Της Λεμονιάς Βασβάνη
Ιστορίες για την σημασία των σπουδών από τρεις διαφορετικές γενιές Ελλήνων συγκέντρωσε η συγγραφέας Σοφία Νικολαΐδου στο νέο της βιβλίο «Το Χρυσό Βραχιόλι» (εκδόσεις Μεταίχμιο).
«Χρυσό βραχιόλι έλεγαν στα χωριά της Μακεδονίας το πτυχίο οι παλιές γιαγιάδες», εξήγησε η ίδια στον «Τύπο Θεσσαλονίκης» με αφορμή την εκδήλωση υπογραφής τους βιβλίου της που έγινε την Πέμπτη 4 Ιουνίου, στον ΙΑΝΟ της Θεσσαλονίκης ( Αριστοτέλους 7).
Αναφέρθηκε στο πόσο «το πτυχίο εξακολουθεί να είναι μέγα ζητούμενο για την ελληνική οικογένεια», αλλά και στο πώς αποφάσισε να γράψει αυτό το βιβλίο. Περισσότερα στην συνέντευξη που ακολουθεί.
-Πώς προέκυψε η ιδέα για αυτό το βιβλίο;
-Πριν από χρόνια, ανακατεύοντας τις παλιές φωτογραφίες στο πατρικό μου, το μάτι μου έπεσε στο απολυτήριο της μαμάς μου. Εκεί, πλάι στον άριστο βαθμό, σημειωνόταν το επάγγελμα του πατέρα της. Ξέρετε τα παλιά απολυτήρια το σημείωναν αυτό. Διάβασα λοιπόν: επάγγελμα εργάτης. Δεν ξέρω, κάτι μου έκανε. Σκέφτηκα πως θα ήθελα πάρα πολύ να γράψω ένα βιβλίο με αληθινές ιστορίες ανθρώπων που ήταν οι πρώτοι στην οικογένειά τους που σπούδασαν. Σ’ αυτό το βιβλίο τίποτα δεν είναι επινοημένο. Τρεις γενιές Ελλήνων, η γενιά των γονιών μας, η δική μας γενιά και η γενιά των παιδιών μας αφηγούνται την ιστορία τους. Όλοι τους φόρεσαν το χρυσό βραχιόλι. Χρυσό βραχιόλι έλεγαν στα χωριά της Μακεδονίας το πτυχίο οι παλιές γιαγιάδες. Ένα πτυχίο για το παιδί. Ποιος δεν έχει ακούσει τέτοιες ιστορίες;
-Τι σας έκανε μεγαλύτερη εντύπωση κατά την έρευνά σας;
-Δεν ήταν ένα και δύο πράγματα, αλλά πολλά. Πόσο δυνατές ιστορίες ήταν όλες τους, πόσο η ζωή είναι πιο επινοητική από τη φαντασία. Πόσο ενώ φαίνεται ότι το έχουμε αφήσει πίσω μας όλο αυτό, το πτυχίο εξακολουθεί να είναι μέγα ζητούμενο για την ελληνική οικογένεια. Πόσο η φτώχεια, εκτός από δυσκολία, ήταν και ελατήριο. Πόσο οι ιστορίες των μεταναστών δεύτερης γενιάς στην Ελλάδα θύμιζαν τις ιστορίες των προσφύγων παππούδων μας.
-Ποιος ο ρόλος της οικογένειας και ποιος της κοινωνίας στις αποφάσεις που λαμβάνει ένας νέος για το μέλλον του, για τις σπουδές του; Πώς επηρεάζει η ελληνική κοινωνία τις αποφάσεις τους;
-Σε τέτοια θέματα ο καθένας είναι η ατομική του περίπτωση και οι γενικεύσεις δεν αποδίδουν την εικόνα. Όμως από τη «Θεία από το Σικάγο» ως τις μέρες μας δυστυχώς δεν άλλαξαν και πολλά. Ποιοι ήταν οι καλοί γαμπροί το 1957 που γυρίστηκε η ταινία; Γιατρός, δικηγόρος, μηχανικός. Σ’ αυτούς έριχνε τα κανάτια. Ακόμα και σήμερα, που τα επαγγέλματα αυτά τρίζουν και όλοι γνωρίζουμε πόσο κορεσμένα είναι, η ελληνική οικογένεια πιέζει προς τα εκεί και η ελληνική κοινωνία συναινεί. Σκεφθείτε το πιο απλό: στη διάρκεια των ενημερώσεων για τον κορωνοϊό, αμέσως μετά τον αριθμό των κρουσμάτων και των θυμάτων που φυσικά ήταν η πρώτη είδηση, το επόμενο θέμα συζήτησης ήταν πότε και κάτω από ποιες προϋποθέσεις θα γίνουν οι Πανελλαδικές. Μια ολόκληρη κοινωνία που ήταν μέσα στη φωτιά ασχολούνταν με τις Πανελλαδικές, πράγμα που δείχνει πόσο το θέμα είναι ακόμη ισχυρό και φλέγον.
-Η άποψη πως οι σπουδές, ένα πτυχίο είναι ένα χρυσό βραχιόλι ίσχυε κατά πολύ στο παρελθόν. Σήμερα βλέπουμε νέους να αποκτούν όλο και περισσότερους τίτλους σπουδών και παρ’ όλα αυτά αρκετοί από αυτούς να παραμένουν άνεργοι ή χαμηλά αμειβόμενοι, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό από αυτούς έχει φύγει στο εξωτερικό για εύρεση εργασίας. Πώς θα μπορούσε αυτό να διορθωθεί; Και πώς θα μπορούσε η χώρα να κρατήσει τους νέους για τις δικές της δυνάμεις;
-Σύμφωνα με τις έρευνες, το πρώτο πράγμα που λένε οι νέοι που φεύγουν στο εξωτερικό -πράγμα που αναφέρουν και οι νέοι στο βιβλίο- είναι πως εδώ δεν αντέχουν και δεν ανέχονται την αναξιοκρατία. Το γεγονός ότι τα πτυχία και οι σπουδές δεν μετρούν τελικά, αν χτυπήσει κάποιο τηλέφωνο. Και ότι αυτό δεν ισχύει στο εξωτερικό, όπου οι περισσότεροι εργάζονται σκληρά αλλά θεωρούν ότι εκεί τουλάχιστον αναγνωρίζεται η δουλειά τους. Για τα παιδιά, και δικαίως, είναι θέμα αξιοπρέπειας. Πολλοί από αυτούς πρώτα στριμώχτηκαν εδώ με καταστάσεις που όλοι ξέρουμε καλά και μετά έφυγαν. Για να μείνει κάποιος στον τόπο του, δεν αρκούν ο ήλιος, η θάλασσα και οι αγαπημένοι άνθρωποι. Η επαγγελματική αξιοπρέπεια είναι στοιχειώδες και ουσιώδες ζητούμενο.
-Διδάσκετε στο Πανεπιστήμιο Δημιουργική Γραφή. Πώς θα συγκρίνατε τους σημερινούς φοιτητές με τους φοιτητές την περίοδο που εσείς σπουδάζατε; Τι έχει αλλάξει; Πόσο οι δυσκολίες δίνουν μεγαλύτερη δύναμη στα παιδιά;
-Πολλοί φοιτητές μου εργάζονται παράλληλα με τις σπουδές τους, για να τα βγάλουν πέρα. Κι εγώ εργαζόμουν στην ηλικία τους, όμως αυτό δεν ήταν ο κανόνας στη γενιά μου, ενώ τώρα φαίνεται πως είναι πιο γενικευμένο φαινόμενο. Τα παιδιά έχουν ζοριστεί, ας μην ξεχνάμε ότι μεγάλωσαν μέσα στην κρίση. Τα νιάτα όμως έχουν δύναμη και αισιοδοξία. Αυτό που για έναν μεγαλύτερο φαίνεται βουνό, για τον νέο μπορεί να είναι πρόκληση. Κι αυτό μόνο καλό μπορεί να είναι, γιατί τους δίνει φόρα να προσπαθήσουν και να κάνουν πράγματα που ένας μεγαλύτερος δύσκολα θα τολμούσε.
