Skip to main content

Γεώργιος Κ. Κυρμελής: "Η Ιστορία των Κερδυλλίων", Σέρρες 2007

Το TyposThes παρουσιάζει το 8ο βιβλίο στην ενότητα "Ροδολίβος - Αμφίπολη - Σέρρες, Συγγράμματα και συγγραφείς". Πρόκειται για την Ιστορία των Μαρτυρικών Κερδυλλίων Σερρών, του Δήμου Αμφίπολης, του συνταξιούχου Καθηγητή Τεχνικής και Μέσης Εκπαίδευσης, Γεωργίου Κ. Κυρμελή. Σέρρες 2007, Σελίδες 384 (Ιερά Μητρόπολις Σερρών και Νιγρίτης -Επικοινωνιακόν και Μορφωτικόν Ίδρυμα "Ο Άγιος Νικήτας ο Νέος").

 

Έρευνα-Παρουσίαση: ΔΑΝΙΗΛ Γ. ΠΑΠΑΔΑΝΙΗΛ

 

«‘H δ’ ἱστορία ζῶσα τε καί λαλοῦσα φωνή, καί ὄπως ἔμψυχος καί διαπρύσιος κῆρυξ αὐτῆς, διαπερᾶ τόν αἰῶνα καθάπερ ἐν πίνακι παγκοσμίως δεικνύουσα τά προγενέστερα τοῖς ἐπιγιγνομένοις».

(Νικηφόρος Γρηγορᾶς, Ρωμαϊκῆς Ἱστορίας Λόγος Α´)

 

(“Mιά μαυροφόρα κάθονταν στήν ἄκρη στό Στρυμόνα

Μοιρολογοῦσε κι ἔλεγε, μοιρολογᾶ  καί λέει:

Ποῦ   εἶστε παιδιά μου κι ἄντρα μου, ἀδικοσκοτωμένοι;»)

 

Εκτενής, ωστόσο άκρως περιεκτικός και διαφωτιστικός ο πρόλογος του συγγραφέα Γεωργίου Κ. Κυρμελή, στο βιβλίο του αυτό-αναφορά στην Ιστορία των Μαρτυρικών Κερδυλλίων. "H Ἱστορία αὐτή δέν διεκδικεῖ δάφνες ἐπιστημονικῆς ἐπάρκειας. Γράφτηκε ἁπλᾶ, γιά τους πολλούς ἁπλούς ἀνθρώπους μας", τονίζει σε κάποιο σημείο του, υπογραμμίζοντας χαρακτηριστικά τα εξής: "Παίρνει ὑπ᾽ ὄψιν της -ὅσο μπόρεσε- ὅλη τή σχετική βιβλιογραφία, ἀφήνει ὅμως καί τίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων νά μιλήσουν καί νά μεταφέρουν τή διαιώνια, ἀπό στόμα σέ στόμα, ἀπό πράξη σέ πράξη, παράδοση...".

 

"Η Αγάπη μας για το Μαρτυρικό Χωριό των Κερδυλλίων Σερρών"

"Η αγάπη μας για τον ωραίο και ΜΑΡΤΥΡΙΚΟ ΑΥΤΟ ΤΟΠΟ ΤΩΝ ΚΕΡΔΥΛΛΙΩΝ ΣΕΡΡΩΝ είναι δεδομένη !... Ὁ τόπος μας κουβαλάει στούς ὤμους του ἕνα παρελθόν, δυόμισυ χιλιάδων χρόνων. Τά καμμένα χωριά μας ἔστω καί ἔτσι- εἶναι οἱ πραγματικοί βιγλάτορες καί ἀψευδεῖς μάρτυρες πού ἀπό τό ὕψος τους θεῶνται τούς αἰῶνες νά περνοῦν ἀφήνοντας ἀνεξίτηλα τά σημάδια τους: ν’ ἀλλάζουν τά πάντα κι ὅμως οἱ ἄνθρωποί τους νά παραμένουν οἱ αὐτοί ἀνά τούς αἰῶνες".

 

Αναλυτικά ο πρόλογος του συγγραφέα

"Μετά τήν «Ἱστορία τῶν Στεφανινῶν» χρειάστηκε ἀρκετή τόλμη νά δευτερώσω τό «κακό»! Οἱ καιροί ὅμως δέν περιμένουν. Στήν πατρίδα μας ὁ «καημός» μερικῶν ὀργανικῶν ἱστορικῶν νά μαλάξουν τή σκληρή ἑλληνική ἐθνική συνείδηση, κάνοντάς την μάζα εὔπλαστη καί τελικά ἐξαφανίζοντάς την, μέ ἔκανε νά τολμήσω, καί μάλιστα μέ θυμό. Τέτοια βιβλία ἀποτελοῦν «ἀσπίδα ἄμυντας» τῶν τόπων μας, τοῦ Βόρειου Ἑλληνισμοῦ.

Μέ τά Κερδύλλια εἶμαι συνδεδεμένος σχεδόν πενῆντα χρόνια. ‘H ἀγάπη μου γιά τόν ὡραῖο καί μαρτυρικό αὐτό τόπο εἶναι δεδομένη, βαθειά καί εἰλικρινής. Πολλές φορές τῶν «ξένων» ἡ ἀγάπη εἶναι εἰλικρινέστερη ἀπό την ἀγάπη τῶν ἐντόπιων.

Δέν εἶναι ἁπλό νά καταπιαστεῖ κανείς μέ τήν ἱστορία εἰδικά τῶν Κερδυλλίων. Ἄν παντοῦ οἱ Ἕλληνες «τά ξέρουμε ὅλα», ἐδῶ ἕνας λόγος παραπάνω: ὑπάρχουν ἄνθρωποι-λίγοι πλέον κι αὐτοί τότε, τό ᾽41, μικροί, πιδούδια- πού βίωσαν στό πετσί τους τή δραματική ἱστορία. Δέν μπορεῖς νά βγάλεις δεδομένα μέ ἀμάχητο τό τεκμήριο τῆς ἀλήθειας. Βεβαίως λέν τήν ἀλήθεια, ἀλλά τήν ἀλήθεια «του» ὁ καθένας.

Ὅσο μάλιστα ἡ ἀλήθεια αὐτή εἶναι βαμμένη μέ χρῶμα πολιτικό καί κομματικό- ξεβαμμένο πλέον ἀρκετά- τόσο τά πράγματα γίνονται δυσκολώτερα. Οἱ προσωπικές ἀναμνήσεις ἔχουν ἀναμιχθεῖ μέ τά πιστεύω καί τίς πεποιθήσεις αὐτῶν πού «ἔφυγαν» καί γι᾽ αὐτό γίνονται περισσότερο ἱερές καί, θά ἔλεγα, ἀστασίαστες γιά τούς ἐναπομείναντας. Φυσικό. Τό κεφάλαιο αὐτό τῆς ἱστορίας τῶν Κερδυλλίων(1941) εἶναι ἕνα μέρος-τό τραγικώτερο- τῆς μεγάλης ἱστορίας τοῦ τόπου, καί θά συζητηθεῖ πολύ-τό ξέρω καλά. Θέλω νά διαβεβαιώσω ὅλους πώς ἡ καταγραφή ἔγινε ὅσο γίνονταν ἀντικειμενικά, ἀπό μιά τρίτη ματιά, καί λαμβάνοντας ὑπ’ ὅψιν τήν πορεία πού ἔλαβαν τά γεγονότα. Ἱστορία εἶναι ἡ καταγραφή-ὄχι ἡ ἰδεολογική μετάφρασή τους κατά τό φοῦρνο τοῦ Καραγκιόζη. ‘H Ἱστορία τῶν Κερδυλλίων ὅμως δέν ἀρχίζει καί δέν τελειώνει στό 1941.

Ὁ τόπος κουβαλάει στούς ὤμους του ἕνα παρελθόν, δυόμισυ χιλιάδων χρόνων. Τά καμμένα χωριά μας-ἔστω καί ἔτσι- εἶναι οἱ πραγματικοί βιγλάτορες καί ἀψευδεῖς μάρτυρες πού ἀπό τό ὕψος τους θεῶνται τούς αἰῶνες νά περνοῦν ἀφήνοντας ἀνεξίτηλα τά σημάδια τους: ν’ ἀλλάζουν τά πάντα κι όμως οἱ άνθρωποι τους νά παραμένουν οἱ αὐτοί ἀνά τούς αἰῶνες.

Ἄνδρες ψηλοί καί ἐλαφρά συγκύπτοντες καί γυναῖκες λυγερόκορμες καί γαλανομάτες πάντα ἔδιναν τό χρῶμα στόν τόπο. Τούς βλέπω ν’ ἀνηφορίζουν γρήγορα, πρῶτα στό «Κερδύλιον», ἐκεῖ στόν Γκραντίσκο, νά μπαίνουν ἀπ’ τή μεγάλη πύλη πρίν κλείσει ἑρμητικά καί μείνουν ἕξω, πιθανῶς τροφή τῶν ἀπειράριθμων πειρατῶν πού ρήμαζαν εἰδικά τά παράλια αὐτά. Καί μετά ἀπό αἰῶνες τούς ξαναβλέπω καί πάλι ν’ ἀνηφορίζουν στις Κρούσοβες, κατάκοποι ἀπ’ τίς δούλεψές τους στό ἁγιορείτικο-ἐσφιγμενίτικο μετόχι. Τί εἶν’ ὁ κάβουρας, τί τό ζουμί του! Τί νά δώσουν τά ἐξωχώραφα, τί νά πάρουν οἱ καλογέρ᾽ καί τί νά μείνει στούς παροίκους.

Παρά τά κλωθογυρίσματα, παρά τίς ἀκμές καί παρακμές, τίς συνέχειες καί ἀσυνέχειες, ἡ κόκκινη κλωστή πού δένει τόν κόσμο αὐτόν μέ τό διαιώνιο ἑλληνικό ἀνθρωπιστικό κοσμοσύστημα πρῶτα καί μέ τή χριστιανική ὀρθόδοξη διαχρονία μετά, ἡ κόκκινη αὐτή κλωστή, δέν κόπηκε, τουλάχιστον μέχρι σήμερα, παρά τίς πολλές καί φιλότιμες προσπάθειες δικῶν μας κυρίως «ἔξυπνων φιλελλήνων»!...

‘H Ἱστορία αὐτή δέν διεκδικεῖ δάφνες ἐπιστημονικῆς ἐπάρκειας. Γράφτηκε ἁπλᾶ, γιά τους πολλούς ἁπλούς ἀνθρώπους μας. Παίρνει, βέβαια, ὑπ᾽ ὄψιν της -ὅσο μπόρεσε- ὅλη τή σχετική βιβλιογραφία, ἀφήνει ὅμως καί τίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων νά μιλήσουν καί νά μεταφέρουν τή διαιώνια, ἀπό στόμα σέ στόμα, ἀπό πράξη σέ πράξη, παράδοση, πολλές φορές ἀκατανόητη γιά τούς πολλούς μά μέ σημασία βαθύτατη γιά κείνους πού μποροῦν νά μποῦν κάτω ἀπό τή φλούδα της: τελετές, ἤθη καί ἔθιμα, χοροί καί τραγούδια τῆς χαρᾶς καί τοῦ πένθους, παντοῖες καί πολυποίκιλες ἐκδηλώσεις, ὅπως ἔφθασαν μέχρι τίς μέρες μας, καί προπαντός φτώχεια, ἄγρια φτώχεια. Κενά; πολλά. Μιά ἱστορία ἑνός καμμένου μέχρι τά θεμέλια τόπου, ὅπου «μό πέτρις ἀπόμναν», δέν μπορεῖ παρά νά ἔχει κενά πού γεννοῦν ἐρωτήματα. Τό 1941 δέ δολοφονήθηκαν μόνο οἱ ἄνδρες τῶν χωριῶν. Καταστράφηκαν, ἔγιναν στάχτες, καί τά ἀρχεῖα τῶν Κοινοτήτων καί τῶν Ἐκκλησιῶν. Δέν ἔχει νά ψάξεις πουθενά. Βρίσκεσαι μπροστά στό ΤΙΠΟΤΑ. Μόνο οἱ παιδικές μνῆμες, κι αὐτές πολύ λίγων, ἄγρια σημαδεμένες ἀπό τό μεγάλο κακό, φτάνουν στίς μέρες ἐκεῖνες καί τίς περιγράφουν ὅπως- ὅπως.

Ἀπό κεῖ καί πέρα ἐναπόκειται στή μαιευτική ἱκανότητα τοῦ ἐρευνητῆ νά βγάλει κάποιο «θησαυρό», ὅποιας ἀξίας. Αὐτό ἔκανε κι ὁ συγγραφεύς τῆς ἱστορίας αὐτῆς. Τό ἀποτέλεσμα θά τό κρίνουν οἱ Κερδυλλιῶτες γιά τούς ὁποίους καί γράφτηκε. Θέλω νά τούς παρακαλέσω- κι ὅλους τούς ἀναγνῶστες- ὄχι νά διαβάσουν ἁπλῶς τό βιβλίο, ἤ τό μέρος πού τούς ἐνδιαφέρει ἰδιαίτερα, ἀλλά νά τό μελετήσουν. Κυρίως δέ νά μήν ἀφήνουν τίς ὑποσημειώσεις, ὅπου κρύβονται πάρα πολλά. Καί μετά ἔχουμε χρόνο γιά συζητήσεις.

Ἐδῶ θέλω νά εὐχαριστήσω ὅλους, ὅσοι βοήθησαν μέ ὁποιοδήποτε τρόπο, ὥστε νά φθάσω μέχρι τό τέλος τήν ἱστορία αὐτή: τούς Παναγιώτη Τσάγκα, Δημητράκη Χούπη καί Νάκο Κωστούδη, χωρίς τή βοήθεια τῶν ὁποίων θά σταματοῦσα στά πρῶτα βήματα τοῦ Τρίτου Μέρους. Βοήθησαν στήν ἔρευνα τῶν τόπων, τῶν σπιτιῶν, τῶν ἐθίμων, στήν ἱστορική καί κοινωνική γεωγραφία. Δέν τούς ἄφησα νά ποῦν τήν Ἱστορία. Αὐτό τό δύσκολο καί ὑπεύθυνο ἔργο τό κράτησα γιά τόν ἑαυτό μου, ὥστε νά ἀπολογοῦμαι ἐγώ γιά ὅ,τι ἔγραψα.

Τόν ‘Hγούμενο καί τούς μοναχούς τῆς Μονῆς Καρακάλου γιά τήν ἀνοιχτή διάθεσή τους νά θέσουν ὑπ᾽ ὄψι μου τό Ἀρχεῖο τῆς Μονῆς σχετικά μέ τό Μοναστήρι μας. Τόν ἀρχιτέκτονα Δημήτρη Χρηστίδη γιά τά σκαριφήματα τοῦ Μοναστηριοῦ καί τοῦ Κάτω χωριοῦ καί, βέβαια, τό συνάδελφο καθηγητή καί νομικό Ἡλία Γεωργιάδη. για τίς διορθώσεις πού ἔκανε στίς ἀβλεψίες μου.

Ὅπως βεβαίως καί κατ᾽εξοχήν ἐκφράζω τίς εὐχαριστίες μου στά μέλη τοῦ Δ.Σ. τοῦ Ἐπικοινωνιακοῦ καί Μορφωτικοῦ Ἰδρύματος «Ὁ Ἅγιος Νικήτας ὁ Νέος» καθώς καί στόν Πρόεδρό του Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Σερρῶν καί Νιγρίτης κ.κ. Θεολόγο, στήν εἰλικρινῆ ἀγάπη καί τό συγκινητικό ἐνδιαφέρον τοῦ ὁποίου γιά τόν τόπο μας ὀφείλεται ἡ κυκλοφορία τῆς Ἱστορίας αὐτῆς, καθώς καί τόν ἐφημέριο τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων π . Μιχαήλ Θεοχαρίδη μέ τό Ἐκκλησιαστικό του Συμβούλιο, πού ἦλθαν καί αὐτοί συγχορηγοί τῆς παρούσης ἔκδοσης".

 

Επίτιμος Δημότης Κερδυλλίων ο Γεώργιος Κ. Κυρμελής

Στις 16 Οκτωβρίου 2016, στις Εκδηλώσεις Τιμής και Μνήμης των Μαρτυρικών Κερδυλλίων Σερρών - Δήμου Αμφίπολης Σερρών, ο Γεώργιος Κ. Κυρμελής, Συγγραφέας του βιβλίου "Η Ιστορία των Κερδυλλίων", ανακηρύχθηκε σε Επίτιμο Δημότη Αμφίπολης από τον τότε Δήμαρχο Αμφίπολης Κωνσταντίνο Μελίτο και την Πρόεδρο του Τοπικού Συμβουλίου Μαρτυρικών Κερδυλλίων, Ελένη Πατσιά. 

 

Οι επισκέψεις των ΠτΔ Κ. Στεφανόπουλου & Πρ. Παυλόπουλου - "Νόημα στις λέξεις φιλοπατρία και Δικαιοσύνη"

Την Τετάρτη 17 Οκτωβρίου 2018, οι εκδηλώσεις τιμής και μνήμης του ολοκαυτώματος των μαρτυρικών Κερδυλλίων και της μαζικής εκτέλεσης των 250 ατόμων από τα στρατεύματα κατοχής, για τη συμπλήρωση 77 χρόνων, είχαν πραγματοποιηθεί παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου, στην Τοπική Κοινότητα Νέων Κερδυλλίων. Την κεντρική ομιλία με το πολύ ενδιαφέρον θέμα, αυτό των γυναικών των κατοίκων των Κερδυλλίων, που απέμειναν μόνες μετά το ολοκαύτωμα, είχε εκφωνήσει ο συγγραφέας, ιστορικός και καθηγητής Θεολογίας, Γιώργος Κυρμελής, αποσπώντας τα συγχαρητήρια πολλών για την ομιλία που πραγματοποίησε στον Ιερό Ναό Αγίων Αναργύρων. «Οι άνθρωποι αυτοί θυσιάστηκαν γιατί τόλμησαν να αντισταθούν», είχε πει χαρακτηριστικά και ανέφερε μεταξύ άλλων, ότι η παρουσία του Προκόπη Παυλόπουλου στις εκδηλώσεις "δίνει νόημα στις λέξεις φιλοπατρία και δικαιοσύνη". Υπενθυμίζεται ότι παλαιότερα, στις 17 Οκτωβρίου 2001, για τις εκδηλώσεις μνήμης για το Ολοκαύτωμα, είχε παραστεί στα Ν. Κερδύλλια, ο τότε ΠτΔ, Κωστής Στεφανόπουλος. 

 

Γεώργιος Κ. Κυρμελής - Βιογραφικά στοιχεία

Ο Γεώργος Κ. Κυρμελής, γεννήθηκε το 1939, στα Στεφανινά Θεσσαλονίκης. Φοίτησε στην Εκκλησιαστική Σχολή της Αγ. Αναστασίας στη Θεσσαλονίκη και, στη συνέχεια, στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης στην Κωνσταντινούπολη. Ιδιωτικός και δημόσιος εκπαιδευτικός λειτουργός σε πολλά σχολεία στη Βόρεια Ελλάδα (Σέρρες, Ξάνθη, Θεσσαλονίκη) και, για ένα διάστημα, Διευθυντής Επαγγελματικών Λυκείων. Ικανός δοκιμιογράφος και αρθρογράφος σε θέματα γενικότερου κοινωνικού και Ορθόδοξου θεολογικού προβληματισμού. Ευρύτερα γνωστός στον βορειοελλαδικό εκκλησιαστικό χώρο.

Η καθαυτό ψαλτική και μουσική του δράση είναι πλούσια και μακρά. Τα πρώτα ακούσματα, και οιονεί μουσικά μαθήματα, οφείλονται στη μητέρα του και στον ψάλτη των Στεφανινών, Χρήστο Μαλάχρη, επίσης στον μοναχό της Μονής Αγ. Προδρόμου Σερρών Χριστόφορο. Ωστόσο, η μουσική και ψαλτική του κατάρτιση εμπεδώθηκε (1959-1963) στο Πατριαρχικό περιβάλλον της Σχολής της Χάλκης, όπου είχε καθηγητή και δάσκαλο τον μετέπειτα Άρχοντα πρωτοψάλτη της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας Βασίλειο Νικολαΐδη, αλλά και στο καθαυτό περιβάλλον της ίδιας της Κωνσταντινούπολης, όπου άκουγε συχνά τους μεγάλους Πατριαρχικούς ψάλτες Κωνσταντίνο Πρίγγο και Θρασύβουλο Στανίτσα. Την ίδια εποχή χρημάτισε επίσης και χοράρχης της γνωστής Χορωδίας των σπουδαστών της Χάλκης.

Έκτοτε, έψαλλε (και ψάλλει) σε ναούς στη Βόρεια Ελλάδα, Αγ. Αναργύρων Σερρών (1964-1968), μητροπολιτικό ναό Αγ. Γεωργίου Νιγρίτας (1968-1974), και Ζωοδόχου Πηγής Επταλόφου Θεσσαλονίκης (1974-2012), όπου κατέθεσε το ιδιάζον και προσωπικό ψαλτικό του ιδίωμα. Από το Οικουμενικό Πατριαρχείο τού έχει απονεμηθεί (1984) το οφίκιο του Άρχοντος Πρωτοψάλτου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως. Στην πράξη, πρόκειται για έναν λαμπρό έντεχνο και νεωτερικό ψάλτη, απόλυτα προσωπικό και ιδιόσημο, με πατριαρχικές καταβολές, χωρίς καμιάν απολύτως νεο-παραδοσιακή πρακτική, που προσεγγίζει ζωντανά και ελεύθερα τη μεγάλη σύγχρονη εκκλησιαστική μουσική και ψαλτική παράδοση.

Λαμπρές οι ερμηνείες του στα Αργά Χερουβικά του Κωνσταντίνου Πρωτοψάλτου στη Σειρά "Μνημεία Εκκλησιαστικής Μουσικής" (Οκτάηχα, CD 15 και 16ο). Από τον ίδιο έχουν ηχογραφηθεί επίσης (2005) για τη Σειρά "Σύμμεικτα" πολλά ενεργά λειτουργικά μέλη Όρθρου και Λειτουργίας (2 CD). (Πληροφορίες: Μανόλης  Κ. Χατζηγιακουμής, https://www.e-kere.gr)

 

Τα Συγγράμματα του Γεωργίου Κ. Κυρμελή

1. "Η Πολιτιστική μας Παράδοση και η ΕΟΚ", Θεσσαλονίκη, 1979.

2. "Πάλι το Μακεδονικό", Θεσσαλονίκη, 1992.

3. "Ήτο πράγματι ρωσόφιλος ο Ιωακείμ Γ΄;", Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης, 1994, 10 σ., Τόμος "Χριστιανική Μακεδονία. Ο από Θεσσαλονίκης Οικουμενικός Πατριάρχης Ιωακείμ Γ΄", σ. 201-210, Ημερομηνία:1994.

4. "Μέλει μοι θέωμαι", Θεσσαλονίκη, 1998.

5. "Παρεμβάσεις Α΄", Εκδόσεις "Μυγδονία", Ημερομηνία Έκδοσης: 1/1/1999.

6. "Ανθίσταμαι, Παρεμβάσεις Β΄", Θεσσαλονίκη, 1999.

7. "Κρίσις και Παρακμή", Κοινωνικό-Ιστορικό έργο, Εκδόσεις "Μυγδονία", Θεσσαλονίκη 2002.

8. "Στεφανινά δύο χιλιάδες χρόνια", Θεσσαλονίκη, 2005. Σελ. 305+(47). 

9. "Ιστορία των Κερδυλλίων", Σέρρες, Ιερά Μητρόπολις Σερρών και Νιγρίτης, 2007. σελ. 384.

10. "Ρωμανία: Η Μεσαιωνική μας Αυτοκρατορία", Έκδοση: "Το Παλίμψηστον",

 Δημοσίευση: Θεσσαλονίκη, 2018, Σελίδες 716.

 

 

ΛΕΖΑΝΤΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ ΣΤΗΝ GALLERY

1. Ο συγγραφέας, ιστορικός και συνταξιούχος Καθηγητής Θεολογίας, Γεώργιος Κ. Κυρμελής.

2. Το εξώφυλλο του βιβλίου του συνταξιούχου Καθηγητή Τεχνικής και Μέσης Εκπαίδευσης, Γεωργίου Κ. Κυρμελή, "Η Ιστορία των Κερδυλλίων  (Ιερά Μητρόπολις Σερρών και Νιγρίτης -Επικοινωνιακόν και Μορφωτικόν Ίδρυμα "Ο Άγιος Νικήτας ο Νέος").

3. Ο σταυρός του Γκραντίσκο (στα σλαβικά σημαίνει φρούριο, οχυρό, ακρόπολη), στη μνήμη των φονευθέντων του 1941. 

4. Η φωτογραφία είναι τραβηγμένη τον Μάιο του 1941 και απεικονίζει Γερμανούς στρατιώτες να πεζοπορούν μπροστά από το λιοντάρι της Αμφίπολης.... (www.mixanitouxronou.gr)

5. Το μνημείο των εκτελεσθέντων στα Άνω Κερδύλλια - Φωτό: Χρίστος Βασιλόπουλος (www.mixanitouxronou.gr)

6. Ο ομαδικός τάφος στα Κάτω Κερδύλια – Φώτογραφία: Χρίστος Βασιλόπουλος. (www.mixanitouxronou.gr)

7. Στην μαρτυρική κοινότητα των Νέων Κερδυλλίων «ταξίδεψε» στις 19 Απριλίου 2019, η εκπομπή «Με το ΝΙ και με το ΣΙΓΜΑ» της ΕΡΤ Σερρών. Δημοσιογράφοι και τεχνικοί του σταθμού φιλοξενήθηκαν στο διθέσιο δημοτικό σχολείο της περιοχής, που για ένα δίωρο μετατράπηκε σε ραδιοφωνικό στούντιο. Ιδιαίτερη αναφορά στο πλούσιο εκπαιδευτικό έργο που συντελείται στο συγκεκριμένο σχολείο, έκανε κατά τη διάρκεια της εκπομπής ο ιστορικός Γεώργιος Κυρμελής, υπογραμμίζοντας την σπουδαιότητα λειτουργίας του δημοτικού σχολείου σε μία μικρή κοινότητα ως «αχτίδα» αισιοδοξίας, πηγή ζωντάνιας και απόδειξη συνέχειας της τοπικής κοινωνίας.

8. Στα Ν. Κερδύλλια, στις 17 Οκτ 2018, ο τότε ΠτΔ, Πρ. Παυλόπουλος για τις εκδηλώσεις μνήμης για το Ολοκαύτωμα. 

9. Το παρών στην εκδήλωση έδωσαν ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Κώστας Καραμανλής ο οποίος εκπροσώπησε και την κυβέρνηση, η Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Φωτεινή Αραμπατζή, οι Βουλευτές Σερρών Τάσος Χατζηβασιλείου και Κώστας Μπούμπας, ο Γερμανός Πρόξενος, ο Αντιπεριφερειάρχης Σερρών Παναγιώτης Σπυρόπουλος, η Τομεάρχης Πολιτισμού της ΠΚΜ Κατερίνα Περιστέρη, ο Περιφερειακός Σύμβουλος Δημήτρης Καριπίδης, ο Δήμαρχος Αμφίπολης Στέργιος Φράστανλης, Βισαλτίας Αθανάσιος Μασλαρινός και Νέας Ζίχνης Παντελής Μπόζης εκπρόσωποι των Σωμάτων Ασφαλείας και πλήθος κόσμου.