Συνέντευξη στην Λεμονιά Βασβάνη
UPDATE: Η εκδήλωση έχει αναβληθεί. Σύντομα θα υπάρξει ανακοίνωση για τη νέα ημερομηνία διεξαγωγής της.
Το Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης συνεργάζεται με την Ομάδα Θέατρο Πρόταση για την διοργάνωση της τριήμερης θεατρικής εκδήλωσης «Το θέατρο Ξανά». Με αφορμή το πέρασμα σε μια νέα, καινοφανή εποχή, ο σκηνοθέτης Στέλιος Βραχνής υπογράφει την καλλιτεχνική επιμέλεια της εκδήλωσης και την σκηνοθεσία των δυο παραστάσεων που θα πραγματοποιηθούν στον αίθριο χώρο του Βυζαντινού Μουσείου από την Πέμπτη 10 έως το Σάββατο 12 Σεπτεμβρίου 2020. Λίγο πριν την εκδήλωση απάντησε στις ερωτήσεις μας.
-Το θέατρο έχει πληγεί και συνεχίζει να πλήττεται από την πανδημία. Πώς σκεφτήκατε να κάνετε το τριήμερο «Το θέατρο ξανά»; Πώς θα είναι πλέον το θέατρο;
-Ζούμε το τέλος. Όλοι μας βρισκόμαστε και ζούμε μέσα σ’ αυτό το τέλος που τόσο άργησε, μα ήρθε. Φράσαμε στο μη περαιτέρω. Μπήκε τελεία σε μια περίοδο λόγου που δεν έλεγε να καταλήξει παρόλο που είχε εξαντλήσει πια κάθε νόημα και είχε φθαρεί μέσα στο χαμένο της νόημα επαναλαμβάνοντας μανιωδώς τα ίδια και τα ίδια. Αυτή η τελεία, μας έφερε αντιμέτωπους με το προσωρινό του ανθρώπου, τη θνητότητα. Η πανδημία έβγαλε στην ακτή όλα τα σκουπίδια που τόσα χρόνια τρέφαμε και συγκεντρώναμε επειδή ποτέ και κανείς δεν θέλησε να τα αντικρίσει, και τώρα καλούμαστε όλοι να έρθουμε αντιμέτωποι μ’ αυτά τα σκουπίδια. Αυτή η εμμονή μας για το «μετά», συσσώρευε όλα αυτά τα μπάζα της αβλεψίας και της δειλίας μας. Όλος ο κόσμος για πρώτη φορά βρίσκεται σε ένα κοινό μηδέν κι αυτό έχει τα καλά και τα κακά του. Το θέατρο και οι παραστατικές τέχνες που η ιδιοσυστασία τους είναι η συνάντηση, η επαφή, η ζωντανή εμπειρία πλήττεται πράγματι, κι αυτό μας ωθεί να σταθούμε σε αυτό το κενό που αφήνει πίσω του το τέλος και να δούμε τα πράγματα ξανά, να αντικρίσουμε αυτήν κι άλλες πληγές που στοιχειώνουν το θέατρο με άλλη οπτική, πιο βαθειά, πιο επίμονα, πιο ουσιαστικά.
«Το Θέατρο Ξανά» είναι το απόσταγμα της προσωπικής μου έρευνας ως σκηνοθέτης κι ως Ομάδα Θέατρο Πρόταση. Εργάστηκα πάνω στο θέμα του τέλους και της πτώσης. Αυτά ήταν τα υλικά. Το απόσταγμα αυτής της έρευνας θέλησα να το ανοίξω σε όλους, να το μοιραστώ με ανθρώπους του θεάτρου, να ακούσω τι έχουν να πουν. Γιατί μόνο μέσα από τη συνάντηση, μέσα από την διερώτηση και τη ρήξη, ίσως, αλλάξει κάτι. Το θέατρο από εδώ και πέρα θα φέρει το τραύματα του πιο έντονα. Ελπίζω αυτές οι πληγές να έχουν κάτι να πουν σε όλους μας, να έχουν να διηγηθούν ιστορίες σε όλους.
-Στο πλαίσιο του τριημέρου θα παρουσιαστεί και το «Γράμμα στον πατέρα» σε νέα προσαρμογή. Τι αλλάζει;
-Το «Γράμμα στον πατέρα» ήταν μια παράσταση που οι ηθοποιοί μιλούσαν καταπρόσωπο και στον καθένα προσωπικά, ήθελα να ξεφύγει τελείως από την καθιερωμένη θεατρικότητα. Οι θεατές ήταν οι επισκέπτες του Κάφκα, πήγαιναν οι ίδιοι και τον συναντούσαν στον χώρο τον δικό του. Τώρα στο αίθριο του Μουσείου συμβαίνει μια σοβαρή αντιστροφή: ο Κάφκα πηγαίνει στους θεατές και μιλάει σε όλους, δεν υπάρχει πια ο προσωπικός χώρος, όλα είναι δημόσια κι αυτό προσδίδει μια επιπλέον τραγικότητα στην εξομολόγηση του Κάφκα και εμβαθύνει στο κρίσιμο του ανθρώπου. Οι ηθοποιοί προσαρμόστηκαν στο χώρο και με αφορμή το προσωπικό τους βίωμα απέναντι στον εγκλεισμό και το αδιέξοδο συνομιλούν με την επιστολή που έγραψε ο Κάφκα λίγα χρόνια πριν πεθάνει για τον πατέρα του.
-Παράλληλα το Ομάδα Θέατρο Πρόταση ανεβάζει για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη τον τραγικά επίκαιρο θεατρικό μονόλογο «Τέχνη ή μέσα σ’ αυτές τις στάχτες» του Θεσσαλονικιού συγγραφέα Δημήτρη Δημητριάδη. Τι θα δούμε επί σκηνής;
-Η παράσταση αυτή ήταν ένα μεγάλο οδοιπορικό μέσα από την ήττα, την πτώση και το τίποτα. Οι ηθοποιοί βυθίστηκαν στα πιο σκοτεινιά σκοτάδια της ύπαρξης χωρίς σωσίβιο, βιώνοντας το ρίσκο και το επίφοβο. Ένας συγγραφέας καίει όλα του τα έργα, καίει τα πάντα επιθυμώντας να μη μείνει τίποτε από τον ίδιο, να γίνουν όλα στάχτες, κι αυτός μαζί, κι οι στάχτες να διασκορπιστούν, να χαθούν κι αυτές. Ο Δημητριάδης, για μένα, κι όχι μόνο, είναι ο σπουδαιότερος Έλληνας θεατρικός συγγραφέας των τελευταίων σαράντα χρόνων, κι αυτό γιατί τόλμησε να γράψει αυτό που όλοι φοβόμασταν να εκστομίσουμε και να βουτήξει εκεί που λίγοι τολμούν. Η «Τέχνη» είναι η τραγωδία της ύπαρξης, η τραγωδία της δημιουργίας. Η παράσταση πια έχει δυο επίπεδα, από την μια η ιστορία και η πορεία ενός δημιουργού κι από την άλλη η διαδικασία και η καύση όλων των «απαγορευμένων» και «αιρετικών» βιβλίων στη δεκαετία του 40.
-Πώς μπορεί κανείς να κάνει σχέδια στο θέατρο σε συνθήκες πανδημίας; Και ποιος ο ρόλος της τέχνης σε τέτοιες εποχές;
-Η πανδημία κι αυτή η εποχή που ζούμε ωθεί όλους τους καλλιτέχνες σε μια διερεύνηση προσωπική. Καλούμαστε όλοι να δούμε το μέλλον κι αυτά που πρόκειται να φτιάξουμε από μια πιο ιδεολογική σκοπιά, πιο υπαρξιακή, και φυσικά πάντα με γνώμονα αυτό που ζούμε όπου είναι και το λάκτισμα για την ίδια την δημιουργία. Πρέπει οι πληγές μας να μας ωριμάσουν περισσότερο, έτσι ώστε να απομακρυνθεί επιτέλους αυτή, και ειδικά η προηγούμενη γενιά από το εύκολο, από το εύπεπτο και το στοιχειώδες. Φτάνει. Αυτά είναι που αποβλακώνουν γενιές νέων ανθρώπων και τους καταδικάζουν σε στασιμότητα. Αυτά φέρανε τα πράγματα σε αυτόν τον απόλυτο μηδενισμό και δεν έχουμε πια από που να πιαστούμε και σε τι ιδανικά να πιστέψουμε. Έχουμε υποταχθεί στην απλοϊκότητα και στο ευχάριστο που πάντα ζημιώνει, όπως λέει και ο Ευριπίδης. Τα σχέδια μας πρέπει να είναι προσεχτικά και με συνείδηση του πολιτισμικού αδιέξοδου και φυσικά να έρχονται σε ρήξη επιτέλους, με τον θεατή αντί να του χαϊδεύουν τα αυτάκια και να τον σπρώχνουν για ποτό στο μπαρ δίπλα απ’ το θέατρο μετά την παράσταση. Το θέατρο και η τέχνη πρέπει να είναι παρούσα και με σοβαρό και δυνατό εκτόπισμα μάλιστα, αν είναι όμως να προάγει και πάλι τη γελοιότητα και την ευκολία καλύτερα να σωπάσει.
Πότες; 10 και 11 Σεπτεμβρίου στις 19:00 έως 21:20, και 12 Σεπτεμβρίου στις 20:00 με 21:20. Κράτηση Θέσεων: 1. τηλεφωνικά: 6970623600,2. μέσω messenger: http://m.me/theatroprotasi (σημειώνοντας: Όνομα-επώνυμο, αριθμό ατόμων, ημερομηνία παρουσίασης).
