Έρευνα-Επιμέλεια: ΔΑΝΙΗΛ Γ. ΠΑΠΑΔΑΝΙΗΛ
Το βιβλίο αυτό του Μιλτιάδη Βασ. Παπαπέτρου με τίτλο "Ροδολίβος-Μελετώντας την παράδοση" (καταγραφή ηθών και εθίμων από το Ροδολίβος), είναι το τρίτο εξ όσων εξέδωσε εν ζωή ο αείμνηστος Γεωπόνος με τη συμπαράσταση του Συλλόγου Ροδολιβινών Θεσσαλονίκης, (προηγήθηκαν τα βιβλία: "Το Ροδολίβος - Ιστορία Λαογραφία", 1993 και "Ροδολίβος 1917-Το χρονικό μιας Ομηρίας", 1993) και τα οποία παρουσιάζονται στην ενότητα αυτήν, με τίτλο "Παγγαίου Γη - Συγγράμματα & Συγγραφείς".
Εισαγωγικό σημείωμα του συγγραφέα
"Η ερευνητική αυτή εργασία, περιγραφή των ηθών και εθίμων της Παράδοσης, μπορεί να θεωρηθεί πρωτότυπη ή πρωτογενής, αφού δεν υπάρχει πουθενά γραμμένη σε βιβλίο. Η γνώση της υπάρχει μόνο στη μνήμη των παλαιότερων και ίσως στους νέους σαν ακούσματα απ' τους υπερήλικες κατοίκους του Ροδολίβους", λέει στο εισαγωγικό του σημείωμα ο Μιλτιάδης Παπαπέτρου για να συνεχίσει διευκρινιστικά:
"Η σκέψη ότι τα γραπτά μένουν ενώ τα λόγια φεύγουν και ξεχνιούνται, ήταν η αφορμή να ερευνήσω, να μάθω και να καταγράψω όλα όσα περιέχονται στο βιβλίο αυτό: ήθη, έθιμα, σκηνές από την καθημερινή ζωή των ανθρώπων των παλιών χρόνων, κι ακόμη συνήθεις, δοξασίες, διαλόγους με κάποιο ιδιότυπο λεξιλόγιο και άλλα περιστατικά από τα δρώμενα εκείνων των χρόνων, έστω με παραλήψεις ή ίσως και λάθη αναπόφευκτα άλλωστε σε παρόμοιες καταγραφές".
Τα γραφόμενα στο βιβλίο αυτό δεν χρειάζονται ούτε φαντασία, ούτε περιττά λόγια, λέει ο συγγραφέας. Χρειάζονται μνήμη και σωστή πληροφόρηση, μεράκι και διάθεση, Θέλουν, τονίζει, με τον απλό μα πέρα για πέρα αληθινό λόγο, να ξυπνήσουν τις μνήμες των παλιών και να θυμίσουν στους νέους για τον τρόπο βίωσης αλλά και τη νοοτροπία των δικών τους ανθρώπων κάποιας εποχής πούχε κι εκείνη τη χάρη της και την απροσμέτρητη ομορφιά της.
Ακόμα, ο συγγραφέας τονίζει ότι το υλικό του βιβλίου του, προέρχεται είτε από διηγήσεις ηλικιωμένων συμπολιτών μας, είτε από προσωπικά του βιώματα, τέτοια που έμειναν χαραγμένα στη μνήμη του ύστερα από μια σειρά ολόκληρων δεκαετιών.
Το "υλικό" του βιβλίου
Το υλικό που συγκέντρωσε ο Μιλτιάδης Παπαπέτρου στο βιβλίο του αυτό, χωρίζεται όπως λέει, σε ενότητες ως εξής: Στην αρχή περιγράφονται τα έθιμα που συνδέονται με τους μεγαλύτερους σταθμούς της ζωής του ανθρώπου: γέννηση, βάπτιση, γάμος, κηδεία, χωράφι.
Στη συνέχεια παραθέτονται τα έθιμα που συνδέονται με τις μεγάλες θρησκευτικές γιορτές Χριστούγεννα, Πάσχα, καθώς και έθιμα που συνοδεύουν τις άλλες θρησκευτικές γιορτές και πανηγύρια στη διάρκεια του χρόνου. Το υλικό συνοδεύεται με τραγούδια που λέγονται σε κάθε περίπτωση. Στην τελευταία ενότητα, καταγράφονται τρόποι με τους οποίους διατηρούσαν τα τρόφιμα κατά το παρελθόν.
Πρέπει να τονισθεί ακόμα ότι θεωρήθηκε σκόπιμο, επισημαίνει, να περιληφθούν ενδιάμεσα διάφορες σκηνές, συνήθειες, περιστατικά ακόμη και διάλογοι με το λεκτικό παλαιότερων χρόνων και άλλα σχετικά δρώμενα, όπως δοξασίες, εξορκισμού και σκηνές από την καθημερινή ζωή.
Γιούλα Καρρά - Οικονομοπούλου, Μέλος του ΕΔΠ του Πανεπιστημίου Μακεδονίας
"..Ξετυλίγοντας ακριβώς τη λαογραφία του Ροδολίβους, ο Μιλτιάδης Παπαπέτρου προβάλει τη φιλοσοφία, την νοοτροπία, την ιστορική μνήμη, την ίδια την ψυχοσύνθεση των Ελλήνων συμπολιτών του. Ειδικότερα μέσα από τις δοξασίες, διαβλέπει κανείς τους παιδαγωγικούς στόχους για την άσκηση της υπομονής, της εγκράτειας, αλλά και όρους υγιεινής. Διαβλέπει την επιβολή του σεβασμού και την αποτροπή του άπρεπου. Την ύπαρξη της ακαταστασίας, τη διδαχή της αλήθειας.
Διαβλέπει μ' άλλα λόγια κανείς τη συνέχεια του Σωκράτη, του Ισοκράτη, του Αριστοτέλη...", τονίζει στο σημείωμά της για την παρουσίαση του βιβλίου, η Γιούλα Καρρά - Οικονομοπούλου, Μέλος του ΕΔΠ του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Σημειώνει ακόμα και τα εξής: "Πόσος πλούτος αλήθεια, διαχέεται από κάτι που θεωρείται αναχρονιστικό, ξεχασμένο, άχρηστο. Μέσα από τα τραγούδια προβάλει η αγάπη, ο πόνος, το σκώμα. Εκφράσεις του πνεύματος οι συνήθειες δηλώνουν την εθνική ταυτότητα, μεταδίδουν τα εθνικά μηνύματα.
Το γλωσσάρι κυρίως, παρουσιάζει το αξιοσημείωτο φαινόμενο να διασώζονται λέξεις της αρχαίας Ελληνικής αυτούσιες ή παραλλαγμένες, απόδειξη της αδιάσπαστης συνέχειας της Ελληνικής γλώσσας, αλλά και της έκφρασης επάρκειας και αξίας. Και πάνω απ' όλα παντού κυριαρχεί η αρχή του Ηράκλειτου της τήρησης του μέτρου. Το θαύμα έγινε! Ο πλούτος που δημιούργησαν οι απλοί άνθρωποι του Ροδολίβους, κληρονομείται στους νεότερους...".
Βασίλειος Αγγ. Πολυχρόνης, διδάσκαλος: "Μια αξιοθαύμαστη πνευματική δημιουργία"
"...Αισθάνομαι ειλικρινά την ανάγκη να συγχαρώ ολόψυχα τον ακάματο συμπατριώτη και φίλο για την θαυμάσια συμβολή του στη διάσωση των λαογραφικών στοιχείων της περιοχής Ροδολίβους. Θα ήταν αληθινά κρίμα να ξεχαστούν με το πέρασμα του χρόνου, ή να μην γίνουν γνωστά στους νέους μας, που δεν είχαν την ευκαιρία και την ευτυχία, θα έλεγα, να τα ζήσουν και να τα γνωρίσουν", γράφει στο εκτενές προλογικό του σημείωμα που το τιτλοδοτεί ως "Μια αξιοθαύμαστη πνευματική δημιουργία", ο δάσκαλος, Βασίλειος Αγγ. Πολυχρόνης.
Με την επίπονη και εξαντλητική έρευνά του, ο ακούραστος συγγραφέας, -"χαλκέντερο" τον χαρακτηρίζει-, βάζει όχι απλά ένα λιθαράκι, αλλά ένα πνευματικό ογκόλιθο στη στήριξη και σταθεροποίηση του πολιτικού οικοδομήματος της περιοχής του χωριού, σημειώνει ο κ. Πολυχρόνης, για να τονίσει ότι διαβάζοντας κανείς τις γλαφυρές περιγραφές του εκλεκτού συγγραφέα, ξαναγυρνά στα παλιά, αν έχει κάποια ηλικία και τα έχει ζήσει ή συμμετέχει με τη φαντασία του, αν είναι νέος, στον τρόπο ζωής των ανθρώπων μιας άλλης εποχής, τόσο αλλιώτικης από τη δική του.
"Μπροστά στα μάτια της ψυχής του αναγνώστη", υπογραμμίζει ο δάσκαλος, "ξετυλίγονται ελκυστικά εικόνες της καθημερινής ζωής και έρχονται σαγηνευτικοί στ' αυτιά του ψίθυροι από τραγούδια και φωνές, γέλια και κλάματα, από σκηνές της οικογενειακής και της ευρύτερης κοινωνικής ζωής του χωριού μας.
Η πνευματική αυτή προσφορά του κ. Μιλτιάδη Παπαπέτρου", καταλήγει, "συνέχεια και άλλων αξιόλογων εργασιών του, είναι προϊόν όχι μόνο πολύχρονου μόχθου, αλλά και απαύγασμα της μεγάλης του αγάπης προς τη γενέτειρά μας και τους αγνούς και αληθινούς συμπατριώτες μας...".
Από το εισαγωγικό σημείωμα του Αθανασίου Γρηγ. Τζουρά
"..ο συγγραφέας ανέσκαψε με προσοχή και ανέταμε με πολύ μεράκι το τμήμα της ιστορίας του χωριού μας, βρήκε και κατέγραψε με γλαφυρό τρόπο τα γεγονότα, όπως τα βίωναν οι πρόγονοί μας, πριν από πολλά χρόνια και ενώ όλοι μας μέχρι χθες τα αγνοούσαμε, χάρις στις επίμονες, φιλότιμες και αξιέπαινες προσπάθειές του, σήμερα τα γνωρίζουμε και τα ζούμε εξίσου καλά, όπως και εκείνοι", έγραφε μεταξύ άλλων, στο προλογικό του σημείωμα, ο τότε Πρόεδρος του Δ.Σ. του Συλλόγου Ροδολιβινών Θεσσαλονίκης, Αθανάσιος Γρηγ. Τζουράς.
Επεσήμαινε ακόμα ότι "πάντοτε πιστεύαμε ότι οποιαδήποτε επιτυχία και αναπτυσσόμενη δραστηριότητα του Συλλόγου, όσο λαμπρή κι αν είναι, εάν δεν καταγραφεί εγκαίρως θα σβήσει μέσα στο χρόνο ή θα βρεθεί κάτω απ' την γκρίζα σκιά επίκαιρων περιστατικών, μέχρις ότου ξεθωριάσει και ξεχαστεί στο τέλος από τη μνήμη μας. Η άσβεστη φλόγα όμως ενός συγγραφικού έργου θα φωτίζει αιώνια και θα επηρεάζει σημαντικά πάντα την πορεία μας μέσα στο χρόνο, τόσο την δική μας όσο και των επιγενομένων...".
Ποιος ήταν ο Μιλτιάδης Παπαπέτρου (1923-2011)
Ο Μιλτιάδης Παπαπέτρου γεννήθηκε στο Ροδολίβος Σερρών, στις 14-09-1923 και απεβίωσε στη Θεσσαλονίκη στις 10-11-2011. Ήταν γιος του Βασίλη Παπαπέτρου και της Χρυσής, το γένος Κλουντζού, το δεύτερο από τα τέσσερα παιδιά τους. Τα άλλα ήταν, πρώτη η Εριφύλη, τρίτη η Μαρίκα και τέταρτος ο Κώστας. Μετά τα πρώτα μαθητικά χρόνια στο Ροδολίβος (δημοτικό-Γυμνάσιο), πήγε στη Θεσσαλονίκη, όπου και σπούδασε στη Γεωπονική Σχολή.
Στη συνέχεια ο Μ. Παπαπέτρου, διορίσθηκε στη Διεύθυνση Γεωργικών Εφαρμογών, στην Αρναία Χαλκιδικής, όπου και υπηρέτησε επί 12 χρόνια, στη συνέχεια, επί 1 περίπου χρόνο στην Ιερισσό, ενώ αμέσως μετά και επί διετία διορίστηκε προϊστάμενος της υπηρεσίας στην έδρα του Νομού, στον Πολύγυρο. (Τοποθετήθηκε στην Αρναία Χαλκιδικής την 23η Ιανουαρίου 1951 και παρέμεινε στην υπηρεσία των αγροτών μέχρι την 6η Οκτωβρίου 1965).
Μετά την περιφέρεια, σειρά είχε η Θεσσαλονίκη και η εκεί τοποθέτησή του στο Υπουργείο Γεωργίας, όπου και έφτασε μέχρι και τη θέση του Διευθυντού στη Διεύθυνση Γεωργίας Θεσσαλονίκης. Να σημειωθεί ότι στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του ήταν και η θέση του ως Προϊσταμένου στην Κεντρική Λαχαναγορά της Θεσσαλονίκης, υπεύθυνου του τομέα έγκρισης των εξαγωγών των προϊόντων της.
Πέρα από τα στενά επαγγελματικά του καθήκοντα, ο Μιλτιάδης Παπαπέτρου ασχολήθηκε με την έρευνα και τη συγγραφή βιβλίων, τα οποία εστιάζουν κυρίως στην ιδιαίτερη πατρίδα του το Ροδολίβος, στην ιστορία του, τη λαογραφία, τα ήθη και τα έθιμα του τόπου. Υπήρξε πολυγραφότατος.
Αξιομνημόνευτα είναι τα περίφημα "Ημερολόγιά" του, που κρατούσε τα χρόνια της θητείας του στην Αρναία Χαλκιδικής, στα οποία, πέρα από ζητήματα επαγγελματικής ενασχόλησης, αναφέρεται και σε θέματα λαογραφικά αλλά και στις συνθήκες διαβίωσης των ανθρώπων της περιοχής, της εποχής εκείνης (ανέκδοτο έργο).
Επίσης αξίζει να αναφέρουμε την "Ιστορία του Ροδολίβους", έργο, τη συγγραφή του οποίου σχεδόν ολοκλήρωσε με την αμέριστη στήριξη και παραίνεση του τότε, αείμνηστου Προέδρου του Συλλόγου Ροδολιβινών Θεσσαλονίκης, Αθανασίου Τζουρά, αλλά που ωστόσο, δεν πρόλαβε να εκδώσει. Με ιδιαίτερη αγάπη αλλά και μεράκι για τον τόπο του, το Ροδολίβος, συμμετείχε ενεργά στο Σύλλογο Ροδολιβινών Θεσσαλονίκης και μάλιστα πραγματοποίησε πολλές διαλέξεις, τόσο στη Θεσσαλονίκη, όσο και στη γενέτειρά του. Χωρίς να είναι ιστορικός ο ίδιος, ασχολήθηκε και με ιστορικά θέματα, ενώ ορισμένοι τον χαρακτήρισαν περισσότερο ως φυσιοδίφη.
Χρήσιμα
Το πολύτιμο αυτό βιβλίο του Μιλτιάδη Βασ. Παπαπέτρου, εκδόθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1997. Η σελιδοποίηση, εκτύπωση και βιβλιοδεσία, έγιναν στις Γραφικές Τέχνες "Μέλισσα", στην Ασπροβάλτα Θεσσαλονίκης. Το βιβλίο διανεμήθηκε από τον Σύλλογο Ροδολιβινών Θεσσαλονίκης και ίσως βρίσκονται ακόμα λίγα αντίτυπα στο Σύλλογο.
* "Παγγαίου Γη - Συγγράμματα & Συγγραφείς"- (Ροδολίβος-Δόμιρος-Μικρό Σούλι-Αμφίπολη-Παλαιοκώμη-Ν. Φυλή-Λακκοβήκια-Μεσολακκιά-Ν. Κερδύλλια-Πρώτη-Αγγίστα-Κρηνίδα-Κορμίστα-Ν. Μπάφρα-Ηλιοκώμη--Συμβολή-Σέρρες). Οι φωτογραφίες είναι από το συγκεκριμένο βιβλίο.
