Της Λεμονιάς Βασβάνη
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΥΠΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Σε ένα κόσμο που κατακλύζεται από εικόνες ο Υποψήφιος Διδάκτορας Γλωσσολογίας, Α.Π.Θ. Ενκελέντ Μπιλάλι και η Αρχιτέκτονας Μηχανικός Άρτεμις Βαλυράκη αποφάσισαν να στραφούν στις λέξεις. Θέλησαν να μοιραστούν την ιστορία των λέξεων και έφτιαξαν το <e.x.i.s.. Χρησιμοποίησαν το instagram για να μιλήσουν με φρέσκο τρόπο για τον λόγο. «Για μας οι λέξεις έχουν χρώματα, ζωντάνια, ομορφιά, κουβαλάνε μια ιστορία που περιμένει να οπτικοποιηθεί και να ζωντανέψει στην οθόνη του αναγνώστη. Η διαρκής πρόκληση για την κάθε ανάρτηση είναι ο συνδυασμός της επιστημονικής συνέπειας και της δημιουργικής απόδοσης», ανέφεραν σε συνέντευξη που μας παραχώρησαν με αφορμή τη δράση «Λέξη προς Λέξη με τους E.X.I.S» που θα γίνει αύριο (20/3/2021) στο instagram στο πλαίσιο της φετινής Γιορτής της Γαλλοφωνίας, στη Θεσσαλονίκη.
-Ποια η δύναμη των λέξεων και γιατί αποφασίσατε να ασχοληθείτε με αυτές;
-Έξω από τη Στέγη του ιδρύματος Ωνάση, αναγράφεται σε περιόπτη θέση η φράση του Tim Etchels : «All we have is words, All we have is worlds». Οι λέξεις που διαλέγουμε είναι και η ταυτότητα μας. Με αυτές ως πρώτο υλικό, πλάθουμε τον κόσμο μας. Επειδή μέσω των λέξεων μαλώνουμε, μελαγχολούμε, φανταζόμαστε, προσευχόμαστε, φλερτάρουμε, αστειευόμαστε και πολλά άλλα, ξεχνάμε τη βασική λειτουργία των λέξεων ( και κατ’επέκταση της γλώσσας) η οποία είναι η επικοινωνία. Μέσω των λέξεων γεφυρώνουμε το χάσμα ανάμεσα μας, συνεργαζόμαστε και μεταδίδουμε τις γνώσεις μας στην επόμενη γενιά. Οι λέξεις είναι εξόχως ένα πρακτικό εργαλείο, αλλά όχι μόνο.
Κοινή αφετηρία ήταν η γοητεία που μας ασκούν και η διάθεσή μας να μοιραστούμε την ιστορία τους με τον υπόλοιπο κόσμο.
-Μέσα σε ένα κοινωνικό μέσο όπου κυριαρχεί η εικόνα , εσείς προτάσσετε τον λόγο, την λέξη. Και το κοινό φαίνεται πως το αγαπάει. Πώς τα καταφέρνετε; Και τι θέση έχει το χιούμορ σε αυτό;
-Το κοινό έχει αγκαλιάσει το εγχείρημα και αυτή η ανταπόκρισή του μας γεμίζει χαρά, συγκίνηση και ενέργεια να συνεχίσουμε, και αποδεικνύει σε κάθε ποστ, πως είμαστε πολλοί οι λεξολάγνοι εκεί έξω.
Έχετε δίκιο, προτάσσουμε τον λόγο, τη λέξη αλλά δεν μένουμε εκεί. Η αισθητική προσέγγιση έχει ιδιαίτερη σημασία. Για μας οι λέξεις έχουν χρώματα, ζωντάνια, ομορφιά, κουβαλάνε μια ιστορία που περιμένει να οπτικοποιηθεί και να ζωντανέψει στην οθόνη του αναγνώστη. Η διαρκής πρόκληση για την κάθε ανάρτηση είναι ο συνδυασμός της επιστημονικής συνέπειας και της δημιουργικής απόδοσης. Εκεί έρχεται και το χιούμορ. Πάντα προσπαθούμε να δίνουμε τη δικιά μας νότα με παιχνιδιάρικες ατάκες.
-Γιατί e.x.i.s.;
- Το λέξις ή < e.x.i.s είναι δικός μας «νεολογισμός». Πρόκειται για συμφυρμό από το ‘λέξη’ + το ‘έξις’. Στα Hθικά Νικομάχεια του Αριστοτέλη, η «έξις» είναι μια επίκτητη ψυχική αρετή, την οποία αποκτάμε μέσω της μάθησης και κυρίως με την επανάληψη. Ο όρος προέρχεται από το θέμα του μέλλοντα «έξω» του ρήματος «έχω». Είναι σαν να λέμε στον κόσμο πως θα έχουμε λέξεις.
Έξις, όμως, σημαίνει και συνήθεια. Η γλώσσα έχει κι αυτή τις δικές της συνήθειες: άλλοτε δανείζει, άλλοτε δανείζεται, άλλοτε δημιουργεί κι άλλοτε μπορεί ακόμα και να αναστήσει (π.χ καθαρεύουσα). Ένα είναι το σίγουρο, η γλώσσα αλλάζει και αυτές οι αλλαγές αποτυπώνονται και στις λέξεις της.
-Πώς συνεργάζεστε; Πώς επιλέγετε τις λέξεις;
-To <e.x.i.s είναι καρπός μιας διεπιστημονικής προσέγγισης. Ωστόσο, οι ρόλοι μας στο προφίλ δεν είναι αυστηρά καθορισμένοι από το αντικείμενό μας. Κάθε ανάρτηση είναι αποτέλεσμα μιας διαρκούς συνδιαλλαγής ιδεών, απόψεων και γνώσης.
Οι λέξεις περνάνε από ένα άτυπο bootcamp όπως λέμε χαριτολογώντας.
Το κριτήριο -και ο κύριος άξονας επιλογής των λέξεων προς δημοσίευση και ανάλυση- είναι να παρουσιάζουν βαθύ ετυμολογικό και σημασιολογικό ενδιαφέρον, καθώς και μια όμορφη ιστορική διαδρομή. Συνήθως, ιδέα ή ερέθισμα για μια λέξη μπορεί να αποτελέσει η επικαιρότητα (π.χ. «κοκούνινγκ», «γκιόνης», «επαφή») καθώς και η αλλαγή των εποχών του χρόνου και τα χαρακτηριστικά που τις συνοδεύουν (π.χ. το καλοκαίρι: «μπικίνι», «ραστώνη», «μπονάτσα»). Ακόμη, μπορεί να επιλέξουμε μια λέξη επειδή τυχαίνει να μας εκφράζει συναισθηματικά σε μια δεδομένη χρονική στιγμή ή περίοδο (π.χ. «ελευθερία», «νοσταλγία», «μελαγχολία», «χαρμολύπη», «δικαιοσύνη»). Ή ακόμα και λέξεις / φράσεις που χρησιμοποιούμε καθημερινά, και ίσως δε γνωρίζουμε την κυριολεκτική τους σημασία (π.χ. μαρμάγκα - a.k.a «θα σε φάει η μαρμάγκα»), ή ίσως αγνοούμε τον γλωσσολογικό τους πλούτο (π.χ. «χάδι», «λατρεύω»).
-Τι ακριβώς θα γίνει στο «Λέξη προς Λέξη με τους E.X.I.S»;
-Ο πολύ σπουδαίος γλωσσολόγος Α. Φ. Χριστίδης είχε γράψει πως
«ο δανεισμός ανάμεσα στις γλώσσες είναι ο «απόηχος» της ιστορίας των λαών που τις μιλούν. Μεγάλες ή μικρές, άμεσες ή έμμεσες, φιλικές ή εχθρικές, ισότιμες ή ανισότιμες
επαφές ανάμεσα σε λαούς οδηγούν σε γλωσσικές ανταλλαγές.».
Η Γαλλική γλώσσα υπήρξε κατά τον 18ο, τον 19ο και ως τις αρχές του 20ού αιώνα η γλώσσα της διπλωματίας, των διεθνών επαφών και του πολιτισμού. Όπως ήταν αναμενόμενο, η ελληνική γλώσσα δανείστηκε πολλές λέξεις και εκφράσεις από αυτήν τη γλώσσα κύρους. Εμείς, μέσω των καθιερωμένων μας κουίζ, θα δώσουμε μια γεύση από αυτήν την επαφή ανάμεσα στην ελληνική και τη γαλλική.
Τέλος, ένα από τα project που θα βρει κάποιος που θα επισκεφθεί το προφίλ μας, είναι το e.x.i.s on tour. Είναι κάποια σποραδικά ποστ που γνωστοποιούμε λέξεις από όλο τον κόσμο, οι οποίες, είναι δύσκολο να μεταφραστούν σε άλλες γλώσσες μονολεκτικά. Το γεγονός αυτό τις καθιστά μοναδικές, ενώ ταυτόχρονα μαρτυρούν πολλά και για τον λαό που τις έπλασε. Στα πλαίσια της γιορτής της γαλλοφωνίας, θα αναρτήσουμε μια τέτοια ξεχωριστή λέξη της γαλλικής γλώσσας, την οποία, θα σας την κρατήσουμε για έκπληξη.
