Συνέντευξη στην Λεμονιά Βασβάνη
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΥΠΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Η μαγεία της θέασης ταινιών στη μεγάλη οθόνη είναι κάτι που μας λείπει πολύ τον τελευταίο χρόνο. Η πανδημία έκλεισε τις αίθουσες προβολών όμως η Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου φέρνει πτυχές του σινεμά στο σπίτι μας μέσα από δύο εκδόσεις που ετοίμασε. Η πρώτη με τίτλο «Κινηματογράφος 2020» (Brainfood εκδοτική) αποτελεί την ετήσια καταγραφή ταινιών της χρονιάς που πέρασε, ενώ φυσικά σε αυτήν δεν λείπει και η αναφορά στην πανδημία και τόσο επηρέασε την 7η τέχνη. Πολλά φιλμ πήραν αναβολή εξόδου, άλλα “πάγωσαν” τα γυρίσματά τους. Οι κινηματογράφοι είδαν το κοινό τους να απομακρύνεται, ενώ οι μόνοι που ίσως κατάφεραν να πάρουν μια ανάσα ήταν τα θερινά σινεμά.
Η δεύτερη έκδοση είναι αφιερωμένη στο έργο του Άλφρεντ Χίτσκοκ (εκδόσεις ΟΞΥ). «Το έργο του Χίτσκοκ έχει ακριβώς το ίδιο κύριο προσόν με τον ποιοτικό αμερικανικό κινηματογράφο. Ξέρει ο σκηνοθέτης (και φυσικά και ο παραγωγός) της να συνδυάζει το περιεχόμενο, το λεγόμενο δεύτερο ή τρίτο επίπεδο ανάγνωσης, την άψογη φόρμα με την εμπορικότητα», σημείωσε ο Γενικός Γραμματέας Π.Ε.Κ.Κ. κ. Δημοσθένης Ξιφιλίνος που μίλησε μαζί μας με αφορμή την κυκλοφορία των δύο εκδόσεων. Περισσότερα στη συνέντευξη που ακολουθεί.
-Πόσο ο κινηματογράφος επηρεάστηκε από την πανδημία;
-Και μόνο του το γεγονός ότι η πρώτη ερώτηση αφορά στην πανδημία δίνει την απάντηση... Τα πάντα στη ζωή μας έχουν αλλάξει ολότελα εδώ και έναν τουλάχιστο χρόνο. Η Ευρώπη δέχτηκε σταδιακά, από τον Φεβρουάριο του 2020, την επίθεση της COVID-19. Η συντριπτική πλειοψηφία των κινηματογραφικών αιθουσών, αυτές που αποκαλούμε χειμερινές, οι οποίες κανονικά λειτουργούσαν εδώ και χρόνια σχεδόν σε όλη τη διάρκεια του έτους, όντας κλειστοί χώροι θεωρήθηκαν πολύ “φιλόξενες” για την εξάπλωση της νόσου. Όσα μέτρα προφύλαξης, ασφάλειας και υγιεινής κι αν προσφέρθηκαν να πάρουν οι αιθουσάρχες, η λύση κρίθηκε πως ήταν μόνο μία: το κλείσιμό τους (το επονομαζόμενο lockdown), ωσότου βρεθεί τρόπος αντιμετώπισης του κακού. Οι κλειστές αίθουσες συνεπάγονται με τη σειρά τους και τρομακτική μείωση στην παραγωγή νέων ταινιών, μια που το κύριο έσοδο για την έβδομη τέχνη παραμένει -ευτυχώς- ακόμα και σήμερα το -περισσότερο ή λιγότερο- παραδοσιακό σινεμά. Ούτε τα blockbuster διασώθηκαν, όλα τα γυρίσματα αναβλήθηκαν, ενώ και ήδη έτοιμες ταινίες μπήκαν στην αναμονή. Μακάρι ο κινηματογράφος, που άντεξε την εμφάνιση της τηλεόρασης, κατόπιν του βίντεο, αλλά και των συνδρομητικών καναλιών, να επιβιώσει και πάλι, αλλά (κακά τα ψέματα) τα τραύματά του είναι δύσκολα επουλώσιμα... κι ακόμα δεν έχει εισέλθει καν σε διαδικασία ανάρρωσης!
Ο Δημοσθένης Ξιφιλίνος, Γενικός Γραμματέας της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (Π.Ε.Κ.Κ.)
-Τι προκύπτει για τις ελληνικές ταινίες;
-Όλα τα παραπάνω είναι παγκόσμιες διαπιστώσεις. Η Ελλάδα δεν διαφοροποιήθηκε φυσικά! Με σχεδόν πέντε μήνες lockdown (12 Μαρτίου έως και 31 Μαΐου, αλλά και 7 Νοεμβρίου ως και 31 Δεκεμβρίου), αλλά και με τεράστια ποσοστιαία μείωση της δυνατότητας εισόδου θεατών όσο διάστημα έμειναν ανοιχτές, βάσει των οδηγιών που εκδόθηκαν, φτάσαμε σε μείωση των εισιτηρίων κατά 67%. Σε απλά ελληνικά, δύο στους τρεις θεατές απομακρύνθηκαν από τη σκοτεινή αίθουσα, με τα θερινά σινεμά να είναι τα μόνα που απέφυγαν τους τόσο στενόχωρους αυτούς αριθμούς, λόγω της ανοιχτωσιάς τους! Και το lockdown συνεχίζεται όλο το 2021 ως τώρα, χωρίς περαιτέρω σχόλια...
-Ανάμεσα στις ταινίες που ξεχώρισαν και αγαπήθηκαν και από το κοινό ήταν και «Η μπαλάντα της τρύπιας καρδιάς». Πόσο ελπιδοφόρο είναι αυτό για τον ελληνικό κινηματογράφο;
-“Η μπαλάντα της τρύπιας καρδιάς”, που σκηνοθέτησε ο Γιάννης Οικονομίδης ξεκίνησε την πορεία της στους κινηματογράφους μία-δύο εβδομάδες πριν την... καταστροφή! Πήγαινε περίφημα, γι' αυτό και επανήλθε και στους θερινούς. Σαφώς και είναι μια όαση η επιτυχία μιας καλής ελληνικής ταινίας (απέσπασε και το βραβείο της Π.Ε.Κ.Κ. στην ετήσια ψηφοφορία μας), αλλά η όαση δεν παύει να βρίσκεται στην έρημο! Με όση καλή θέληση και ελπίδα κι αν το δει κανείς, σπανιότατα οι εγχώριες παραγωγές τα καταφέρνουν να προσεγγίσουν το ευρύ κοινό, για λόγους που απαιτούν ολόκληρη εφημερίδα για να αναλυθούν. Προσθέτεις και την πανδημία στο μενού, οπότε απλά η ελπίδα πεθαίνει τελευταία!
-Οι πλατφόρμες όπως το Netflix, η Cosmote tv κλπ, κερδίζουν έδαφος και συνδρομητές. Παράλληλα έρχονται να καλύψουν το κενό στον χώρο των προβολών. Πώς θα μπορέσει να αντισταθεί ο κινηματογράφος, όταν ανοίξουν ξανά οι αίθουσες και με δεδομένο πως είναι πιθανό να υπάρχουν πάλι μέτρα προστασίας;
-Δεν είναι πιθανό, είναι δεδομένο! Δεν είναι εύκολο να απαντηθεί από έναν κριτικό κινηματογράφου αυτή η ερώτηση. Ίσως είναι αρμοδιότεροι οι διανομείς και οι αιθουσάρχες, οι άνθρωποι που βιώνουν στο πετσί τους την τραγωδία και γι' αυτό πρέπει να σκαρφιστούν τρόπο αντίδρασης και επιστροφής στην όποια ομαλότητα...
-Η Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου έχει ετοιμάσει μια έκδοση για τον Άλφρεντ Χίτσκοκ και το καθιερωμένο Αλμανάκ. Μιλήστε μας για τα δύο βιβλία….
-Η Π.Ε.Κ.Κ. εδώ και 28 χρόνια φροντίζει να συλλέγει όλα τα κινηματογραφικά σπουδαία του εκάστοτε απελθόντος έτους στην έκδοσή της ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ, το γνωστό και ως ΑΛΜΑΝΑΚ. Αυτό συνέβη και με το ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ 2020. Περιλαμβάνει κριτικές για όλες τις ταινίες που προβλήθηκαν στο εμπορικό κύκλωμα, αναφορά στα φεστιβάλ τόσο του τόπου μας όσο και τα σημαντικότερα διεθνή, παρουσίαση των πιο μεγάλων βραβείων (από Όσκαρ ως και Ίρις), αναφορά στις απώλειες της χρονιάς, αλλά και πληρέστατη καταγραφή των βιβλίων που αφορούν στο σινεμά. Δεν παραλείπει φυσικά την πανδημία...
Παράλληλα, βεβαίως, η Π.Ε.Κ.Κ. εκδίδει τακτικά και μονογραφίες, αφιερωμένες σε μεγάλους δημιουργούς. Αφού προηγήθηκαν τα τρία – τέσσερα προηγούμενα χρόνια βιβλία μας για Βισκόντι, Κουροσάουα και Κιούμπρικ, φέτος ήρθε η ώρα του Άλφρεντ Χίτσκοκ. Αφορμή ήταν η επέτειος 40 χρόνων από το θάνατό του (29 Απριλίου 1980), επρόκειτο δηλαδή υπό φυσιολογικές συνθήκες να κυκλοφορήσει στη διάρκεια του 2020. Πού οφείλεται η μικρή καθυστέρηση; Παραπέμπω στο θέμα της πρώτης ερώτησης...
-Τι σημαίνει το έργο του Χίτσκοκ για το σινεμά;
-Ο Χίτσκοκ είναι ένας Ευρωπαίος, Βρετανός για να ακριβολογήσουμε, που μεγαλούργησε αφού μετέβη στο Χόλιγουντ. Ήταν ιδιοφυής και πραγματικός αστέρας του σινεμά, ίσως ακριβώς γι' αυτό και πραγματοποιούσε αστραπιαία περάσματα από κάθε φιλμ του (cameo εμφανίσεις, όπως λέγονται στην αγγλική). Το έργο του έχει ακριβώς το ίδιο κύριο προσόν με τον ποιοτικό αμερικανικό κινηματογράφο. Δηλαδή: μια αξιόλογη αμερικανική ταινία υπερέχει συνήθως μιας αντίστοιχης ευρωπαϊκής σε ένα σημείο κυρίως. Ξέρει ο σκηνοθέτης (και φυσικά και ο παραγωγός) της να συνδυάζει το περιεχόμενο, το λεγόμενο δεύτερο ή τρίτο επίπεδο ανάγνωσης, την άψογη φόρμα με την εμπορικότητα. Γνωρίζει πώς να πλησιάζει το μέσο θεατή, να μην πνίγεται αυτάρεσκα στη μοναξιά του καλλιτέχνη, να γεμίζει την αίθουσα. Τέτοιος ήταν και ο μέγας Χίτσκοκ, συνάμα ο επιδραστικότερος ίσως σκηνοθέτης στο χώρο του σασπένς και του θρίλερ! Όλοι τον αντέγραψαν, από τον Ντε Πάλμα ως και τον Σαμπρόλ, από τον Τριφό ως και τον Λιντς (εντάξει, με τον... τρόπο του ο τελευταίος)!
-Σε δύσκολους καιρούς ανατρέχουμε στους κλασσικούς, σε πιο σταθερές αξίες. Γιατί;
-Ουδέν πιο μοντέρνο του κλασικού, λένε φίλοι μου λάτρεις της κλασικής μουσικής. Παρά τα ως επί το πλείστον διαφορετικά ακούσματά μου, δεν μπορώ να διαφωνήσω! Η διαχρονικότητα σημαίνει από μόνη της αντοχή στη νέα μόδα, δείχνει πόσο δυνατό είναι το λεγόμενο κλασικό, το οποίο δεν σβήνει ποτέ. Και, μια που στον Χίτσκοκ αφιερώσαμε την πρόσφατη πολύ πλούσια (καλύπτει κριτικά όλα τα φιλμ του) έκδοσή μας, οφείλω να φέρω ένα - δύο μόνο από τα πολλά παραδείγματα που τον αφορούν. Υπάρχουν πιο κλασικά έργα από τον “Δεσμώτη του ιλίγγου” (“Vertigo”), “Τα πουλιά” ή το “Ψυχώ”; Ρητορικό το ερώτημα...
