Πού συναντιέται μια εικαστικός και ποιήτρια από την Αθήνα με μια συγγραφέα και καθηγήτρια συγκριτικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ; Ποιες είναι οι υπαρξιακές και φιλοσοφικές διαστάσεις που εκκινούν από τον περίπατο; Μπορεί η νοσταλγία να ορίσει τις δράσεις μας, εντός...στρατοπέδου; Η Μαρία Ζερβός στο καινούργιο έργο της με τίτλο «TheCamp» που παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Θεσσαλονίκη (εντός ΔΕΘ-HELEXPO)έως τις 26 Σεπτεμβρίου 2021,συστήνει την περιπατητική ως επιλογή ζωής και τη συνδέει με την ανάκληση της μνήμης και τη διαμόρφωση ταυτότητας.
Το πρόσωπο που ενέπνευσε την εικαστικό είναι η Σβετλάνα Μπόυμ (SvetlanaBoym, 1959 – 2015), συγγραφέας και καθηγήτρια συγκριτικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ με την οποία η Ζερβός συνδέθηκε στενά κατά τη διάρκεια των δικών της σπουδών και διδασκαλίας στο ίδιο πανεπιστημιακό ίδρυμα. Κοινές εμπειρίες και ερευνητικά ενδιαφέροντα των δύο γυναικών οδήγησαν στην κινηματογράφηση από τη Ζερβός μιας διαδρομής ανασύνθεσης της μνήμης και αναζήτησης απωθημένων στιγμών του παρελθόντος της Μπόυμ σ’ ένα προσφυγικό καταυλισμό έξω από τη Βιέννη, όπου η τελευταία διέμεινε το 1981 κατά τη διάρκεια της μετανάστευσής της από την πατρίδα της, το Λένινγκραντ την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης, στη Βοστώνη των ΗΠΑ.
Η κεντρική τρικάναλη προβολή συμπληρώνεται με μαρτυρίες και αφηγήσεις ανθρώπων που έζησαν κοντά στη Μπόυμ, συνεργάστηκαν ή διδάχτηκαν από τη διακεκριμένη καθηγήτρια και αναπτύσσεται ως μια χωρική διαδρομή επανασύνδεσης και ανακάλυψης των θαμμένων ιστοριών μέσα στο χώρο του μουσείου.
Η επιμελήτρια της έκθεσης και αν. διευθύντρια της έκθεσης Συραγώ Τσιάρα σημειώνει αναλυτικά στο κείμενό της για το έργο της Μαρίας Ζερβός, «(...) Στο βιβλίο της ‘TheFutureofNostalgia’ η Μπόυμ διακρίνει δύο είδη νοσταλγίας: την αναπαλαιωτική και την αναστοχαστική. Ενώ η πρώτη ιεροποιεί το παρελθόν και επιδιώκει να το διατηρήσει αναλλοίωτο κυρίως λόγω του εκτοπισμού και της χρονικής απόστασης από τον εξιδανικευμένο τόπο της παρελθούσας εμπειρίας, η δεύτερη αναγνωρίζει τα κενά, τις αντιφάσεις και τα τραύματα, έχει πιο προσωπικό χαρακτήρα και εκδηλώνεται ως μια αναψηλάφηση του παρελθόντος. Και είναι αριστοτεχνικός ο τρόπος που κινηματογράφησε η Ζερβός αυτή την πορεία αναψηλάφησης και ανάκτησης της χαμένης μνήμης μέσα από τη διεξοδική καταγραφή της διαδρομής της Μπόυμ στα αστικά ερείπια του καταυλισμού: την παρακολουθεί να αγγίζει, να επεξεργάζεται τις λεπτομέρειες του τοίχου που περιβάλλει τον καταυλισμό με μια αργή και κοντινή λήψη που θυμίζει τα πλάνα μεγάλης διάρκειας του Αντονιόνι, ενός από τους σκηνοθέτες που αγάπησε η Μπόυμ παρακολουθώντας τις ταινίες του στην κινηματογραφική λέσχη που διατηρούσε ο πατέρας της στο Λένινγκραντ. Η ψηλάφηση συμπληρώνει τα κενά της μνήμης για να οδηγήσει την ηρωίδα σε μια προσωπική αποκάλυψη: όλα τα στιγμιότυπα που φωτογράφιζε κατά καιρούς στα ταξίδια της σε διαφορετικά σημεία του κόσμου δεν ήταν παρά ψηφίδες που επανασυνέθεταν το τοπίο του καταυλισμού, του απωθημένου τόπου της μετάβασης από την καταγωγική ταυτότητα στην ενήλικη εκδοχή της προσωπικότητάς της. Η περιπλάνηση στη χωρική μνήμη εμπεριέχει τις μελλοντικές διελεύσεις ως ένα παλίμψηστο τραυμάτων, επιθυμιών, υπερβάσεων και συμφιλίωσης με τις οικείες και ανοίκειες πτυχές του εαυτού».
OAnthonyDavid, συγγραφέας της επερχόμενης βιογραφίας της ΣβετλάναςΜπόιμ, σημειώνει:
«Όταν η Σβετλάνα αρρώστησε στις αρχές του 2015, συνέχισαν παρόλα αυτά τις συζητήσεις τους με τη Μαρία. Στις συνεργασίες τους και μέσω της φιλίας τους, η Σβετλάνα εκπλήρωσε μια από τις αγαπημένες τις φράσεις του WalterBenjamin, που είχε γράψει πως “το να ζεις σημαίνει να αφήνεις ίχνη”. Ίσως αυτή να είναι και η καλύτερη ερμηνεία του ιδιωτικού - το να αφήνεις ίχνη για τον εαυτό σου και για τους άλλους, ίχνη μνήμης τα οποία κανείς δεν μπορεί να στα στερήσει».
Η έκθεση πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Οργανισμού Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ και εντάσσεται στο πρόγραμμα παράλληλων δράσεων του 23ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
Ξεναγήσεις
Την Κυριακή 27 Ιουνίου, στις 12:00, θα πραγματοποιηθούν ξεναγήσεις από τους επιμελητές του Μουσείου, στις περιοδικές εκθέσεις που MOMus-Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης.
Η συμμετοχή στις ξεναγήσεις προϋποθέτει δήλωση συμμετοχής και επικοινωνία στο τηλέφωνο 2310 240002 και το [email protected], με στόχο να τηρηθεί ο αριθμός max8-10 ατόμων. Στον χώρο τηρούνται όλες οι συνθήκες ασφάλειας της δημόσιας υγείας. H χρήση της μάσκας είναι υποχρεωτική.
MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης-Συλλογές Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης
Εγνατία 154 (εντός ΔΕΘ-HELEXPO), email:[email protected], Τ: +30 2310 240002.
Μέρες & ώρες λειτουργίας: Τρίτη, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή: 10:00-18:00, Πέμπτη:12:00-20:00.
