Συνέντευξη στην Λεμονιά Βασβάνη
Από την έντυπη έκδοση "Τύπος Θεσσαλονίκης"
Τα Όσκαρ είναι τα πιο γνωστά και πολυπόθητα βραβεία στην 7η τέχνη. Τις ταινίες που απέσπασαν το κορυφαίο βραβείο του θεσμού παρουσιάζει μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του ο κριτικός κινηματογράφου και Γενικός Γραμματέας της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου κ. Δημοσθένης Ι. Ξιφιλίνος. Στο «Όσκαρ καλύτερης ταινίας» που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις IANOS ο αναγνώστης θα μάθει στοιχεία για τις ίδιες τις ταινίες που ξεχώρισαν, για άλλες που υπήρξαν συνυποψήφιές τους μα η Ακαδημία τις προσπέρασε, αλλά και πληροφορίες για την εποχή στην οποία γυρίστηκαν. Συνολικά παρουσιάζονται κριτικές 93 ταινιών που απέσπασαν το αγαλματίδιο της καλύτερης ταινίας, από το 1929 ως και το 2021 σε ένα βιβλίο που διαβάζεται με ενδιαφέρον από τους σινεφίλ και όχι μόνο.
Ο συγγραφέας μίλησε μαζί μας για την ιδέα που τον οδήγησε στο να γράψει αυτό το βιβλίο, για τα Όσκαρ, ενώ έδωσε και τα δικά του προγνωστικά για την φετινή απονομή.
Από την απονομή του Όσκαρ καλύτερης ταινίας στα "Παράσιτα". Πηγή imdb.com
-Πώς γεννήθηκε η ιδέα για αυτό το βιβλίο;
-Παρότι τις τελευταίες μέρες προ της τελετής του 2020 είχε δημιουργηθεί μια τάση ιδιαίτερα θετική για τα “Παράσιτα”, όπως μπορούσε να διαβάσει κανείς στον διεθνή τύπο ή... σε στοιχηματικές εταιρείες, ήταν αδιανόητο μια ταινία μη αγγλόφωνη, μάλιστα σε κορεατική ομιλούσα (!), να διεκδικεί και πολύ περισσότερο τελικά να κερδίσει το πλέον βαρύτιμο αγαλματίδιο. Δεν υπήρχε το παραμικρό ιστορικό προηγούμενο, άλλωστε! Όταν, λοιπόν, το απίθανο συνέβη, δεδομένης και της εμφανούς στροφής τα τελευταία χρόνια σε δημιουργίες όχι των μεγάλων στούντιο, αλλά πιο μικρών και ανεξάρτητων παραγωγών, τότε θεώρησα ότι είναι μια κομβική στιγμή για τα ίδια τα Όσκαρ, ως ευκαιρία να επανεξεταστούν οι βραβεύσεις στο πέρασμα του χρόνου, να γίνει μια κριτική προσέγγισή τους.
Η ελάχιστη σχετική βιβλιογραφία, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, αλλά ακόμα και διεθνώς, φανέρωνε είτε την υποτιμητική στάση της κριτικής έναντι του δημοφιλέστατου θεσμού είτε το ακριβώς αντίθετο, δηλαδή το φόβο να αγγίξει κανείς... την ιερή αγελάδα! Επειδή, η αλήθεια είναι συνήθως κάπου στη μέση, δηλαδή σαφώς η κινηματογραφική ιστορία δεν περιστρέφεται αποκλειστικά γύρω από τα Όσκαρ, ωστόσο είναι αναντίρρητα μεγάλη η δυναμική τους και η λαοφιλία τους, είχε έρθει η ώρα (κατά τον γράφοντα πάντα) να αποδοθούν “τα του Καίσαρος τω Καίσαρι”. Η πανδημία, που εγκλώβισε άπαντες στους τέσσερις τοίχους των σπιτιών μας για μεγάλο χρονικό διάστημα, παρείχε τον απαιτούμενο χρόνο για (επανα)θέαση και έρευνα, ώστε έτσι, σύμφωνα και με το αρχαιοελληνικό “ουδέν κακόν αμιγές καλού”, να γεννηθεί το βιβλίο...
-Διαβάζοντας τις σελίδες του ο αναγνώστης μπορεί να πάρει μια ιδέα για την εποχή των ταινιών, για τις τέχνες, αλλά και για την κοινωνία. Κατά πόσο ήταν αυτό ανάμεσα στους στόχους σας;
-Σαφέστατα ήταν! Η κριτική ενός φιλμ, ιδίως όταν γίνεται αναδρομικά, προϋποθέτει το να λαμβάνεται υπόψιν και η εκάστοτε συνθήκη. Να κοιτά κανείς προς τα πίσω, κατά τρόπο που να μην αγνοείται η εποχή, το περιβάλλον, η ιστορική, αλλά και κοινωνική πραγματικότητα. Όπου μάλιστα αυτά ήταν έκδηλα, είτε στο περιεχόμενο της ταινίας είτε στους λόγους της βράβευσης, γίνεται σαφέστατη αναφορά. Ναι μεν τα 93 “ΟΣΚΑΡ καλύτερης ταινίας” εξετάζονται από έναν κριτικό με τη ματιά του 2020-21, αλλά η προσπάθεια ήταν πάντα να συμπεριλαμβάνονται το κλίμα και οι περιστάσεις που συνετέλεσαν στα τελικό αποτέλεσμα, δηλαδή στη βράβευση.
-Το Όσκαρ καλύτερης ταινίας είναι το κορυφαίο βραβείο του θεσμού. Πόσο επηρεάζεται από την επικαιρότητα;
-Τα Όσκαρ είναι τα βραβεία της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Εξίσου σημαντικά θα μπορούσαν να θεωρηθούν και τα Σεζάρ ή τα BAFTA ή τα αντίστοιχα ελληνικά βραβεία λ.χ. Σημαντικά είναι και τα έπαθλα από τα μεγάλα διεθνή φεστιβάλ, όπως των Καννών, της Βενετίας, του Βερολίνου κτλ. Όμως, κανένα άλλο βραβείο δεν έχει την προβολή των Όσκαρ, κάτι που οφείλεται τόσο στην αδιαμφισβήτητη μαστοριά των Αμερικανών στη διοργάνωση των τελετών (καμία άλλη εκδήλωση δεν έχει αντίστοιχο... γκλάμουρ!) όσο και στην παγκόσμια κυριαρχία του αμερικανικού κινηματογράφου. Όσο κι αν καταριόμαστε ενίοτε τις “αμερικανιές” ή τα “επάρατα” μπλοκμπάστερ, κανένα σινεμά δεν κατορθώνει με την ίδια ευκολία με το χολιγουντιανό (στις καλές του στιγμές φυσικά) να ενώσει το εμπορικό με το ποιοτικό, το προφανές με ένα δεύτερο κι ένα τρίτο επίπεδο ανάγνωσης.
Όσον αφορά στην επίδραση της επικαιρότητας, άλλοτε αυτή είναι ξεκάθαρη, όπως λ.χ. στα χρόνια του μεσοπολέμου, όταν αρκετά από τα βραβευμένα έργα περιστρέφονται ακόμα γύρω από τον Α΄ Παγκόσμιο και τις συνέπειές του, άλλοτε πάλι είναι εμφανής μια απόπειρα των Όσκαρ να στρέψουν αλλού το βλέμμα, να “αποτοξινώσουν” το θεατή. Δόθηκαν δηλαδή και ορισμένα βραβεία, τα οποία σε αφήνουν άφωνο για την αδιαφορία τους ως προς την επικαιρότητα!
-Ποια απονομή θα ξεχωρίζατε και γιατί;
-Όπως προαναφέρθηκε, η απονομή του 2020, με τα “Παράσιτα” να θριαμβεύουν, είναι κομβική για τα Όσκαρ. Πολύ σημαντικές υπήρξαν και απονομές σε κινηματογραφικά είδη, λαϊκά αλλά ακριβώς γι' αυτό παραδοσιακά αδικημένα, όπως στα γουέστερν ή στο θρίλερ “Η σιωπή των αμνών”. Οι νίκες κορυφαίων σκηνοθετών (αν και τα Όσκαρ καλύτερης ταινίας τα παίρνει ο παραγωγός, γι' αυτό π.χ. ο Άλφρεντ Χίτσκοκ ουδέποτε κράτησε στα χέρια του το αγαλματίδιο) είναι οι άλλες ευχάριστες μνήμες για όσους τις έζησαν ή όσους τις μελετούν.
Στιγμιότυπο από την ταινία Citizen Kane. Πηγή: imdb.com
-Σε ποια ταινία που αδικήθηκε, θα δίνατε το Όσκαρ καλύτερης ταινίας;
-Πολλές είναι... από τον “Πολίτη Κέιν” του Όρσον Γουέλς ως το “Θα χυθεί αίμα” του Πολ Τόμας Άντερσον, αλλά και από το ¨Τρένο θα σφυρίξει τρεις φορές” του Φρεντ Ζίνεμαν ως το “Μόναχο” του Στίβεν Σπίλμπεργκ. Για να μην αναφερθώ στην παντελή απουσία του σφαγιασθέντος από τους ίδιους τους παραγωγούς του “Κάποτε στην Αμερική” (από τα 269 λεπτά της ταινίας του Σέρτζιο Λεόνε, στις Η.Π.Α. προβλήθηκε κόπια 139 λεπτών!). Ίσως να μιλάμε για την κορυφαία ταινία μιας ολόκληρης δεκαετίας και απουσίαζε ολοκληρωτικά από κάθε υποψηφιότητα...
Από την ταινία "Εξουσία του σκύλου". Πηγή imdb.com
-Ποια η πρόγνωσή σας για τα φετινά βραβεία; Ποια ταινία ξεχωρίσατε;
-Από όσες έχουμε δει εδώ στην Ελλάδα, θα ξεχώριζα για τα Όσκαρ την “Εξουσία του σκύλου” της Τζέιν Κάμπιον, αλλά φαίνεται ότι o Κένεθ Μπράνα και το αυτοβιογραφικό “Μπέλφαστ” του, το οποίο δεν έχει προβληθεί ακόμα στη χώρα μας, παίζει πολύ δυνατά για το Όσκαρ καλύτερης ταινίας.
