Συνέντευξη στην Λεμονιά Βασβάνη
Στην Δυτική Μακεδονία, λίγο μετά το Μακεδονικό Αγώνα και ενόσω η περιοχή ήταν ακόμα υπόδουλη στους Τούρκους, ξετυλίγεται η πλοκή του νέου μυθιστορήματος της Σοφίας Δημοπούλου με τίτλο «Καλύτερα να σ’ έλεγαν Λισσάβω» (εκδ. Ψυχογιός).
Η ίδια μίλησε μαζί μας για την επιθυμία της να γράψει ένα βιβλίο «για αυτό τον τόπο που έχει περάσει πολλά δεινά στο παρελθόν». Αναφέρθηκε στον τρόπο γραφής, αλλά και στα εφόδια που της έδωσε του επάγγελμα του μηχανικού, ενώ μίλησε και για τα στοιχεία που κατά τη γνώμη της κάνουν αγαπητό στον αναγνώστη ένα μυθιστόρημα.
-Τοποθετείτε το νέο σας μυθιστόρημα στη Δυτική Μακεδονία. Πώς επιλέξατε αυτό τον τόπο;
-Η περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας ασκούσε επάνω μου μια γοητεία από την εποχή που την πρωτογνώρισα καλύτερα, αμέσως μετά το γάμο μου με τέκνο της, απόγονο μάλιστα Μακεδονομάχου. Στα αλλεπάλληλα ταξίδια μας εκεί γνώρισα έθιμα, χόρτασα ομορφιά από τα ορεινά τοπία και τις λίμνες, με μάγεψε η αρχιτεκτονική των αρχοντικών. Όλα αυτά και βέβαια οι ντόπιοι με τον ντόμπρο, ορεσίβιο χαρακτήρα τους, γέννησαν μέσα μου την επιθυμία να γράψω κάποτε κάτι γι’ αυτόν τον τόπο που έχει περάσει πολλά δεινά στο παρελθόν.
-Πώς επηρεάζει τους ήρωες η τουρκοκρατία και η μετέπειτα πορεία προς την απελευθέρωση της χώρας;
-Η ιστορία του βιβλίου ξεκινά στα 1911, λίγο μετά το Μακεδονικό Αγώνα και ενόσω η περιοχή είναι ακόμα υπόδουλη στους Τούρκους. Οι ήρωες συμβιώνουν, όχι εύκολα με τους Οθωμανούς, έχουν όμως διαμορφώσει τις συνθήκες της ζωής τους με το καθεστώς αυτό. Υπηρετούν τους Τούρκους Μπέηδες, δουλεύουν γι’ αυτούς, ζουν ως υποτελείς με το φόβο της τιμωρίας. Με την απελευθέρωση της Μακεδονίας, οι ζωές τους αλλάζουν, αλλά οι αλλεπάλληλες αλλαγές της Ιστορίας επιδρούν καταλυτικά πάνω τους, τους παρασύρουν στη δίνη τους, τους αλλάζουν το ρου του βίου τους.
-Σε σημείωμά σας αναφέρετε πως πηγή έμπνευσης για την κεντρική σας ηρωίδα στάθηκε ένα τραγούδι. Μιλήστε μας για αυτό…
-Μέσα σ’ αυτά που αγάπησα από τον τόπο αυτό ήταν και η μουσική του, οι χοροί και τα τραγούδια του. Δεν είναι τυχαίο που ένας από τους ήρωες του βιβλίου είναι ζουρνατζής σε πανηγύρια. Χορεύοντας χρόνια σε Συλλόγους όπου μάθαινα παραδοσιακούς χορούς, διδάχτηκα και χορούς της περιοχής του Ρουμλουκιού, του Ρωμιότοπου της Ημαθίας, με τα ιδιαίτερα παραδοσιακά ακούσματα. Μαθαίνοντας τα βήματα ενός συγκεκριμένου χορού, πάνω στο τραγούδι με τίτλο «Της Λισσάβως», όσο τα πόδια μου ακολουθούσαν της οδηγίες της δασκάλας, στο νου μου σχηματιζόταν η μορφή της δικής μου Λισσάβως, που έμελλε να γίνει η ηρωίδα του βιβλίου μου. Γι’ αυτό και κράτησα το όνομά της.
-Πού εστιάσατε την έρευνά σας κατά την προετοιμασία του μυθιστορήματος ; Τι προέκυψε από αυτήν;
-Η έρευνα που προηγήθηκε ήταν αρκετά εκτεταμένη. Δεν ήταν μόνο τα ιστορικά στοιχεία και γεγονότα που έπρεπε να διερευνηθούν, αλλά και τα πολιτιστικά και πολιτισμικά, η καθημερινή ζωή, η ντοπιολαλιά, οι μικρές ιστορίες των ανθρώπων και πώς εκείνοι βίωσαν την Τουρκοκρατία και τη μετάβαση στην ελεύθερη Ελλάδα, μαρτυρίες κατοίκων, λαογραφικά στοιχεία και άλλα πολλά. Όλα ήταν χρήσιμα και απαραίτητα· ιστορικά και λαογραφικά βιβλία, γραπτές μαρτυρίες, παλιές εφημερίδες και άλλα έντυπα, χάρτες, γλωσσάρια της περιοχής. Χρειάστηκα πάνω από ένα χρόνο έρευνας κι έπειτα αρκετό χρόνο για να επιλέξω όσα κομμάτια από το υλικό μπορούσαν να εξυπηρετήσουν τη μυθοπλασία μου. Όλα ήταν απαραίτητα πάντως, για να «στήσω» με αληθοφάνεια το σκηνικό μέσα στο οποίο κινήθηκαν οι ήρωες.
-Ποια στοιχεία κατά την γνώμη σας πρέπει να έχει ένα μυθιστόρημα για να κερδίσει τον αναγνώστη;
- Πρώτα απ’ όλα μια ξεκάθαρη κεντρική ιδέα, που εκφράζει το γιατί ο συγγραφέας επέλεξε να γράψει αυτό το βιβλίο, τι ήταν αυτό που έκαιγε την ψυχή του. Έπειτα οι χαρακτήρες, να είναι αληθοφανείς με την καλή και την κακή τους πλευρά όπως όλοι μας, ώστε να μπορούμε να ταυτιστούμε κάπως μαζί τους. Για μένα σημαντική επίσης είναι η γλώσσα, τα πολύ καλά ελληνικά, η αρτιότητα και η σαφήνεια της έκφρασης. Τέλος μια αληθοφανής πλοκή, που κρατά το ενδιαφέρον του αναγνώστη, αν και δεν τη θεωρώ πρωταρχική στην ποιότητα ενός βιβλίου. Και τέλος, ένας έντιμος επίλογος, που κλείνει τη μυθοπλασία στην ψυχή του αναγνώστη έτσι, ώστε να αισθανθεί πως διάβασε κάτι που τον αφορούσε και τον έκανε λίγο καλύτερο άνθρωπο.
-Πώς συνδυάζετε την συγγραφή βιβλίων με το επάγγελμα του μηχανικού;
-Το επάγγελμα του μηχανικού είναι αυτό με το οποίο βιοπορίζομαι, η συγγραφή είναι το μεράκι μου και ο τρόπος που έχω να εκφράζομαι. Τις περιόδους που γράφω, μοιράζω τη μέρα μου χρονικά ώστε να τα προλαβαίνω και τα δυο. Η συγγραφή με αποφορτίζει από την κυριαρχία των αριθμών στη δουλειά μου, αλλά επιπλέον, οι σπουδές μου στο Πολυτεχνείο με έχουν βοηθήσει και πρακτικά στον τρόπο που γράφω ένα βιβλίο. Δίνω μεγάλη σημασία στο σχεδιάγραμμα, τον σκελετό της ιστορίας και στη δομή, την οποία αναπτύσσω με αρχιτεκτονική αυστηρότητα. Αν δεν ήμουν μηχανικός, ίσως να έγραφα αλλιώς.
-Ποιο είναι το αγαπημένο σας μυθιστόρημα και τι διαβάζετε αυτό το διάστημα;
-Είναι πολλά τα βιβλία που αγαπώ, αν πρέπει όμως να ξεχωρίσω ένα θα είναι «ο Ξένος» του Άλμπερ Καμύ. Είναι εντυπωσιακός ο τρόπος γραφής και η κλιμάκωση της ιστορίας, για μένα είναι ένα βιβλίο που πρέπει να διδάσκεται στις διάφορα μαθήματα δημιουργικής γραφής. Περιέχει όλες τις αρετές ενός καλού βιβλίου. Αυτό τον καιρό διαβάζω την τριλογία του Θοδωρή Παπαθεοδώρου για τα χρόνια της ελληνικής επανάστασης, μια μυθοπλασία με πολλά ιστορικά στοιχεία και δράση.
