Συνέντευξη στην Λεμονιά Βασβάνη
Μια ομάδα κυνηγών της εταιρείας Χάγκενμπεκ πυροβολεί τον πίθηκο Rotpeter σε μια ζούγκλα της Χρυσής Ακτής, καθώς εκείνος πήγαινε με την αγέλη του να πιούν νερό. Ο πίθηκος αιχμαλωτίζεται, προσπαθεί να διαφύγει, αλλά αποτυγχάνει. Αρχίζει να παρατηρεί τους ανθρώπους γύρω του, τους εξαθλιωμένους και από-ανθρωποιημένους σκλάβους/ναύτες της εταιρείας Χάγκενμπεκ και προσπαθεί να τους μιμηθεί. Εκείνοι τον βασανίζουν.
Όταν φτάνει στο Αμβούργο, ο Rotpeter αντί να διαλέξει να μπει στο ζωολογικό κήπο, επιλέγει το βαριετέ και παρουσιάζει ως περφόρμανς την ίδια τη διαδικασία του βίαιου εξανθρωπισμού του.
«Πάνω στη σκηνή, κάθε βράδυ, επανασυνδέεται με τη μνήμη του τραύματος» και «μας προσκαλεί σε αυτή την κίνηση της ενδοσκόπησης, μας προκαλεί να δούμε τον εαυτό μας μέσα στο βίωμα του», ανέφερε στον «Τύπο Θεσσαλονίκης» ο σκηνοθέτης Σάββας Στρούμπος που με την Ομάδα Σημείο Μηδέν παρουσιάζουν, με την ευγενική συνεργασία του Δήμου Θεσσαλονίκης, την παράσταση «Αναφορά για μια Ακαδημία» του Φραντς Κάφκα την Τετάρτη 2, την Πέμπτη 3 και την Παρασκευή 4 Φεβρουαρίου στις 21.00 στο Θέατρο «Άνετον» (Παρασκευοπούλου 42, Θεσσαλονίκη).
«Αντιμετωπίσαμε το κείμενο του Κάφκα ως φιλοσοφικό και ποιητικό κείμενο που απευθύνεται σε όλους μας, στο κάθε άτομο ξεχωριστά», σημείωσε ο σκηνοθέτης.
«Αισθάνομαι το κείμενο του ως κραυγή αγωνίας, παρ’ όλο που το διαπερνά ένα αυτοσαρκαστικό και προς φορές πένθιμο χιούμορ», συμπλήρωσε.
-Τι κάνει το έργο του Κάφκα μοναδικό και τι ξεχωρίζετε στο συγκεκριμένο κείμενο;
-Αντιμετωπίζω τον Κάφκα ως έναν τραγικό του 20ου αιώνα. Ο τρόπος με τον οποίο βιώνει μια ολόκληρη εποχή πολέμων, επαναστάσεων, ιστορικών και υπαρξιακών κλυδωνισμών, τον ωθεί να αποτυπώνει στο χαρτί με τον δικό του τρόπο τον αγωνιώδη στοχασμό του πάνω στην ανθρώπινη κατάσταση. Ο Κάφκα, βέβαια, δεν γράφει με όρους αρχαίας τραγωδίας. Η ενέργεια συσσωρεύεται στον πυρήνα του καφκικού υλικού κι εκεί που περιμένεις μια έκρηξη τραγικού πάθους, το υλικό λοξοδρομεί κι εκφράζεται σαρκαστικά, αυτοαναιρετικά και με χιούμορ. Η κίνηση αυτή είναι για μένα πολύ γοητευτική. Κάθε φορά που καταπιανόμαστε με κείμενα του Κάφκα αισθάνομαι πολύ δημιουργικός γιατί μπορώ να κινούμαι ελεύθερα μέσα στο υλικό, τολμώντας ανοίκεια πράγματα, προκαλώντας δημιουργικά τον εαυτό μου και τους συνεργάτες μου.
Στην “Αναφορά Για Μια Ακαδημία” αυτό που ξεχωρίζω είναι η επιλογή του ζωανθρώπινου ανδρόγυνου πιθήκου Rotpeter, στο τέλος της διαδικασίας του βίαιου εξανθρωπισμού του, να επιλέξει τη σκηνή του μουσικού θεάτρου αντί τον ζωολογικό κήπο. Όχι απλώς το ότι επιλέγει τη σκηνή, αλλά, ακόμα πιο συγκεκριμένα, το ότι επιλέγει πάνω στη σκηνή, κάθε βράδυ, με τον τρόπο του μουσικού θεάτρου, να αφηγείται αυτή τη διαδικασία του βίαιου εξανθρωπισμού του, να επανασυνδέεται με το τραυματικό αυτό βίωμα, προσπαθώντας να επικοινωνήσει τις δονήσεις και τους κραδασμούς του στους θεατές, γνωρίζοντας ότι η ίδια η μνήμη του τραύματος του επιτίθεται εκεί που δεν το περιμένει, έμμονα, κάθε βράδυ.
-Η βία που αντιμετωπίζουν οι σκλάβοι/ναύτες της εταιρείας Χάγκενμπεκ γεννά τη βία απέναντι στον πίθηκο. Πόσο φαύλος είναι αυτός ο κύκλος; Πόσο το αντικρίζουμε αυτό και σήμερα;
-Έχει πολύ ενδιαφέρον να μας απασχολήσει ο τρόπος με τον οποίο υπάρχουν οι άνθρωποι μέσα στο καφκικό κείμενο. Πρώτα είναι οι ακαδημαϊκοί στους οποίους απευθύνεται ο Ρότπετερ. Βουβοί, ψυχροί, αμέτοχοι, σα να παρατηρούν ένα παράξενο φαινόμενο από μακριά. Η σιωπή τους, η απάθεια τους είναι εκκωφαντικές. Από την άλλη, οι ναύτες του Χάγκενμπεκ. Άνθρωποι φτωχοί, που έχουν υποστεί αρκετές μορφές βίας και ταπείνωσης στο πετσί και την ψυχή τους. Κι όμως, αυτοί οι άνθρωποι δεν διστάζουν με τη σειρά τους να βασανίσουν ένα τραυματισμένο, φυλακισμένο και ανυπεράσπιστο ζώο. Ο Κάφκα μας προκαλεί. Ο αναστοχασμός και η ενδοσκόπηση είναι κινήσεις αναγκαίες. Σε μια εποχή κατάρρευσης κοινωνικών δεσμών και θριάμβου της ιδιώτευσης, με ποιους τρόπους εμείς, το κάθε άτομο ξεχωριστά, ασκούμε σε άλλα άτομα τη βία που δεχόμαστε από την ανασφάλεια, το άγχος, τις ταπεινώσεις της καθημερινότητας; Το πρόταγμα της ανθρώπινης συνύπαρξης και αλληλεγγύης ποτέ δεν ήταν τόσο επίκαιρο όσο σήμερα.
-Τι σημαίνει η μεταμόρφωση του πιθήκου σε ηθοποιό;
-O Κάφκα γράφει κάπου στα ημερολόγια του: «Είμαι η λογοτεχνία». Έτσι αυτοπροσδιορίζεται ο αναρχικός Εβραίος της Πράγας, ο καταπιεσμένος από την οικογένεια και την κοινωνία, ο αναγκασμένος να απεκδυθεί την ίδια την καταγωγή του, την ίδια την αγάπη του για τη συγγραφή, η οποία, όπως αποδείχθηκε, υπήρξε γι’ αυτόν ζωτικής σημασίας. Η καλλιτεχνική έκφραση για τον Κάφκα είναι πηγή ζωής, ανάσα, διαδικασία λύτρωσης, αλλά και μέσο επιτέλεσης αυτού του εναγώνιου στοχασμού πάνω στην ανθρώπινη κατάσταση στο χρόνο του τώρα, που τόσο βαθιά χαρακτηρίζει τον συγγραφέα. Ίσως μέσα από μια τέτοια δίνη σκέψεων, αισθήσεων και ψυχικών κλυδωνισμών ο συγγραφέας να οδηγεί τον Ρότπετερ στη σκηνή του θεάτρου.
-Ποιο το σχόλιο του Κάφκα για τους ανθρώπους;
-Δεν ξέρω αν ο Κάφκα σχολιάζει το οτιδήποτε. Δεν ξέρω αν ένας τραγικός μπορεί τελικά να σχολιάσει κάτι. Αισθάνομαι το κείμενο του ως κραυγή αγωνίας, παρ’ όλο που το διαπερνά ένα αυτοσαρκαστικό και προς φορές πένθιμο χιούμορ. Μπορούμε να πούμε, πιστεύω, ότι η «Αναφορά Για Μια Ακαδημία» ξεκινά ως κριτική του Δυτικού πολιτισμού, ενός πολιτισμού, δηλαδή, που όσο επικεντρώνεται αφασικά στο κέρδος και στην αυτιστική εξέλιξη της τεχνολογίας, τόσο απομακρύνει τους ανθρώπους από την ίδια την ανθρωπινότητά τους, από όλο το φάσμα των αισθήσεων, των συναισθημάτων, των επιθυμιών, της φαντασίας, των ονείρων, της ανάγκης για ανθρώπινη επαφή και επικοινωνία, και καταλήγει ως εναγώνιος στοχασμός πάνω στην ανθρώπινη κατάσταση. Προς τι ο βίαιος εξανθρωπισμός του πιθήκου; Προς τι η διαδικασία «εκπαίδευσης», ή μήπως πειθάρχησης και κανονικοποίησης; Υπάρχει διέξοδος από το δράμα του; Γιατί επιμένει να λέει «δεν ήθελα την ελευθερία, μονάχα μια διέξοδο»; Τι είναι, σε τελική ανάλυση η ελευθερία σε έναν κόσμο χωρίς καρδιά και πνεύμα;
-Γιατί ο πίθηκος επιλέγει στο τέλος αντί για τον ζωολογικό κήπο το βαριετέ;
-Γιατί πάνω στη σκηνή, κάθε βράδυ, επανασυνδέεται με τη μνήμη του τραύματος. Αρνείται να βυθιστεί στη λήθη της αφομοίωσης, αρνείται να γίνει ο κάποιος, ο οποιοσδήποτε. Επιμένει να βιώνει εκ νέου, αφηγούμενος, τη διαδικασία του βίαιου εξανθρωπισμού του και να την επικοινωνεί σε όσους έχουν αυτιά ανοιχτά και ψυχή απαλή να προσλάβουν τις δονήσεις της αφήγησης του. Δεν καταγγέλλει απλώς, μας προσκαλεί σε αυτή την κίνηση της ενδοσκόπησης, μας προκαλεί να δούμε τον εαυτό μας μέσα στο βίωμα του.
-Επιλέξατε οι ηθοποιοί να μοιράζονται τον ρόλο του Rotpeter. Γιατί;
-Γιατί όλα αυτά που έχουμε πει ως τώρα δεν αφορούν μόνο έναν κάποιο πίθηκο, έναν κάποιο άνθρωπο, αλλά κάτι πολύ μεγαλύτερο. Από την άποψη αυτή, αντιμετωπίσαμε το κείμενο του Κάφκα ως φιλοσοφικό και ποιητικό κείμενο που απευθύνεται σε όλους μας, στο κάθε άτομο ξεχωριστά. Γι’ αυτό δεν μπορούσαμε να το παρουσιάσουμε ως μονόλογο, όπως συνήθως γίνεται. Επιλέξαμε τη μορφή της θεατρικής κολλεκτίβας, που συμβολίζει αυτή την κίνηση προς την καθολικότητα.
-Ποια τα επόμενα βήματα της ομάδας;
-Αυτή την περίοδο, παράλληλα με τις παραστάσεις της «Αναφοράς» δουλεύουμε πάνω στους «Πέρσες» του Αισχύλου. Η παράσταση θα κάνει πρεμιέρα το καλοκαίρι που μας έρχεται.
Συντελεστές παράστασης:
Μετάφραση: Ιωάννα Μεϊτάνη, Σκηνοθεσία: Σάββας Στρούμπος, Σκηνική εγκατάσταση: Σπύρος Μπέτσης, Φωτισμοί: Κώστας Μπεθάνης, Κοστούμια: Σάββας Στρούμπος, Ρόζυ Μονάκη
Ηχητικό τοπίο: Λεωνίδας Μαριδάκης, Φωτογραφίες: Αντωνία Κάντα,Επικοινωνία παράστασης: Μαριάννα Παπάκη, Νώντας Δουζίνας.
ΗΘΟΠΟΙΟΙ: Έλλη Ιγγλίζ, Έβελυν Ασουάντ, Ρόζυ Μονάκη, Άννα Μαρκά – Μπονισέλ, Μπάμπης Αλεφάντης, Γιάννης Γιαραμαζίδης, Ντίνος Παπαγεωργίου.
Διάρκεια παράστασης: 70’, Πληροφορίες: Τηλ.: 210-3225207 (Ομάδα Σημείο Μηδέν . Τιμές εισιτηρίων: 15ευρώ (κανονικό), 10ευρώ (μειωμένο: φοιτητές, άνεργοι ΟΑΕΔ, ΑμΕΑ, συνοδός ΑμΕΑ, άνω των 65, ΟΛΜΕ-ΔΟΕ, ομαδικές κρατήσεις άνω των 7 ατόμων)
Προπώληση (από 22/1/22) .
TICKET SERVICES
- τηλεφωνικά: 2107234567
- online: www.ticketservices.gr
