Της Λεμονιάς Βασβάνη
Περισσότερα από 150 έργα (γλυπτά, σχέδια, κατάστιχα), ορισμένα εκ των οποίων εκτίθενται για πρώτη φορά, θα παρουσιαστούν στη νέα έκθεση του Τελλογλείου Ιδρύματος Τεχνών Α.Π.Θ. με τίτλο: «Γιανούλης Χαλεπάς: Δούναι και Λαβείν», σε συμπαραγωγή με το Onassis Culture, και την οποία θα εγκαινιάσει αύριο το απόγευμα η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου.
Ογδόντα από αυτά ανήκουν στη Συλλογή του Ιδρύματος Ωνάση ενώ τα υπόλοιπα είναι από τη Συλλογή Έργων Τέχνης του Τελλογλείου, την Εθνική Πινακοθήκη Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου, το Ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού (ΙΤΗΠ) Τήνου και το Μουσείο Γιανούλη Χαλεπά Πύργου Τήνου αλλά και από Ιδιωτικές Συλλογές.
Εξηγώντας τον τίτλο της έκθεσης η Γενική Διευθύντρια του Τελλογλείου κυρία Αλεξάνδρα Γουλάκη Βουτυρά ανέφερε το μεσημέρι της Πέμπτης πως «σχετίζεται με τα κατάστιχα λογαριασμών της πατρικής επιχείρησης. Ο πατέρας του ασχολούνταν με μάρμαρα και όταν πέθανε το 1900 έμειναν αυτά τα κατάστιχα. Πάνω σε αυτά έκανε σχέδια ο Γιανούλης Χαλεπάς και μάλιστα ορισμένα από αυτά εκτίθενται στο Τελλόγλειο.
Το δούναι και λαβείν χρησιμοποιείται όμως και συμβολικά. Τονίζει τις ανταλλαγές ανάμεσα σε μορφές και μοτίβα στο έργο του Χαλεπά. Τα δάνεια και τις αναφορές σε γλύπτες σύγχρονούς του ή παλιότερων εποχών».
Η ίδια ανέφερε πως ο Χαλεπάς εξέλιξε την τέχνη του «αγνοώντας τις δυσκολίες» και ότι αυτό «αποτελεί ένα παράδειγμα που μας κάνει πιο αισιόδοξους». Πρόσθεσε πως ο καλλιτέχνης αυτός «παίζει με τις αντιθέσεις, μεγάλο - μικρό, εσωτερική - εξωτερική σύνθεση κλπ. Έχει τρομερή επιμονή και ήθος που δεν μπορεί να μην σε συγκινήσει».
Τόνισε πως στον σχεδιασμό της έκθεσης υπάρχει μια προσπάθεια «τα έργα να συνομιλήσουν μεταξύ τους και να “αποκαλύψουν” τα μυστικά τους», ενώ σχολίασε πως υπάρχει σκέψη το σύνολο των έργων να ταξιδέψουν και σε άλλους εκθεσιακούς χώρους εντός αλλά και εκτός συνόρων.
Αξίζει να σημειωθεί πως αφετηρία της μεγάλης έκθεσης για τον Γιανούλη Χαλεπά είναι η πρόσφατη απόκτηση ενός μεγάλου συνόλου γλυπτών και σχεδίων από το Ίδρυμα Ωνάση. Πρόκειται για ένα μέρος της σπουδαίας συλλογής της Ειρήνης και Βασιλείου Χαλεπά, των ανιψιών του καλλιτέχνη, οι οποίοι τον Αύγουστο του 1930 τον έφεραν από την Τήνο στην Αθήνα, όπου δημιούργησε περισσότερα από 40 έργα και πάρα πολλά σχέδια στα τελευταία 8 χρόνια της ζωής του (πέθανε 15 Σεπτεμβρίου 1938). Επρόκειτο για τη σημαντικότερη συλλογή για το έργο και τη ζωή του Χαλεπά, μια και διέσωσε σημαντικά έργα της πρώτης, της δεύτερης και, κυρίως, της τρίτης περιόδου της καλλιτεχνικής του παραγωγής.
Όπως εξήγησε η διευθύντρια του ιδρύματος Ωνάση κυρία Αφροδίτη Παναγιωτάκου τα έργα της συλλογής Χαλεπά αποκτήθηκαν από το Ίδρυμα Ωνάση πριν τρία χρόνια, ενώ πρόσθεσε ως υπάρχουν σκέψεις για να έρθει και στη Θεσσαλονίκη η παράσταση "Χαλεπάς" της Αργυρούς Χιώτη αλλά και να έχει το ίδρυμα πιο ενεργό συμμετοχή σε πολιτιστικές δράσεις στην πόλη μας.
Εξηγώντας την φιλοσοφία για τις συλλογές του Ιδρύματος τόνισε πως στόχος είναι να προστατεύονται έργα, να στηρίζεται η Ελληνική καλλιτεχνική δημιουργία όπως και η ανάδειξη Ελλήνων δημιουργών όλων των εποχών.
Για το έργο του Χαλεπά
Το έργο του Χαλεπά χωρίζεται σε τρεις περιόδους: Η πρώτη περίοδος, 1870-1878, καλύπτει τα νεανικά του χρόνια μέχρι την εμφάνιση της αρρώστιας του. Η δεύτερη περίοδος, 1902-1930, καλύπτει τα χρόνια που έζησε και εργάστηκε στην Τήνο μετά την επάνοδό του από το Ψυχιατρείο της Κέρκυρας. Η τρίτη περίοδος ταυτίζεται με την εποχή που έζησε και δημιούργησε στην Αθήνα, δηλαδή τα χρόνια 1930-1938.
Στην έκθεση δίνεται έμφαση σε θέματα που ο Γιανούλης επέλεξε να δουλέψει σε όλη του τη ζωή: παρουσιάζονται μαζί και οι Μήδειες (μία από κάθε περίοδο), δέκα από τους 12 Σάτυρους και Έρωτα, το Παραμύθι της Πεντάμορφης κ.ά. Εμβληματικό για την περίοδο της Αθήνας είναι το γλυπτό Οιδίπους και Αντιγόνη. Εξαιρετικά επιτύμβια, αμφίπλευρα έργα, έργα σε σχέση με την αρχαιότητα, πορτρέτα και θέματα με τύπους καθημερινής ζωής, ολοκληρώνουν μια ανανεωμένη διεισδυτική περιδιάβαση στο έργο του. Πρώιμα έργα του στο Βουκουρέστι, καθώς και η ζωή του καλλιτέχνη στην Τήνο και στην Αθήνα, ζωντανεύουν με σπάνιο αρχειακό φωτογραφικό υλικό.
Στην έκθεση αυτή για πρώτη φορά παρουσιάζονται στο κοινό όλα μαζί τα κατάστιχα που σώζονται, με αναφορές και συνδέσεις -όπου υπάρχουν- με έργα της έκθεσης και όχι μόνο. Αναφέρονται στο εργαστήριο του πατέρα του και τη συνεργασία του με άλλους γλύπτες (Δημήτριος Φιλιππότης-Θεριστής σε μάρμαρο, επίσης στη συλλογή του Ιδρύματος Ωνάση), σε επιτύμβια στο Βουκουρέστι της α’ περιόδου κ.ά. Από τις σελίδες τους προέρχεται ο τίτλος ΔΟΥΝΑΙ-ΛΑΒΕΙΝ, που ταιριάζει με την παραγωγική διαδικασία στη γλυπτική του Γιανούλη (πρότυπα, επιρροές, νέες δημιουργίες).
Έκδοση και παράλληλες δράσεις
Η έκθεση πλαισιώνεται από δίγλωσση έκδοση που θα είναι διαθέσιμη στο Τελλόγλειο, στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και σε βιβλιοπωλεία, σε παραγωγή του τμήματος Εκδόσεων του Ιδρύματος Ωνάση και σχεδιασμό του Grid Office.
Στο πλαίσιο των παράλληλων εκδηλώσεων της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν θεατρικά και μουσικά δρώμενα, διαλέξεις, ξεναγήσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα, πάντα με την πιστή τήρηση των μέτρων που έχει θεσπίσει η πολιτεία για την αντιμετώπιση της πανδημίας.
Επιστημονική επιμέλεια έκθεσης και δίγλωσσης έκδοσης/καταλόγου: Αλεξάνδρα Γουλάκη-Βουτυρά, Γενική Διευθύντρια Τελλογλείου Ιδρύματος Τεχνών Α.Π.Θ., Ομότιμη Καθηγήτρια Σχολής Καλών Τεχνών Α.Π.Θ.
Σχεδιασμός έκθεσης: Παύλος Θανόπουλος, Σκηνογράφος.
Χρήσιμα
Η έκθεση θα είναι επισκέψιμη για το κοινό από το Σάββατο 19 Φεβρουαρίου στις 10:00, ενώ θα διαρκέσει έως και την Κυριακή 5 Ιουνίου 2022.
Την Κυριακή 20 Φεβρουαρίου στις 11:30 και στις 12:30 θα πραγματοποιηθούν οι πρώτες ξεναγήσεις κοινού.
Ωράριο λειτουργίας: Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 9:00-14:00, Τετάρτη 9:00-14:00 & 17:00-21:00, Σάββατο και Κυριακή 10:00-18:00, Δευτέρα κλειστά. Τηλ. Υποδοχής του Ιδρύματος: 2310247111.
Απαραίτητη η επίδειξη πιστοποιητικού εμβολιασμού ή πιστοποιητικού νόσησης, μαζί με αστυνομική ταυτότητα ή δίπλωμα οδήγησης ή διαβατήριο ή άλλου αποδεικτικού ταυτότητας. Η χρήση μάσκας είναι υποχρεωτική σε όλους τους χώρους του Ιδρύματος.
Οι ανήλικοι επισκέπτες από τεσσάρων (4) έως και δεκαεπτά (17) ετών δύνανται να προσκομίζουν, εναλλακτικά, δήλωση αρνητικού αυτοδιαγνωστικού ελέγχου (self-test), ο έλεγχος διενεργείται έως και είκοσι τέσσερις (24) ώρες πριν από την προσέλευση στον χώρο.
