Skip to main content
Menu Αναζήτηση
espa-banner

Αφιέρωμα: 15 ταινίες - στολίδια για την Πρωτομαγιά

Δεκαπέντε ταινίες που έχουν στον πυρήνα τους την εργατική τάξη

Γράφει ο Γιώργος Παπαδημητρίου

Με αφορμή την Πρωτομαγιά το "TyposThes" σάς έχει ετοιμάσει το κατάλληλο αφιέρωμα, με δεκαπέντε ταινίες που έχουν στον πυρήνα τους την εργατική τάξη. Δεκαπέντε ταινίες-στολίδια του παγκόσμιου σινεμά, που αξίζουν την προσοχή όλων, ανεξάρτητα από τις πολιτικές ιδεολογίες του καθενός.

Norma Rae (Νόρμα Ρέι, 1979) - Μάρτιν Ριτ

Ο καταγεγραμμένος στη black list του Μακαρθισμού, Μάρτιν Ριτ απογειώνει την καριέρα της Σάλι Φίλντ, ανοίγοντας τον δρόμο για το πρώτο από τα δύο Όσκαρ της. Η ταινία βασίζεται στην αληθινή ιστορία της Κρίσταλ Λι Σάτον, μιας εργάτριας στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας, η οποία ηγήθηκε ενός λυσσαλέου αγώνα ενάντια στις απάνθρωπες εργασιακές συνθήκες που υπονομεύουν την υγεία των εργατών. Μία από τις πλέον εμβληματικές ταινίες τoυ αμερικάνικου σινεμά με θέμα τις εργατικές διεκδικήσεις.

Distant Voices, Still Lives (Μακρινές φωνές, ασάλευτες ζωές, 1988) - Τέρενς Ντέιβις

Μια υπέροχη ταινία, χωρισμένη σε δύο μέρη (τα δύο σκέλη του τίτλου), γυρισμένα με δύο χρόνια διαφορά μεταξύ τους, αλλά με το ίδιο καστ. Οι ζωές των μελών μιας εργατικής οικογένειας στο Λίβερπουλ, στα τέλη της δεκαετίας του ’40 και στις αρχές της δεκαετίας του ’50. Με απολαυστική προσήλωση σε όλα τα περιρρέοντα, όπως τη μουσική και τον κινηματογράφο της εποχής. Σιωπές που μετατρέπονται σε αγγίγματα, βλέμματα που μεταμορφώνονται σε λόγια.

Los Lunes al Sol (Δευτέρες με λιακάδα, 2002) - Φερνάντο Λεόν ντε Αρανόα

Μια γλυκύτατη ιστορία αξιοπρέπειας και θλίψης. Με φόντο τη Γαλικία, τυλιγμένη στο σκοτεινό φόντο της ανεργίας, της αδράνειας, της άχρονης βύθισης στο κενό. Ερμηνευτικά tour(s) de force από αμφότερους τους τιτάνες του σύγχρονου ισπανικού σινεμά, Χαβιέρ Μπαρδέμ και Λουίς Τοσάρ.

Modern Times (Μοντέρνοι καιροί, 1936) - Τσάρλι Τσάπλιν

Ο Τσάρλι Τσάπλιν σατιρίζει μοναδικά και ανεπανάληπτα τα νέα δεδομένα ενός θαυμαστού καινούργιου κόσμου: τη γραμμή παραγωγή, τη φορντοποίηση της εργασίας, την αυγή της νέας βιομηχανικής εποχής. Κατ’ επέκταση, την ομογενοποίηση των αισθημάτων, τον μηχανικό ήχο που βγάζει η καρδιά του ανθρώπου όταν καταπιέζεται. Ευαίσθητο και στιβαρό, μελαγχολικό και αξιοπρεπές.

On the Waterfront (Το λιμάνι της αγωνίας, 1954) - Ελία Καζάν

Ένα κοινωνικό δράμα καμωμένο με ορμή, τόλμη και αφτιασίδωτο ρεαλισμό, με τον Μπράντο να καταπίνει τα πάντα και να ξεχειλίζει από την οθόνη, στον ρόλο που του χάρισε το πρώτο από τα δύο Όσκαρ της καριέρας του. Η ανελέητη μάχη της εσωτερικής αμφιβολίας, η λυσσαλέα αναμέτρηση με την ανίκητη δύναμη του συμβιβασμού.

Shadows in Paradise (Σκιές στον παράδεισο, 1986) - Άκι Καουρισμάκι

Θα ήταν μάλλον αδύνατον να λείπει από μία τέτοια λίστα ο υμνητής των τελευταίων τροχών της οικονομικής αμάξης, ο ποιητής των απόκληρων και των κατατρεγμένων. Με τους γνωστούς του πρωταγωνιστές, με το γνωστό του παγωμένο χιούμορ, με το γνωστό του σπαρακτικά ουμανιστικό πρόσωπο.

La Classe Operaia Va in Paradiso (Η εργατική τάξη πάει στον παράδεισο, 1971) - Έλιο Πέτρι

Ο Τζαν Μαρία Βολοντέ, με το βλέμμα που ισορροπεί ανάμεσα σε μισότρελο άγιο και σε άμαθο παιδί. Οι αντιφάσεις και οι συνιστώσες των διεκδικήσεων. Το σύνθετο πορτρέτο ενός ανθρώπου που αδυνατεί να βρει τη θέση του σε έναν κόσμο μπερδεμένο και ακατανόητο. Η έμφυτη λογική και η εγγενής παράνοια του κάθε αγώνα. Η προδοσία, ο συμβιβασμός, τα μικρά-μικρά που μπλέκονται με τα μεγάλα κι ασήκωτα.

Le Salaire de la Peur (Το μεροκάματο του τρόμου, 1953) - Ζορζ-Ανρί Κλουζό

Με πρώτη ύλη το καταπληκτικό ομότιτλο μυθιστόρημα του Ζορζ Αρνό, ο Κλουζό στήνει ένα ξέφρενο χορό καταραμένων ψυχών. Με αδιανόητους μοντερνισμούς στο στυλ κινηματογράφησης, με εκπληκτική αίσθηση ρυθμού και αφήγησης, με γοητευτικό ντετερμινισμό, με ένα Υβ Μοντάν να σου καίει την καρδιά με το βλέμμα.

Moonlighting (Στο φως του φεγγαριού, 1982) - Γέρζι Σκολιμόφσκι

Μια ομάδα από Πολωνούς εργάτες καταφθάνει στο Λονδίνο, λίγο πριν την πρώτη του Υπαρκτού Σοσιαλισμού και ενώ η Αλληλεγγύη του Λεχ Βαλέσα έχει πλέον γιγαντωθεί στην πατρίδα τους. Αποστολή τους να χτίσουν ένα πολυτελέστατο σπίτι για κάποιον αξιωματούχο του κόμματος, ο οποίος μάλλον φροντίζει με προνοητικότητα για την επόμενη μέρα. Ερμηνεία-σταθμός από τον Τζέρεμι Άιρονς, σε μια ταινία για τους ανθρώπους που παγιδεύονται στις Συμπληγάδες της Ιστορίας, βιώνοντας την καταπίεση και από τις δύο πλευρές του Τείχους, μια αλληγορία για τον ιστορικό χρόνο και τη διαστολή-συστολή του στις εποχές των κοσμογονικών αλλαγών.

Silkwood (Η εξαφάνιση της Κάρεν Σίλκγουντ, 1983) - Μάικ Νίκολς

Τρόπον τινά, το ξαδερφάκι του Norma Rae. Η Μέριλ Στριπ υποδύεται την Κάρεν Σίλκγουντ, η οποία έχασε τη ζωή της σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα το 1974, κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες, ενώ ετοιμαζόταν να συναντήσει έναν δημοσιογράφο από τους New York Times. Η Σίλκγουντ εργαζόταν σε σταθμό πυρηνικής ενέργειας και είχε καταγγείλει ανοιχτά τα ελλιπή μέτρα ασφαλείας που απειλούσαν την υγεία των εργαζομένων.

Matewan (1987) - Τζον Σέιλς

Μία από τις χαρακτηριστικές στιγμές του Τζον Σέιλς, του ποιητή της αμερικάνικης εργατικής τάξης στα 80s και στα 90s. Δεκαετία του 1920, στην ομώνυμη μικρή πόλη της Δυτικής Βιρτζίνια, και το καζάνι βράζει. Οι ανθρακωρύχοι έρχονται σε σύγκρουση με τις δυνάμεις του νόμου και τους απεργοσπάστες. Ευθυτενές και πυκνό, με εντυπωσιακό εσωτερικό τέμπο και άψογες ερμηνείες (τρομερός ο Κρις Κούπερ στο ντεμπούτο του), το Matewan στέκει ως μνημείο του είδους που υπηρετεί.

La Loi du Marché (Ο νόμος της αγοράς, 2016) - Στεφάν Μπριζέ

Τυφώνας εσωτερικότητας και πειθαρχημένης οργής ο Βενσάν Λιντόν, σε μία ταινία που (σε αντίθεση με άλλες του ίδιου σκηνοθέτη) αποφεύγει το υψηλόφωνο δράμα, τον διδακτισμό και τα ευχολόγια. Υπό μία έννοια, το νόημα της ταινίας αποδίδεται μάλλον πιο εύστοχα από τον καταπληκτικό αγγλικό τίτλο The Measure of a Man. Ένας ήρωας που -σε αντίθεση με τα όσα γράφτηκαν κατά κόρον- δεν ξεσπά, ούτε φτάνει σε ένα ουρανοκατέβατο σημείο θραύσης. Αντιθέτως, χτίζει την αξιοπρέπεια και τις κόκκινες γραμμές του ανάσα με την ανάσα, βήμα προς βήμα.

Man Is Not a Bird (Ο άνθρωπος δεν είναι πουλί, 1965) - Ντούσαν Μακαβέγιεφ

Το ντεμπούτο του Ντούσαν Μακαβέγιεφ, ένα ευρηματικό χρονικό της ερωτικής ζωής δύο –κάθε άλλο παρά ηρωικών– εργατών, παρακάμπτει με γενναιότητα τους δογματικούς κανόνες που επέβαλε ο Σοσιαλιστικός Ρεαλισμός. Η ταινία επικεντρώνεται στο άτομο και όχι στο απρόσωπο σύνολο, ενώ ταυτόχρονα αποδομεί επιμελώς το πρότυπο του υποδειγματικού εργάτη, υπαινίσσοντας τον εγγενή ανταγωνισμό που φωλιάζει ακόμη και στον πυρήνα της εργατικής τάξης. Για έναν ολόκληρο μήνα πριν την έναρξη των γυρισμάτων, ο Μακαβέγιεφ συνέλεγε μαρτυρίες από εργάτες, επικεφαλής τμημάτων και ηγέτες συνδικάτων στην πόλη Μπορ, χρησιμοποιώντας εντέλει αυτό το υλικό ως αφετηρία για έναν ιδιοφυή μυθοπλαστικό και αφηγηματικό πειραματισμό.

https://www.youtube.com/watch?v=RLGuSkxBsCg&ab_channel=tina%27spublicusb

Riff Raff (1991) - Κεν Λόουτς

Θα ήταν προφανώς ανήκουστο να έλειπε ο Κεν Λόουτς από την 20άδα μας, καθώς είναι σχεδόν κατά κυριολεξία αμέτρητες οι ταινίες στις οποίες έχει καταπιαστεί με ζητήματα και προβλήματα της αγγλικής εργατικής τάξης. Μουντές εποχές Θατσερισμού, με την Αγγλία να απεικονίζεται ως μια χώρα συγχυσμένη, στερημένο από προσανατολισμό και προορισμό, ξέπνοη ηθικά και κοινωνικά. Ο Ρόμπερτ Καρλάιλ προκαλεί αίσθηση και συστήνεται εμφατικά στο κοινό, πέντε χρόνια πριν το Trainspotting.

Saturday Night and Sunday Morning (Σάββατο βράδυ, Κυριακή πρωί, 1961) - Κάρελ Ράιζ

Ένα λαμπρό δείγμα του βρετανικού free cinema, με μια σαρωτική ερμηνεία από τον Άλμπερτ Φίνεϊ. Όπως υποδηλώνει και ο τίτλος, το Σαββατοκύριακο μετατρέπεται σε λόγο ύπαρξης για τον πρωταγωνιστή, ο οποίος αδυνατεί να διακρίνει την αυτοκαταστροφική του συμπεριφορά. Τελικά, το τίμημα θα είναι κολοσσιαίο και θα συνοψίζεται σε όλα όσα απεχθανόταν σε όλη του τη ζωή. Μεταξύ άλλων, η ταινία θίγει πολύ προχωρημένα θέματα-ταμπού για την εποχή της.

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΣΗΜΕΡΑ

Θεσσαλονίκη: Εκοιμήθη σε ηλικία 59 ετών ο Μητροπολίτης Δράμας, Παύλος

Βρέθηκε πλοίο «φάντασμα» που χάθηκε πριν 63 χρόνια – Ερχόταν Θεσσαλονίκη (ΦΩΤΟ)

Μπιλ Γκέιτς: Κίνδυνος για πιο μεταδοτική και θανατηφόρα μετάλλαξη κορωνοϊού

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Διεθνές Δικαστήριο: Εντολή στο Ισραήλ να αναλάβει δράσεις για τον λιμό στη Γάζα
Τα νέα μέτρα ζητήθηκαν από τη Νότια Αφρική, στο πλαίσιο της εν εξελίξει προσφυγής της με την οποία κατηγορεί το Ισραήλ για γενοκτονία στη Γάζα
Διεθνές Δικαστήριο: Εντολή στο Ισραήλ να αναλάβει δράσεις για τον λιμό στη Γάζα
Θεσσαλονίκη: Πασίγνωστο μαγαζί στο κέντρο ανοίγει ξανά – Με μπιφτέκι, πατάτες κομπλέ
Ο Νίκος Νυφούδης μιλάει στον Τύπο Θεσσαλονίκης για το νέο εγχείρημα δίνοντας μας τα πρώτα insights του νέου «Τίφφανυς» στον πεζόδρομο της Ικτίνου
Θεσσαλονίκη: Πασίγνωστο μαγαζί στο κέντρο ανοίγει ξανά – Με μπιφτέκι, πατάτες κομπλέ