Συνέντευξη στην Λεμονιά Βασβάνη
Είναι σίγουρα η πιο πολυσυζητημένη παράσταση των 57ων Δημητρίων. Η λίστα αναμονής εδώ και μέρες έχει εκατοντάδες άτομα που περιμένουν να ανοίξει μια θέση για να την δουν. Ο λόγος για τη «Λούνα» που έχει συνεχόμενα sold out.
Το ομώνυμο έργο της Ρίκας Μπενβενίστε που αναφέρεται στην περιπέτεια μιας φτωχής Εβραίας ράφτρας που επέστρεψε στη γενέτειρά της μετά τα στρατόπεδα κατοχής «ζωντανεύει» με τη σκηνοθετική ματιά του Δαμιανού Κωνσταντινίδη. «Μέσα από την ιστορία της Λούνας, την οποία κουβαλούν και μεταφέρουν οι αφηγητές, θα ανακαλύψουμε ξανά την πόλη την οποία κατοικούμε», ανέφεραν οι ηθοποιοί της διαδραστικής αυτής παράστασης που ξετυλίγεται μέσα σε ένα λεωφορείο της γραμμής 50 του ΟΑΣΘ και καταλήγει στη πλατεία Μαβίλη στην Άνω Πόλη.
Ρωτήσαμε την Ελένη Μακίσογλου πώς θα περιέγραφε την κεντρική ηρωίδα και πόσο «πάτησε» πάνω στο δοκίμιο της κυρίας Μπενβενίστε για την ερμηνεία. Η ίδια ανέφερε στο TyposThes: «Η πρώτη επαφή με την κεντρική ηρωίδα ήταν μέσα από το δοκίμιο της Μπενβενίστε τον καιρό του δεύτερου εγκλεισμού μας λόγω της επιδημίας του κορωνοϊού.
Τότε αγνοούσα πώς αυτό το δοκίμιο θα γινόταν παράσταση. Σημείωνα λοιπόν αρχικά την ιστορική εποχή και το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο έζησε η Λούνα. Αυτό εν μέρει καθορίζει κάποια στοιχεία του χαρακτήρα της. Είναι φτωχή αλλά γεννιέται και μεγαλώνει στον συνοικισμό 151. Μια γειτονιά λιγότερο εξαθλιωμένη από άλλες γειτονιές όπως η περιοχή του Βαρδάρη. Όχι πολύ μακριά υπάρχουν οι βίλες των πλουσίων. Νομίζω ότι κι αυτό παίζει το ρόλο του σ’ ό,τι αφορά τις αξίες που μπορεί να έβαλε στη ζωή της και την αισθητική της.
Είναι φτωχή κι επομένως αγράμματη. Χρυσοχέρα όμως κι αυτό τη βοηθά να έχει ένα επάγγελμα ως καλυμματού, και αρκετά έξυπνη ώστε γρήγορα να καταφέρνει να έχει πελάτισσες και εβραίες και χριστιανές. Αξιοπρεπής. Μετά τον γάμο της ζει στο κέντρο της πόλης στο μέγαρο Ψωμά σ’ ένα πιο ανθρώπινο περιβάλλον. Σίγουρα κάνει όνειρα για μια καλύτερη ζωή από αυτή των γονέων της. Προσέχει το ντύσιμό της. Χωρίς να έχει πάει σχολείο μιλάει και λίγα γαλλικά, προνόμιο της αστικής τάξης με την οποία πιθανόν να ερχόταν σ’ επαφή λόγω της εργασίας της.
Και έρχονται οι γερμανοί. Η Λούνα βιώνει την τέλεια εξαθλίωση, γίνεται πειραματόζωο, χάνει όλους τους δικούς της και τον άντρα της. Το ότι καταφέρνει να επιζήσει δείχνει έναν άνθρωπο πολύ δυνατό που θέλει να ζήσει γιατί ίσως ελπίζει να ανταμώσει ξανά με τους δικούς της κι ελπίζει να φύγουν οι γερμανοί και να λευτερωθεί για να ξαναφτιάξει τη ζωή της.
Γυρίζει όμως σε μια πόλη (την πόλη της, τη Θεσσαλονίκη) εχθρική, που οι λίγοι εβραίοι που έχουν γυρίσει ενώθηκαν ανεξάρτητα κοινωνικής τάξης. Τώρα βλέπουμε πόση αγάπη έχει μέσα της, που τη δίνει γενναιόδωρα στους πρώην αστούς μακρινούς της συγγενείς, γι΄ αυτό και εισπράττει αγάπη απ’ αυτούς μέχρι τον θάνατό της. Τα βασανιστήρια τής δημιουργούν θυμό, όχι όμως σκληρότητα. Κλείνεται στον εαυτό της, δε μιλά γι’ αυτά. Αγαπάει τα παιδιά, βοηθά στο μεγάλωμα των «ανεψιών» της που τη φωνάζουν «θεία Λούνα», κι αυτό την κάνει να νιώθει χρήσιμη.
Η αγάπη, η καλοσύνη, η προσφορά της στους ανθρώπους, όλα αυτά κάνουν τη ζωή της να έχει νόημα μέχρι το τέλος. Σαν ηθοποιός θα πρέπει να πάρω υπόψιν μου όλα αυτά τα στοιχεία, να βρω το βάδισμά της, την ανάσα της, το βλέμμα της, την ομιλία της. Αν θα τα καταφέρω ή όχι θα φανεί στην παράσταση».
Το διαδραστικό στοιχείο είναι κάτι που φαίνεται ότι κερδίζει τις εντυπώσεις των θεατών τελευταία. Πώς λειτουργεί άραγε στη Λούνα;
Η Αντιγόνη Μπάρμπα σημείωσε: «Στη Λούνα το διαδραστικό στοιχείο είναι βασικό μέρος της σχέσης που δημιουργείται ανάμεσα στον αφηγητή και στον θεατή. Από την στιγμή που δημιουργείται η ανάγκη να συνδεθείς με τον θεατή, εφόσον του απευθύνεσαι άμεσα και είσαι έτοιμος και ανοιχτός στην πιθανότητα κάποιας αντίδρασης εκ μέρους του, είναι φανερό ότι η αλληλεπίδραση είναι μέρος αυτής της σχέσης που δημιουργείς μαζί του. Στη Λούνα, ως ηθοποιός/αφηγητής αισθάνεσαι την ανάγκη να συναντήσεις το βλέμμα του θεατή. Επιπλέον, σκεφτείτε ότι δεν συναντάς τον θεατή σε έναν κλειστό- συμβατικό χώρο, σε ένα θέατρο για παράδειγμα, αλλά σε ένα λεωφορείο κι αργότερα σε ένα καφέ όπου πίνεις μαζί του ένα ποτήρι κρασί. Η ανάγκη του ηθοποιού για αμεσότητα και σύνδεση προκύπτει από την ίδια την συνθήκη, εφόσον είμαστε εμείς που τους οδηγούμε στο λεωφορείο, εφόσον στο λεωφορείο καταργούνται τα όρια σκηνής- πλατείας και τέλος εφόσον καταλήγουμε σε μια πλατεία, σε μια γειτονιά, όπου γινόμαστε μια μεγάλη παρέα».
Πώς συνδυάζεται άραγε η Ιστορία με τα τοπία της πόλης μέσα από την διαδρομή του λεωφορείου; Η Αντιγόνη Μπάρμπα ανέφερε: «Κάποια στιγμή απευθύνομαι στους θεατές και τους λέω το εξής: “Για να διηγηθούμε την ιστορία της Λούνας, θα διατρέξουμε τους τόπους από όπου πέρασε, εκείνους όπου κατοίκησε. Θα αναζητήσουμε τα ίχνη της στα κτίρια, τις οικοδομές, τα τοπία της πόλης της”. Νομίζω πως αυτή η φράση εξηγεί ακριβώς το πώς συνδυάζεται η ιστορία της Λούνας με αυτήν την πόλη. Μέσα από την ιστορία της Λούνας, την οποία κουβαλούν και μεταφέρουν οι αφηγητές, θα ανακαλύψουμε ξανά την πόλη την οποία κατοικούμε.
«Να εμπλέξουμε ακριβώς τους θεατές σε αυτό το ταξίδι»
«Η παράσταση αποτελεί ένα πραγματικό ταξίδι, τόσο κυριολεκτικά – μιας και μια ομάδα ανθρώπων κάνει μια διαδρομή που διασχίζει τη Θεσσαλονίκη – όσο και μεταφορικά, αφού, μέσω της αφήγησης του βίου της Λούνας, μεταφερόμαστε σε παλαιότερες εποχές, τοπία και γεγονότα. Η πρόθεσή μας είναι απλή, αλλά, ταυτόχρονα, απαιτητική και ριψοκίνδυνη: να εμπλέξουμε ακριβώς τους θεατές σε αυτό το ταξίδι και να τους εμπνεύσουμε να περιπλανηθούν σε αυτό με τις αισθήσεις και τη φαντασία τους. Φυσικά, το στοίχημα που επιδιώκουμε να κερδίσουμε είναι να συμβεί αυτό το ιστορικό ταξίδι με τρόπο έντεχνο, χρησιμοποιώντας την αμεσότητα του θεάτρου και άλλα στοιχεία της τέχνης μας, προκειμένου να μετατρέψουμε τα ιστορικά γεγονότα του παρελθόντος σε βιωμένο συναίσθημα του παρόντος. Επιπλεόν, προσδωκούμε ότι αυτό το θεατρικό «ξεσκόνισμα» της Ιστορίας της πόλης μας θα λειτουργήσει αποκαλυπτικά για τους θεατές – όπως συνέβη και σε εμάς κατά τις πρόβες – πλουτίζοντας τη συλλογική μας εμπειρία και ενισχύοντας τη κοινή μας συνείδηση ως πολίτες της Θεσσαλονίκης», σημείωσε από την πλευρά του ο Σωτήρης Ρουμελιώτης.
Όσο για το πώς επιλέχθηκαν τα σημεία – σταθμοί της παράστασης ο κ. Ρουμελιώτης ανέφερε: «Νομίζω ότι ένα μικρό απόσπασμα που λέω στην εισαγωγή της παράστασης δίνει την απάντηση: «Η πορεία μας στον χρόνο θα είναι, ας πούμε, “ζικζακωτή”! Άλλοτε από τα πίσω προς τα μπρος, άλλοτε από τα μπρος προς τα πίσω… Ανάλογα με τον τόπο κάθε φορά απ’ όπου περνάμε». Το πρώτο πράγμα που κάναμε κατά την έρευνά μας ήταν να εντοπίσουμε στον χάρτη της Θεσσαλονίκης τα σημεία όπου αναφέρονται στο δοκίμιο της Ρίκας Μπενβενίστε, τα μέρη όπου έζησε η Λούνα. Έπειτα αρχίσαμε να τα ενώνουμε μεταξύ τους, δημιουργώντας ποικίλες πιθανές διαδρομές. Συμφωνήσαμε ότι θα ήταν προβλέψιμο και ίσως βαρετό να ακολουθήσουμε μια γραμμική χρονολογική πορεία. Έτσι, διαμορφώσαμε μια διαδρομή βασιζόμενοι περισσότερο σε ένα καλλιτεχνικό ένστικτό, φροντίζοντας μεν να περνάμε από όλα τα σημαντικά σημεία του βίου της Λούνας, αλλά προ(σ)καλώντας τους θεατές να συνθέσουν οι ίδιοι και οι ίδιες την ιστορία της συλλέγοντας ακανόνιστα τα διάσπαρτα «κομμάτια» της.
Πάνω σε αυτά τα κτήρια και τις περιοχές, που είτε έχουν επιβιώσει μέχρι σήμερα είτε έχουν εξαφανιστεί στον χρόνο, εγγράφεται η μικροϊστορία της Λούνας. Ταυτόχρονα όμως, σηματοδοτούν τη διαδρομή στην οποία θα κυλήσει και το «όχημα της Μεγάλης Ιστορίας», του οποίου θα είμαστε επιβάτες».
Αν θεωρήσουμε ότι οι επιβάτες ενός λεωφορείου αποτελούν μια μικρή εικόνα της κοινωνίας, πώς αυτό επηρεάζει το τελικό αποτέλεσμα ; Εν τέλει κάθε παράσταση θα είναι κάτι το διαφορετικό;
Ο Αλέξης Κότσυφας εξήγησε: «Η τόσο άμεση επαφή μας με το κοινό, η αλληλεπίδραση στην συγκεκριμένη παράσταση με τον κόσμο, κάνει έντονο το γεγονός ότι οι θεατές είναι μέρος της δράσης και όχι απλοί παρατηρητές μιας ιστορίας. Όποτε ναι θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι επιβάτες του λεωφορείου επηρεάζουν κατά κάποιο τρόπο και τη ροή της παράστασης».
Ρωτήσαμε τέλος τους ηθοποιούς πόσο σημαντική είναι η γνώση της Ιστορίας για έναν πολίτη. «Δεν είναι τυχαίο το ρητό «Η γνώση της Ιστορίας αποτρέπει να επαναλάβουμε λάθη του παρελθόντος». Δυστυχώς, στις μέρες μας φαίνεται να επαναλαμβάνουμε παλαιότερα λάθη, ακριβώς γιατί δε δίνουμε την απαραίτητη προσοχή στη γνώση της Ιστορίας. Αυτή η γνώση είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ταυτότητας του κάθε πολίτη, διότι αν δε γνωρίζει κάποιος πώς η χώρα, η πόλη, η κοινωνία στην οποία ζει έφτασε ως εδώ, δε μπορεί να συνεισφέρει στο να την πάει παρακάτω», σημείωσε η Ελένη Μακίσογλου.
Η Αντιγόνη Μπάρμπα ανέφερε τα εξής: «Η γνώση της Ιστορίας αλλάζει το βλέμμα μας, την οπτική μας απέναντι στα πράγματα. Για παράδειγμα, διαφορετικά περπατούσα στη Θεσσαλονίκη πριν την επαφή μου με την ιστορία της Λούνας και διαφορετικά τώρα που τη γνωρίζω. Βλέπω τα κτήρια της πόλης που αναφέρονται στο κείμενο, όπως τα έβλεπα και πριν το διαβάσω. Μόνο που τώρα, τα κοιτάζω με άλλο μάτι. Κάθε τέτοιο κτήριο, κάθε τέτοιο σημείο της πόλης πλέον μου δημιουργεί εικόνες και σκέψεις που πριν δεν υπήρχαν. Τώρα, αυτά τα σημεία «σημαίνουν» κάτι για εμένα και μου υπενθυμίζουν συνεχώς ότι είμαι κομμάτι μιας Ιστορίας που «τρέχει» και έχω ευθύνη να τη διαμορφώσω».
Ο Σωτήρης Ρουμελιώτης σημείωσε πως « Η μελέτη της Ιστορίας είναι ένα άγγιγμα της σκιάς του εαυτού μας. Όπως η σκιά μας μάς ακολουθεί πάντα και δεν της ξεφεύγουμε ποτέ, έτσι είναι και η σχέση μας με την Ιστορία. Και όπως η σκιά μας, η Ιστορία είναι πάντα εκεί, άυλη και σκοτεινή μεν, μα προβολή και απόδειξη του ορατού, υλικού μας σώματος. Και μιας και δε μπορούμε να έχουμε συνολική εποπτεία του υλικού μας σώματος, κοιτάζοντας τη σκιά μας μπορούμε να μας δούμε «ολόκληρους».
Τέλος ο Αλέξης Κότσυφας σχολίασε: «Θεωρώ σημαντικότερη την κατανόηση της ιστορίας και όχι την εγκυκλοπαιδική γνώση της. Αν κατανοήσουμε τι είναι αυτό που διαβάζουμε ή ακούμε τότε θα μπορέσουμε να αποφύγουμε τα ίδια λάθη και δεν θα τα επαναλάβουμε με μεγαλύτερη ωριμότητα. Τα γεγονότα της εποχής μας, από το εκλογή του ακροδεξιού κόμματος στην Ιταλία έως την ανακαίνιση των γραφείων της χρυσής αυγής με κάνουν να καταλάβω ότι δεν κατανοούμε την ιστορία, αν και όλοι την γνωρίζουμε».
Παραστάσεις: μέχρι τις 25 Οκτωβρίου, κάθε Σάββατο, Κυριακή, Δευτέρα και Τρίτη, στις 8.00 μ.μ., με αφετηρία το Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο
Διοργανωτές
Τη διοργάνωση – παραγωγή υπογράφει η Angelus Novus με επιχορήγηση του Υπουργείου Πολιτισμού.
Συνδιοργανωτής είναι ο Δήμος Θεσσαλονίκης: η Αντιδημαρχία Πολιτισμού και το Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο. Η Λούνα είναι παράλληλη δράση στο Φεστιβάλ Δημητρίων.
Η δράση πραγματοποιείται με την πολύτιμη στήριξη και χορηγία της ΚΤΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Α.Ε. που κλείνει φέτος 70 χρόνια λειτουργίας.
Την οργάνωση της παραγωγής έχει αναλάβει η Electra Social Company.
Το λεωφορείο τερματίζει στην Πλατεία Μαβίλη. Δεν επιστρέφει στο Βαφοπούλειο παρά μόνο σε περίπτωση κακοκαιρίας.
Για πληροφορίες καλέστε στο 6975539982 από τις 6.00 μ.μ. μέχρι τις 8.00 μ.μ., μόνο τις ημέρες των παραστάσεων.
Ταυτότητα Παράστασης
Συγγραφέας: Ρίκα Μπενβενίστε, Σκηνοθεσία – Σύνθεση κειμένου παράστασης: Δαμιανός Κωνσταντινίδης, Σκηνικά - Κοστούμια: Απόστολος Αποστολίδης, Μουσική: Γιώργος Χρυσικός, Κίνηση: Ιωάννα Μήτσικα, Βοηθός σκηνοθέτη: Σωτήρης Ρουμελιώτης, Φωτισμοί: Buba Soso Gabedava, Stage manager: Αντωνία Γεωργιάδου, Σχεδιασμός - Διεύθυνση παραγωγής & επικοινωνίας: Στέλλα Τενεκετζή
Ηθοποιοί: Αλέξης Κότσυφας, Ελένη Μακίσογλου, Αντιγόνη Μπάρμπα, Σωτήρης Ρουμελιώτης
Τραγούδι: Ελιόνα – Ελένη Σινιάρη / Κατερίνα Επαμεινώνδα
Μουσικοί:Λυδία Ανεστοπούλου, Γιώργος Χρυσικός
