Συνέντευξη στην Λεμονιά Βασβάνη
Ένας Έλληνας σκηνοθέτης βρίσκεται στην Τεργέστη, κινηματογραφώντας ένα ντοκιμαντέρ που ακολουθεί τα βήματα του Ρήγα Φεραίου στην Ευρώπη του Διαφωτισμού. Όταν θα επισκεφτεί το ελληνορθόδοξο νεκροταφείο, μια ομάδα φαντασμάτων του 18ου αιώνα θα «ζωντανεύσει».
Οι ήρωες του παρελθόντος θα παίρνουν το λεωφορείο και θα κυκλοφορήσουν ανάμεσα στους καθημερινούς ανθρώπους. Θα ακούσουν ξεναγήσεις για τα σπίτια στα οποία κατοίκησαν, και θα δουν την εικόνα της πόλης στο σήμερα, και θα σκεφτούν πτυχές της Επανάστασης. Αυτά συμβαίνουν στην νέα ταινία του Θάνου Αναστόπουλου με τίτλο «Φαντάσματα της Επανάστασης» που προβάλλεται στο πλαίσιο του 63ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (09 Νοεμβρίου 19:00 και10 Νοεμβρίου 2022 13:00 αίθουσα ΤΖΟΝ ΚΑΣΣΑΒΕΤΗΣ και Onine από τις 10/11 10:00).
«Η ιδέα ξεκίνησε από μια πρόταση της ελληνικής κοινότητας Τεργέστης, πόλη στην οποία ζω τα τελευταία 15 χρόνια. Μετά την ταινία μου “Τελευταία παραλία” που προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Καννών και στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, μου είπαν να κάνω ένα ντοκιμαντέρ για τους Έλληνες της Τεργέστης του 18ου αιώνα. Ήταν μια εύπορη κοινότητα εμπόρων και λογίων. Όμως δεν ήθελα να κάνω κάτι το αποστειρωμένο. Λίγο μετά, στην πρώτη καραντίνα άρχισα να διαβάζω για την ιστορία της πόλης και για την ελληνική κοινότητα σε αυτήν. Η ιδέα για την ταινία όμως προέκυψε όταν μια φίλη μου είπε πως έκανε έργα αναστήλωσης στο ελληνικό νεκροταφείο της Τεργέστης. Βρέθηκα εκεί είδα πως ουσιαστικά είχε στηθεί ένα κανονικό εργοτάξιο, τάφοι είχαν διαλυθεί, και με τις δουλειές που γίνονταν για την αναστήλωση μετά από 200 χρόνια ησυχίας υπήρχε αναστάτωση. Και έπειτα σκέφτηκα τι θα γινόταν άραγε αν ξυπνούσαν τα άτομα που ήταν θαμμένα εκεί και έρχονται στο σήμερα, έπαιρναν το λεωφορείο και κατέβαιναν στο κέντρο της πόλης; Ουσιαστικά είναι φαντάσματα της Ιστορίας που τριγυρνούν στη σημερινή εποχή. Επιχείρησα να φτιάξω μια ιστορική φαντασμαγορία που αναφέρεται σε άτομα που έζησαν λίγο μετά τις επαναστάσεις της Αμερικής και της Γαλλίας, και λίγο πριν ξεσπάσει η δική μας», σημείωσε ο κ. Αναστόπουλος.
Ο ίδιος συμπλήρωσε πως «δημιούργησε ένα ιστορικό παλίμψηστο όμως στο σήμερα με έναν ειρωνικό τρόπο που μας κάνει να σκεφτούμε για τα σύνορα, τα εθνικά κινήματα και τις επαναστάσεις και πώς αυτές έγιναν και τι μένει τελικά από όλο αυτό».
Πολύτιμος βοηθός του στο όλο εγχείρημα ήταν φυσικά η Ελληνική Κοινότητα Τεργέστης, το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, η ΕΡΤ και το ΕΚΟΜΕ, αλλά και προγράμματα που «τρέχουν» στην Ιταλία για την προώθηση του κινηματογράφου.
Κεντρικοί του ήρωες είναι τα τέσσερα φαντάσματα του παρελθόντος: ο Δημήτρης Καρτσιώτης, μεγαλέμπορας, που κατάγεται από το Άστρος Κυνουρία ( τον υποδύεται ο Γιώργος Χωραφάς) και που το μέγαρό του υπάρχει ακόμη και σήμερα στην Τεργέστη, η νεαρή αρχοντοπούλα που λέγεται Ελευθερία (την υποδύεται η Πηνελόπη Τσιλίκα,) και δύο είναι πιο ταπεινής καταγωγής.
Ο Ιταλός ηθοποιός Πάολο Ρόσι, που έχει δουλέψει χρόνια πολλά με τον Ντάριο Φο, παίζει τον αχθοφόρο και ο Αινείας Τσαμάτης, έναν μούτσο. Ο Νίκος Γεωργάκης υποδύεται τον Έλληνα σκηνοθέτη, που θέλει να γυρίσει στην Τεργέστη μια ταινία για τον Ρήγα και τα επαναστατικά κινήματα του διαφωτισμού. Στο σημείο αυτό να αναφέρουμε ότι στην Τεργέστη είχε συλληφθεί ο Ρήγας Φεραίος.
Guest ο… Ναπολέοντας!
Επίσης όπως είπε ο κ. Αναστόπουλος στην ταινία υπάρχουν και κάποια περιστατικά που συνδέουν τους ήρωες της Ιστορίας με τις πιο ανθρώπινες και αστείες πλευρές τους. Για παράδειγμα σε μια σκηνή υπάρχει αναφορά στον Ναπολέοντα Βοναπάρτη που όντας στρατηγός είχε καταλάβει την Τεργέστη και είχε σταματήσει για ένα μπάνιο στη θάλασσα. Όμως του φάνηκε κρύα και εκνευρίστηκε. Επίσης μετά είχε πονόδοντο, οπότε του έκαναν εξαγωγή το δόντι και την επομένη έφυγε. Είναι και αυτός ένας τρόπος να πεις την Ιστορία. Προσωπικά δεν με ενδιαφέρει να διηγηθώ ιστορικά γεγονότα με διδακτικό τρόπο. Έχω έναν γιο που τον ενδιαφέρει η Ιστορία. Και θεωρώ πως είναι σημαντικός ο τρόπος που θα αφηγηθείς κάτι, πώς θα το πεις ώστε να κάνεις μετά το κοινό να ψάξει περαιτέρω από μόνο του και να κάνει το δικό του ταξίδι στην ιστορία».
Παράλληλα συμπλήρωσε: «Τώρα που μιλάω μαζί σας βρίσκομαι στην Προβλήτα Α' στο Λιμάνι της Θεσσαλονίκης, μιας πόλης που μοιάζει κάπως με την Τεργέστη και που μέχρι και τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν πολυπολιτισμική. Βλέπω τη θάλασσα και νιώθω πως είναι αυτή που μας ταξιδεύει και μας ενώνει. Ο ελληνισμός κατάφερε να ταξιδεύσει και να διατηρήσει τον πολιτισμό του, την ταυτότητά του. Η Ιστορία αφήνει τα ίχνη της στις πόλεις σαν μια γυναίκα που γερνάει όμορφα».
«Η Ιστορία είναι μια διαρκής κίνηση και επηρεάζει και το σήμερα»
Αναφορικά με την επιλογή του να εντάξει στοιχεία της πανδημίας μέσα στην ταινία πχ οι σημερινοί χαρακτήρες φορούν μάσκα όπως επέβαλλαν τα υγειονομικά πρωτόκολλα την περίοδο των γυρισμάτων, ο κ. Αναστόπουλος σημείωσε πως σκέφτηκε αν θα ήθελε να είναι εντελώς μυθοπλαστική ή να υπάρχουν και στοιχεία της πραγματικότητας και εξήγησε ότι δεν του αρέσει η Ιστορία να αφορά σε κάτι το απαρχαιωμένο. «Η Ιστορία είναι σε διαρκή κίνηση και επηρεάζει και το σήμερα. Με αφορά το παρελθόν που μιλάει για το παρόν», σχολίασε ο σκηνοθέτης.
