Της Λεμονιάς Βασβάνη
Από την έντυπη έκδοση "Τύπος Θεσσαλονίκης"
Τα ανθρώπινα δικαιώματά του μπαίνουν στο επίκεντρο πέντε επιλεγμένων ντοκιμαντέρ που θα προβληθούν κατά την διάρκεια του 25ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης το οποίο θα πραγματοποιηθεί από 2 έως και 12 Μαρτίου 2023.
Τα γηρατειά και τα εμπόδια που φέρνουν, ιστορίες προσφύγων, παιδιών που αναγκάζονται να μεγαλώσουν πιο γρήγορα, θέματα ισότιμης πρόσβασης στην κοινωνία θίγονται σε ταινίες που θα συζητηθούν! To «ΤyposThes» παρουσιάζει αποκλειστικές πληροφορίες στους αναγνώστες του.
«Ό,τι βλέπεις»
Στο «Ό,τι βλέπεις» / «AllYouSee» (Ολλανδία) που θα προβληθεί στο τμήμα «Ανοιχτοί Ορίζοντες» η Νίκι Παντιντάρ μάς μεταφέρει με την κάμερά της σε έναν κόσμο όπου από τη μια μέρα στην άλλη οι πολίτες παύουν να μας βλέπουν αλλά επιμένουν να μας κοιτούν. Τίποτα δεν μοιάζει να έχει συνοχή σε αυτό το νέο σύμπαν. Στη νέα τους ζωή στην Ολλανδία προκαλούν καθημερινά –και άθελά τους– αντιδράσεις. Όσα χρόνια κι αν έχουν περάσει, εξακολουθούν να βομβαρδίζονται από τις ίδιες ερωτήσεις: Από πού είσαι; Μιλάς Ολλανδικά; Μαυρίζεις στον ήλιο; Καθώς διαπραγματεύεται τις έννοιες του ανήκειν και του κοινωνικού αποκλεισμού, εξετάζοντας πώς επαναπροσδιορίζεται διαρκώς η ταυτότητα του περιθωρίου, η ταινία αποτυπώνει την αίσθηση του να είναι κανείς αντικείμενο θέασης. Ειλικρινείς, επώδυνες, αλλά και χιουμοριστικές συναντήσεις με άλλους τρεις «νεοφερμένους» στην Ολλανδία συνυφαίνονται περίτεχνα με την προσωπική ιστορία της ίδιας της σκηνοθέτιδας, ανοίγοντας έναν πολύτιμο διάλογο περί ευαλωτότητας, ο οποίος έχει οικουμενικές διαστάσεις. Ένα εξομολογητικό κολάζ που αποφεύγει τις εύκολες απαντήσεις, μια ταινία που στρέφει το βλέμμα της στον κάθε θεατή ξεχωριστά, διατυπώνοντας ένα σημαντικό ερώτημα: ποιοι είμαστε «εμείς»;
«Ερέν»
Η Ερέν Κεσκίν, που για περισσότερα από 30 χρόνια παλεύει για τα θεμελιώδη δικαιώματα και την ελευθερία στην Τουρκία, ως δικηγόρος και υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πρωταγωνιστεί στο ντοκιμαντέρ «Ερέν» / «Eren» (Γερμανία) της Μαρία Μπίντερ που επίσης προβάλλεται στους «Ανοιχτούς Ορίζοντες». Η σκηνοθέτης παρουσιάζει το πορτρέτο μιας προσηλωμένης γυναίκας που παρακινείται από ένα έντονο αίσθημα δικαιοσύνης και δίνει έμπνευση σε όσους μάχονται στο πλευρό του καλού σε αυτόν τον πλανήτη. Η Ερέν Κεσκίν είναι μία από τις καθοριστικές φιγούρες του αγώνα για τα δικαιώματα των γυναικών και της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, ενάντια στην πατριαρχία και τη σεξουαλική βία. Το δύσκολο έργο της έχει συμβάλλει σημαντικά στην εξέλιξη της κοινωνίας των πολιτών στην Τουρκία, παρ’ ότι η ίδια έχει έρθει κατ' επανάληψιν αντιμέτωπη με στοχοποίηση, απειλές, επιθέσεις και συλλήψεις. Με δεκάδες κατηγορίες εναντίον της και ποινές που φτάνουν την ισόβια φυλάκιση, γνωρίζει πολύ καλά το κόστος της αυτοθυσίας με απώτερο σκοπό το κοινό καλό. Υπάρχουν άραγε όρια στις αντοχές της;
«Νεοσσοί»
Η εφευρετική Ζόσα, ο ευαίσθητος Όσκαρ και ο ανεξάρτητος Κίνγκα είναι τρία παιδιά που αναγκάζονται να μεγαλώσουν νωρίτερα από τους συνομηλίκους τους. Θα τους γνωρίσουμε στο ντοκιμαντέρ «Νεοσσοί / Fledglings» της Λίντια Ντούντα που προβάλλεται στο τμήμα «Ανοιχτοί Ορίζοντες / NextGen».
Μαζί με τους τρεις αυτούς ήρωες ταξιδεύουμε στον κόσμο της συμπόνιας, του χιούμορ και της δύναμης χαρακτήρα που μπορούν να επιδείξουν τα παιδιά. Έναν κόσμο στον οποίο η φιλία, η αγάπη και η σύνδεση με τους άλλους γίνονται οξυγόνο, δίνοντας τους δύναμη να υποφέρουν ακόμα και τις πιο δύσκολες στιγμές.
«Είναι κανείς εκεί;»
Σε ευρωπαϊκή πρεμιέρα θα παρουσιαστεί στο τμήμα «Διαγωνιστικό Newcomers» η ταινία «Είναι κανείς εκεί;» / «Is There Anybody Οut There?» (Ηνωμένο Βασίλειο) της Έλα Γκλέντινινγκ. Η ίδια έχοντας υποστεί καθημερινές διακρίσεις για το σώμα της το οποίο αγαπά κάθε μέρα και πιο πολύ, αναζητά έναν άνθρωπο στον κόσμο που να είναι σαν κι αυτήν. Έτσι, εξετάζει τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες μπορεί κανείς να αγαπήσει ολοκληρωτικά τον εαυτό του, ζώντας σε μια πραγματικότητα διάχυτης αναπηροφοβίας.
«Μου αρέσει εδώ»
Στο Διεθνές Διαγωνιστικό θα προβληθεί το ντοκιμαντέρ του βετεράνου Ραλφ Άρλικ με τίτλο «Μου αρέσει εδώ» / «I Like It Here». Μπορεί να μιλάμε και γελάμε για το γήρας, τις δυσκολίες του και την αδίστακτη επέλασή του, όμως σπάνια αντιμετωπίζουμε την πραγματικότητα του θανάτου και της μοναξιάς. Ούτε όμως αναλογιζόμαστε πόσο ξέγνοιαστος μπορεί να νιώσει κανείς όταν συνειδητοποιήσει ότι ο αγώνας για την επιτυχία δεν έχει και τόση σημασία. Ο Αμερικανός ντοκιμαντερίστας Ραλφ Άρλικ, ενεργός στον χώρο του σινεμά εδώ και 50 χρόνια, καταθέτει έναν εύγλωττο κινηματογραφικό διαλογισμό με θέμα την πραγματικότητα και τις κρυμμένες ομορφιές του βίου. Κάνει μέσα από την ταινία του έναν απολογισμό των περασμένων χρόνων, ενώ επισκέπτεται φίλους από το παρελθόν και το παρόν του, τα παιδιά και τα εγγόνια τους. Μ’ ένα αίσθημα νοσταλγίας –και όχι θλίψης ή ματαίωσης, ο Άρλικ κλείνει τους ανοιχτούς λογαριασμούς με την πραγματικότητα που θα αντιμετωπίσουμε όλοι αργά ή γρήγορα. Εξάλλου το νόημα του τίτλου είναι διττό: Το «εδώ», μια λέξη που τόσο αρέσει στον δημιουργό, αναφέρεται τόσο στο άμεσο περιβάλλον του στην ύπαιθρο (στα λιβάδια, στο νερό και στους γείτονες που βλέπει από το παράθυρό του) όσο και στην ίδια τη ζωή. Ένα απαραίτητο ανάγνωσμα, εν είδει companionpiece, για την προχωρημένη –και τελεσίδικη– ενηλικίωση.
