*Της Λεμονιάς Βασβάνη | Από την έντυπη έκδοση "Τύπος Θεσσαλονίκης"
Την ζωή του Ελληνορουμάνου συγγραφέα Παναΐτ Ιστράτι έχει ως επίκεντρο το νέο βιβλίο του Κώστα Ακρίβου με τίτλο «Όνομα πατρός: Δούναβης» (εκδ. Μεταίχμιο). Ο ίδιος με αφορμή την παρουσίαση που έγινε στο πλαίσιο της 21ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης μάς εξήγησε πώς επέλεξε να ασχοληθεί με τον πολυτάραχο βίο του «Γκόρκι των Βαλκανίων», του ανθρώπου που ήταν φίλος του Ρομέν Ρολάν και του Νίκου Καζαντζάκη. Είπε πως πάνω από όλα ξεχωρίζει σε αυτόν «το ντόμπρο συγγραφικό του ήθος».
Για την ΔΕΒΘ σχολίασε πως «προάγει την επαφή του κόσμου με το βιβλίο και την ανάγνωση». Τέλος απαντώντας σε ερώτησή μας για την σχέση των μαθητών με τα εξωσχολικά βιβλία ανέφερε ότι «σήμερα όσο ποτέ άλλοτε τα παιδιά έχουν ανάγκη το βιβλίο, το καλύτερο αντίδοτο απέναντι στην τεχνολογική μοναξιά».
-Πώς αποφασίσατε να γράψετε ένα βιβλίο για τον Παναΐτ Ιστράτι;
-Η αρχική έκπληξη για το πώς μπόρεσε ένα ορφανό φτωχόπαιδο από τα Βαλκάνια να αντέξει και να επιβιώσει μέσα από τις κακουχίες της βιοπάλης γρήγορα μεταβλήθηκε σε θαυμασμό για τον τρόπο που αυτό το παιδί, ενήλικας πλέον, έμαθε μόνος του γαλλικά και σ’ αυτή τη γλώσσα έγραψε τα σημαντικότερα έργα του. Αυτά τα δύο στοιχεία ήταν η σπίθα που με ώθησε να ασχοληθώ με την περίπτωσή του.
-Πόσο επηρεάστηκε το έργο του από τα όσα βίωσε στην εποχή του όπως ο Α΄ Παγκόσμιος ή το τέλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αλλά και οι συνθήκες φτώχειας και τα πολλά επαγγέλματα που άλλαξε;
-Πέρα από τις βιοποριστικές δυσκολίες της ζωής του, ο Ιστράτι βίωσε τα κοσμοϊστορικά γεγονότα στην εποχή του, προσθέτοντας κανείς σ’ αυτά και την Οκτωβριανή Επανάσταση. Δεν ήταν λοιπόν αφύσικο ο αντίκτυπος τέτοιων συμβάντων να μην επηρεάσει την προσωπικότητά του και, κατ’ επέκταση, το έργο του.
-Τι ξεχωρίζετε στα βιβλία του;
-Την αμεσότητα, τη γλαφυρότητα, την πιστότητα στην απόδοση των χαρακτήρων των βιβλίων του και, πάνω απ’ όλα, το ντόμπρο συγγραφικό του ήθος.
-Πόσο καθοριστική ήταν η γνωριμία του με τον Ρομαίν Ρολλάν;
-Για τον Παναΐτ Ιστράτι ο Ρολάν υπήρξε ένας λογοτεχνικός μέντορας. Είναι εκείνος που πρώτος διέγνωσε τη λογοτεχνική του ευφυΐα και τον ενθάρρυνε να γράψει στη γαλλική γλώσσα, προλογίζοντας μάλιστα το opus magnum του Ιστράτι, την «Κυρά Κυραλίνα» (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ σε μετάφραση της Ρίτας Κολαΐτη). Ήταν ευτύχημα και ευλογία που βρέθηκε στον δρόμο του αυτός ο μεγάλος διανοητής των γαλλικών γραμμάτων.
-Πώς θα περιγράφατε τη φιλία του με τον Καζαντζάκη;
-Λίγα χρόνια νωρίτερα από τη γνωριμία του με τον Ιστράτι, ο Καζαντζάκης είχε βιώσει μια έντονη φιλία στο πλευρό του Άγγελου Σικελιανού. Ο Παναΐτ Ιστράτι και ο Νίκος Καζαντζάκης θα αναπτύξουν έναν τόσο έντονο φιλικό δεσμό, ώστε κάποια στιγμή θα αποφασίσουν να περάσουν όλη τους τη ζωή στη Σοβιετική Ένωση, παρέα με τις συντρόφους τους. Για ιδεολογικούς όμως λόγους οι δρόμοι τους θα χωρίσουν κάποια στιγμή και μέχρι το τέλος της ζωής του Ιστράτι δεν πρόκειται ποτέ να συναντηθούν, παρά μόνο θα ανταλλάξουν επιστολές αναθέρμανσης της φιλίας τους.
-Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου σας ο αναγνώστης μαθαίνει πληροφορίες και για την πολιτική κατάσταση της εποχής. Πώς συλλέξατε το υλικό σας; Τι εντύπωση σας άφησε αυτή η έρευνα;
-Δεν γινόταν να μην υπάρξει έρευνα από τη στιγμή που θα έπρεπε να αναστηθούν η προσωπικότητα και το έργο ενός υπαρκτού προσώπου. Χρειάστηκε να ανατρέξω σε κείμενα που έχουν γραφτεί για αυτόν, να αναζητήσω εξαντλημένες εκδόσεις των έργων του σε παλαιοβιβλιοπωλεία, αλλά και να ταξιδέψω αρκετές φορές στη Ρουμανία και στη Βραΐλα, ώστε να έρθω σε επαφή με ανθρώπους γνώστες του έργου του.
-Συμμετείχατε στην 21η ΔΕΒΘ. Πώς κρίνετε τον θεσμό; Πόσο βοηθούν τέτοιες εκθέσεις τον χώρο του βιβλίου και τη φιλαναγνωσία;
-Χαίρομαι πολύ που ο θεσμός έχει πλέον παγιωθεί και καταξιωθεί στη συνείδηση του αναγνωστικού κοινού. Ίσως κάποιο «ξεσκαρτάρισμα» στο πλήθος των εκδηλώσεων θα βοηθούσε να γίνει η Έκθεση πιο λειτουργική και ελκυστική. Πάντως, κοινή είναι η διαπίστωση ότι προάγει την επαφή του κόσμου με το βιβλίο και την ανάγνωση.
-Έχετε εργαστεί ως εκπαιδευτικός. Πώς θεωρείτε ότι μπορεί να γίνει το εξωσχολικό βιβλίο μέρος της καθημερινότητας των παιδιών;
-Στον τομέα αυτό μπορεί να βοηθήσουν πολύ οι συγγραφείς, με τη συνδρομή βέβαια της πολιτείας και του νέου οργανισμού για το βιβλίο που δημιουργήθηκε πρόσφατα. Πρέπει όλοι να συμβάλουμε προς αυτή την κατεύθυνση, γιατί νομίζω πως σήμερα όσο ποτέ άλλοτε τα παιδιά έχουν ανάγκη το βιβλίο, το καλύτερο αντίδοτο απέναντι στην τεχνολογική μοναξιά.
