Του ΣΩΤΗΡΗ ΜΠΑΜΠΑΤΖΙΜΟΠΟΥΛΟΥ
Αξιολόγηση: ***
Σκηνοθεσία: Φόλκερ Σλέντορφ
Παίζουν: Νιλς Άρεστρουπ, Αντρέ Ντισολιέ
Διάρκεια: 88΄
Πάντα όταν βλέπω ένα δραματικό παιχνίδι, για παράδειγμα έναν αγώνα ποδοσφαίρου ο οποίος είναι πολύ σημαντικός και ο οποίος κρίνεται στα τελευταία λεπτά, δεν ενδιαφέρομαι τόσο να δω τις αντιδράσεις των νικητών. Οι νικητές είναι προβλέψιμοι. Θα χαίρονται οργασμικά, θα χοροπηδάνε, θα αγκαλιάζονται, θα κάνουν γκριμάτσες. Η χαρά έχει ένα χρώμα, αυτό της ύψιστης ηδονής. Αντιθέτως αυτό που πάντα περιμένω να δω είναι τα πλάνα των ηττημένων, όχι γιατί θρέφομαι από τη στεναχώρια τους, αλλά γιατί μου αρέσει να βλέπω τις χίλιες αποχρώσεις της λύπης. Κάποιοι κοιτούν το υπερπέραν με απλανές βλέμμα, κάποιοι βυθίζουν το κεφάλι στα χέρια τους, άλλοι περιφέρονται σαν ζόμπι, άλλοι κλαίνε, άλλοι σωριάζονται στο έδαφος, και κάποιοι λίγοι, οι πιο έμπειροι, σπεύδουν να δώσουν συγχαρητήρια στον αντίπαλο. Και επειδή τίποτα δεν είναι καινούριο, η παραπάνω παράγραφος, απλώς επικοινωνεί με διαφορετικό τρόπο αυτό που λένε και οι πρώτες σειρές του μυθιστορήματος “Άννα Καρένινα” του Τολστόι: “Όλες οι ευτυχισμένες οικογένειες μοιάζουν μεταξύ τους, αλλά η κάθε δυστυχισμένη οικογένεια είναι δυστυχισμένη με το δικό της μοναδικό τρόπο”.
Στην περίπτωση της ταινίας “Η νύχτα πριν πέσει το Παρίσι” παρακολουθούμε τις σκέψεις και αντιδράσεις του Γερμανού αξιωματικού Ντίτριχ φον Σόλτιτζ καθώς οι συμμαχικές δυνάμεις και η γαλλική αντίσταση κερδίζουν ανησυχητικά έδαφος. Είναι Αύγουστος του 1944, η Γερμανία παραπαίει και στο Παρίσι έχουν μείνει μονάχα μερικές χιλιάδες Γερμανοί στρατιώτες. Οι περισσότεροι από αυτούς ουδεμία σχέση έχουν με την οργανωμένη στρατιωτική πολεμική μηχανή των πρώτων χρόνων του πολέμου. Είναι αμούστακοι νέοι, έφηβοι νεοσύλλεκτοι, που όταν ξεκίνησε ο πόλεμος ήταν ακόμα παιδιά. Το Παρίσι θα πέσει στα σίγουρα, ο Ντίτριχ φον Σόλτιτζ το γνωρίζει, αλλά έχει λάβει εντολή από τον Αδόλφο Χίτλερ να μην αφήσει τίποτα όρθιο, ακριβώς όπως έγινε (με πιο συστηματικό τρόπο) και στη Βαρσοβία. Έτσι, λοιπόν, η πόλη έχει γεμίσει με δυναμίτες, και αρκεί μια μονάχα εντολή, ώστε γέφυρες, ο Λούβρος, η αψίδα του θριάμβου, η Παναγιά των Παρισίων και όλα τα ιστορικά μνημεία της πόλης να γίνουν θρύψαλα.
Ο Ντίτριχ φον Σόλτιτζ βρίσκεται στο γραφείο του, στο πολυτελές κεντρικό ξενοδοχείο, και δεν ξέρει τι να κάνει. Αν εισακούσει τις εντολές, θα καταστρέψει δίχως ουσιαστικό λόγο όλη την ιστορική κληρονομιά μιας από τις σημαντικότερες πόλεις των τελευταίων αιώνων. Αν δεν εισακούσει τις εντολές, τότε θα θεωρηθεί λιποτάκτης και η οικογένειά του θα εκτελεστεί με συνοπτικές διαδικασίες. Σε αυτό το δίλημμα δεν βρίσκεται μόνος του, αλλά έχει παρέα τον Σουηδό διπλωμάτη Ραούλ Νόρντλινγκ με τη διφορούμενη ρητορική, ο οποίος προσπαθεί με κάθε τρόπο να πείσει τον αξιωματικό πως το Παρίσι δεν πρέπει να καταστραφεί.
Πρόκειται για ιστορία βασισμένη σε αληθινά γεγονότα, αν και η αλήθεια είναι πως για τα πραγματικά κίνητρα των πράξεων των δυο αντρών, μονάχα εικασίες μπορούν να γίνουν. Ο Γερμανός σκηνοθέτης Φόλκερ Σλέντορφ (βλέπε “Ταμπούρλο” και “Ο θάνατος του εμποράκου”) μεταφέρει στο πανί το ομώνυμο θεατρικό έργο του Σιρίλ Γκελί και διατηρεί τη θεατρική αισθητική (χωρίς αυτό σε καμία περίπτωση να ξενίζει) προσθέτοντας μερικές πινελιές που σε σημεία αγγίζουν το θρίλερ. Οι εξαιρετικές ερμηνείες των δυο πρωταγωνιστών απογειώνουν το ενδιαφέρον κείμενο, η ταινία εγείρει ερωτήματα γύρω από τη σχετικότητα της ιστορίας και μας υπενθυμίζει κάτι πολύ βασικό: πως άσπρα και μαύρα τα πράγματα δεν είναι σχεδόν ποτέ (εκτός αν αναφερόμαστε στη φανέλα του ΠΑΟΚ).
