Με το Διεθνές Βραβείο «Paolo Farinella» τιμήθηκε ο Επίκουρος Καθηγητής του Τμήματος Φυσικής του ΑΠΘ, Κλεομένης Τσιγάνης. Ο κ. Τσιγάνης βραβεύτηκε για τις μελέτες του πάνω στη δυναμική του ηλιακού συστήματος και άλλων πλανητικών συστημάτων, συμπεριλαμβανομένης της συμβολής του στην ανάπτυξη του «Μοντέλου της Νίκαιας» που αφορά στην εξέλιξη του πρώιμου ηλιακού συστήματος.
Η Τελετή Απονομής του Βραβείου πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 20 Οκτωβρίου 2016, στο πλαίσιο της 48ης Συνεδρίασης της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας και του 11ο Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Πλανητικής Επιστήμης που πραγματοποιήθηκαν στην Καλιφόρνια.
Ο κ. Τσιγάνης από την Καλιφόρνια όπου βρισκόταν, μίλησε στο typosthes.gr για το συγκεκριμένο μοντέλο: Το «Μοντέλο της Νίκαιας» είναι ένα μοντέλο για το πώς σχηματίστηκε το ηλιακό σύστημα κατά τα πρώτα στάδιά του. Είχαμε ξεκινήσει να το δουλεύουμε από το 2005 οπότε είχαν βγει οι πρώτες δημοσιεύσεις. Ακόμη συνεχίζουμε να κάνουμε τροποποιήσεις και βελτιώσεις, αλλά κατά βάση είναι μια ενοποιημένη θεωρία που λέει ότι το πλανητικό σύστημα δεν γεννήθηκε στις θέσεις που το βλέπουμε σήμερα. Οι πλανήτες οι μεγάλοι γεννιούνται λίγο πιο κοντά στον ήλιο και καθώς υπάρχει ακόμη μάζα γύρω και αλληλεπιδρούν με αυτήν τη μάζα με δυνάμεις βαρύτητας σιγά-σιγά το σύστημα αρχίζει να επεκτείνεται και να αλλάζουν οι τροχιές των πλανητών.
Αλλά κάποια στιγμή αυτό το πράγμα δεν είναι δυναμικά ευσταθές. Ξαφνικά σε κάποια σημεία εμφανίζεται μια αστάθεια και οι πλανητικές τροχιές αλλάζουν απότομα και καταλήγουν στις σημερινές τους τροχιές. Και αυτό ήταν ένα πρόβλημα που ήταν πολλά χρόνια άλυτο. Πώς δηλαδή οι μεγάλοι πλανήτες έφτασαν στις τροχιές που σήμερα παρατηρούμε και είχε δοθεί μια βασική λύση με το Μοντέλο της Νίκαιας το οποίο εκτός των άλλων παρατηρεί και διάφορες αλλαγές στο ηλιακό σύστημα, όπως είναι η κατανομή των αστεροειδών και των κομητών, διότι τα παρεπόμενα αυτής της αστάθειας που έφτιαξε το πλανητικό σύστημα είναι ότι, οτιδήποτε άλλο μικρό υπήρχε γύρω-γύρω πήγε και έκατσε στις καινούριες ευσταθείς περιοχές του συστήματος. Οπότε για να το πω πιο απλά, κατά βάση αυτό το μοντέλο, που είναι βασισμένο κανονικά στη φυσική και είναι επίλυση εξισώσεων στον υπολογιστή με προσομοιώσεις, δίνει την αρχιτεκτονική του ηλιακού συστήματος.
Ο καθηγητής κ. Τσιγάνης
Υπήρχε από εκεί και πέρα και άλλη δουλειά παρεμφερής που είχε να κάνει με το πώς εξηγούμε τις χαοτικές κινήσεις των κομητών και των αστεροειδών που παρατηρούμε σήμερα στο ηλιακό σύστημα, πώς αυτό σχετίζεται με τα πρώτα στάδια και τη γέννηση της αρχιτεκτονικής του συστήματος. Όλα αυτά ήταν που θεωρήθηκαν σημαντικά για την Επιτροπή η οποία μου έδωσε αυτό το βραβείο.
Σημειώνεται ότι με το Διεθνές Βραβείο «Paolo Farinella» που έχει καθιερωθεί από το 2010 στη μνήμη του Ιταλού επιστήμονα Πάολο Φαρινέλα (1953-2000), τιμάται κάθε χρόνο ένας εξέχων ερευνητής ηλικίας έως 47 ετών (η ηλικία του Φαρινέλα όταν έφυγε από τη ζωή).
Ο κ. Τσιγάνης παράλληλα με τις βελτιώσεις στη βασική θεωρία σχηματισμού του ηλιακού συστήματος ασχολείται και με πιο «πρακτικά» προβλήματα. «Με το να καταλάβουμε π.χ. πώς από τη ζώνη των αστεροειδών στο ηλιακό σύστημα ξεφεύγουν πότε-πότε και με τι ρυθμό κάποιοι αστεροειδείς και έρχονται κοντά στην περιοχή της Γης. Είναι οι λεγόμενοι παραγήινοι αστεροειδείς που είναι πιθανώς επικίνδυνοι. Μελετούμε συγκεκριμένα αυτούς τους αστεροειδής για να δούμε πόσο κινδυνεύουμε, αν χρειάζεται να κάνουμε κάτι κ.ό.κ. Και επίσης δουλεύουμε πάνω σε τροχιές δορυφόρων ή διαστημικών σκουπιδιών που βρίσκονται στο κοντινό γήινο περιβάλλον και πιθανόν να αποτελούν κίνδυνο για τις επόμενες διαστημικές αποστολές. Υπάρχει δηλαδή μια ευρεία γκάμα θεμάτων που είναι οι εφαρμογές αυτού που εμείς λέμε ουράνια μηχανική, πάνω στο οποίο δουλεύουμε με τους συνεργάτες μου και στο ΑΠΘ και στο εξωτερικό».
ΜΑΡΙΑ ΚΟΥΖΟΥΦΗ
