Της Λεμονιάς Βασβάνη
Αγώνα κατά της αυξανόμενης γραφειοκρατίας στη διαχείριση των ερευνητικών έργων, «που στραγγαλίζει την έρευνα, περιορίζει τις δυνατότητες απορρόφησης των ερευνητικών κονδυλίων και συχνά εκθέτει τα ελληνικά Πανεπιστημιακά και Ερευνητικά Ιδρύματα στους χρηματοδότες και στους συνεργαζόμενους φορείς του εξωτερικού» κάνουν περισσότεροι από 1500 Έλληνες Πανεπιστημιακοί και Ερευνητές.
Πριν δέκα περίπου μέρες έβγαλαν ένα ψήφισμα (https://www.ipetitions.com/petition/elke) με το οποίο ζητούν από την πολιτική ηγεσία «την έξοδο των ΕΛΚΕ από το Δημόσιο Λογιστικό και τη σημαντική απλούστευση της διαχείρισης των κονδυλίων της έρευνας, καθώς το υπάρχον καθεστώς αποτελεί τροχοπέδη για την ομαλή υλοποίηση ερευνητικών έργων και την επίτευξη αριστείας στα ελληνικά Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Κέντρα». Αξίζει να σημειωθεί ότι το ψήφισμα είναι ανοιχτό και κάθε μέρα προστίθενται σε αυτό 100 επιπλέον υπογραφές.
Η Ένωση Ελλήνων Ερευνητών ήδη από τον Δεκέμβριο του 2018, σε επιστολή της προς τον τότε Πρωθυπουργό κ. Αλέξη Τσίπρα με θέμα «Η γραφειοκρατία σκοτώνει την έρευνα: Case study GREECE», είχε αναδείξει το επερχόμενο αδιέξοδο.
Στο τωρινό ψήφισμα των Πανεπιστημιακών και Ερευνητών τονίζεται ότι: «Από 1/1/2019 οι ΕΛΚΕ των δημόσιων ερευνητικών ιδρυμάτων και ΑΕΙ έχουν υπαχθεί πλήρως στο δημόσιο λογιστικό, με τις προβλέψεις του νόμου 4485/2017. Παρά τις ειδικές ρυθμίσεις του νέου νόμου 4610/2019 που επιφέρουν μια σχετική αποφόρτιση στη λειτουργία των ΕΛΚΕ, το υφιστάμενο καθεστώς παραμένει ισχυρά γραφειοκρατικό. Προβλέπει πλήθος άσκοπων διαδικασιών, σε μεγάλο βαθμό επαναληπτικών, χωρίς ουσιαστικά οφέλη για τη διαφάνεια της διαχείρισης των κονδυλίων, αλλά με πολύ αρνητικές επιπτώσεις στην ομαλή υλοποίηση των έργων και την ουσιαστική πραγματοποίηση έρευνας».
Αντώνιος Μαζάρης: «Επαναφορά στην κατάσταση που υπήρχε πριν την εισαγωγή στο Δημόσιο Λογιστικό»
«Η πρωτοβουλία ξεκίνησε από μια ομάδα καθηγητών στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και αφορά σε όλα τα ιδρύματα της χώρας», δήλωσε στον «Τύπο Θεσσαλονίκης» ο Αναπλ. Καθηγητής τμήματος Βιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Αντώνιος Μαζάρης. Και συμπλήρωσε: «Τα προγράμματα έρευνας περνούν μέσω Ειδικών Λογαριασμών Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ). Μέχρι πριν λίγα χρόνια ήταν ευέλικτες οι υπηρεσίες, υπήρχε ταχύτητα και εξειδικευμένο προσωπικό και λειτουργούσαν υποδειγματικά.
Τελευταία όμως τα ΕΛΚΕ μπήκαν στο Δημόσιο Λογιστικό και έκτοτε υπάρχει μεγάλη καθυστέρηση στον ερευνητικό κομμάτι. Η γραφειοκρατία για να γίνει καθετί είναι απίστευτη. Μερικές φορές μιλάμε και για εβδομάδες αναμονής για να γίνει κάποια ενέργεια, λόγω των εγγράφων που χρειάζονται πλέον, ενώ πρωτύτερα όλα γίνονται πιο γρήγορα».
Όπως τονίζεται στο ψήφισμα: «Οι σημαντικές καθυστερήσεις λόγω των γραφειοκρατικών διαδικασιών αποτελούν τροχοπέδη για την ομαλή λειτουργία εργαστηρίων που διαρκώς έχουν απρόβλεπτες δαπάνες συντήρησης και λειτουργίας, για τη διενέργεια εργασιών πεδίου, κυρίως για τις φυσικές – βιολογικές επιστήμες, όπου οι αστάθμητοι παράγοντες (π.χ. καιρός) πολύ συχνά οδηγούν σε τροποποιήσεις του αρχικού προγραμματισμού, ή για συμμετοχή σε ομάδες ταχείας επέμβασης για αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών ή ατυχημάτων.
Παρενέργεια της γραφειοκρατίας και των παράλογων απαιτήσεων του νόμου είναι η ολοένα και συχνότερη αδυναμία εύρεσης προμηθευτών εξειδικευμένου ερευνητικού εξοπλισμού, οι οποίοι αδυνατούν να προσφέρουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους στα Πανεπιστήμια και στα Ερευνητικά Κέντρα, καθώς και η αδυναμία προμήθειας οργάνων υψηλής τεχνολογίας από το εξωτερικό λόγω αδυναμίας πληρωμής αυτών».
Ο κ. Αντώνιος Μαζάρης τόνισε πως «τα ερευνητικά προγράμματα αφορούν κυρίως σε νέους. Πλέον διαθέτουν μια μέρα την εβδομάδα για να καλύψουν τις ανάγκες που έχουν προκύψει από αυτή την γραφειοκρατία». «Μιλάμε για δεκάδες έγγραφα. Ζητάμε να απλοποιηθούν οι διαδικασίες και να επανέλθουμε στην κατάσταση που υπήρχε πριν την εισαγωγή στο Δημόσιο Λογιστικό, το οποίο θα διευκολύνει στην διαχείριση των χρηματοδοτήσεων που έχουμε κυρίως από ευρωπαϊκούς φορείς, να βελτιώσουμε την ανταγωνιστικότητά μας, και να είμαστε ένας αξιόπιστος partner σε ένα πρόγραμμα. Θα απελευθερωθεί χρόνος από τους συνεργάτες μας που τώρα διατίθεται σε θέματα γραφειοκρατικά».
Εντός των ημερών θα ενημερωθεί πρωθυπουργός και υπουργός Παιδείας
Όπως δήλωσε ο στον «Τύπο Θεσσαλονίκης» ο Αναπλ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου και Αντιπρόεδρος επιτροπής ΕΛΚΕ Πανεπιστήμιου Αιγαίου κ. Στέλιος Κατσανεβάκης μέσα στις επόμενες μέρες θα σταλεί μια επιστολή και το κείμενο από το ψήφισμα στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, στην υπουργό Παιδείας Νίκη Κεραμέως και στη Γενική Γραμματεία Έρευνας ώστε να διευθετηθεί το ζήτημα.
«Θα ζητήσουμε να αλλάξει το θεσμικό πλαίσιο. Τα ερευνητικά προγράμματα έχουν υπαχθεί στο Δημόσιο Λογιστικό που δεν είναι κατάλληλο για να τα χειρίζεται. Είναι κατάλληλο για τα υπουργεία και για άλλους οργανισμούς. Όμως η διαχείριση ερευνητικών έργων έχει πολλές απαιτήσεις και με την γραφειοκρατία που έχει δημιουργηθεί σημειώνονται μεγάλες καθυστερήσεις. Οι ερευνητές χάνουν χρόνο με το να ασχολούνται με διεκπεραιωτικά έγγραφα. Και η πολλή γραφειοκρατία δεν υπηρετεί την διαφάνεια».
Όπως σημείωσε ο κ. Κατσανεβάκης προεκλογικά ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης «είχε δηλώσει την πρόθεσή του να απλοποιηθεί ο τρόπος διεκπεραίωσης των προγράμματα έρευνας μέσω ΕΛΚΕ, όμως αν δεν βγουν από το Δημόσιο Λογιστικό το πρόβλημα με την γραφειοκρατία θα εξακολουθεί να υπάρχει».
Εξάλλου υπενθύμισε πως ανάλογο αίτημα για το Δημόσιο Λογιστικό είχε γίνει και από την Ένωση Ελλήνων Ερευνητών και το ζητά όλη η Πανεπιστημιακή και Ερευνητική Κοινότητα.
Κίνδυνος για μεσοπρόθεσμη οικονομική κατάρρευση των ΕΛΚΕ
Σημειώστε πως οι ΕΛΚΕ διαχειρίζονται κυρίως μη κρατικούς πόρους από μελέτες και προγράμματα, με άλλα λόγια επιπλέον πόρους από αυτούς που τα Πανεπιστήμια προσπορίζονται από τις κρατικές ενισχύσεις.
Όπως αναφέρει το ψήφισμα: «Τα Πανεπιστήμια και τα Ερευνητικά Κέντρα δε θα μπορούσαν να λειτουργήσουν χωρίς τους πόρους που οι ΕΛΚΕ διαχειρίζονται, καλύπτοντας, μέσω αυτών, σημαντικές ανάγκες σε εργαστηριακές υποδομές καθώς και άλλες σχετικές με την έρευνα λειτουργικές δαπάνες.
Ωστόσο, η γραφειοκρατία, που αυξάνεται διαρκώς, έχει μειώσει την παραγωγικότητα των ερευνητών και Πανεπιστημιακών, έχει οδηγήσει σε πτώση τα ποσοστά απορρόφησης των έργων, ταλαιπωρεί αφάνταστα το διοικητικό προσωπικό που απασχολείται στους ΕΛΚΕ ή και απ’ ευθείας στα προγράμματα, αυξάνοντας ταυτόχρονα δραματικά τις ανάγκες για το προσωπικό αυτό.
Ιδιαίτερα όμως δημιουργεί αρνητικό περιβάλλον για την συμμετοχή των Ελληνικών Πανεπιστημίων και Ερευνητικών Φορέων σε διεθνικά ερευνητικά σχήματα, ενώ έμμεσα οδηγεί μεγάλο μέρος των Πανεπιστημιακών και ερευνητών στην αναζήτηση άλλων φορέων (εκτός ΕΛΚΕ) για τη διαχείριση των προγραμμάτων τους. Οδηγεί έτσι καταληκτικά, με βεβαιότητα, στη μεσοπρόθεσμη οικονομική κατάρρευση των ΕΛΚΕ, ιδίως των περιφερειακών πανεπιστημίων».
Από την έντυπη έκδοση της εφημερίδας "Τύπος Θεσσαλονίκης"
