Της ΜΑΡΙΑΣ ΚΟΥΖΟΥΦΗ
Ένα διαμέρισμα του κέντρου της Θεσσαλονίκης πραγματική… «χρονοκάψουλα» άνοιξε την πόρτα του χθες στο πλαίσιο του Open House Thessaloniki και γύρισε τους επισκέπτες πίσω στις δεκαετίες του ’50 και του ΄60!
Πρόκειται για διαμέρισμα τυπικής πολυκατοικίας του 1957, στη πλατεία Αντιγονιδών, το οποίο συντηρήθηκε πρόσφατα διατηρώντας ωστόσο την επίπλωση της εποχής όπως και τις ηλεκτρικές συσκευές. Μάλιστα, ο νέος ιδιοκτήτης, ο φωτογράφος Γιώργος Δόνιος, δίνει ονόματα σε κάθε συσκευή που παρά τα «χρονάκια» της εξακολουθεί να λειτουργεί κανονικά ή επισκευάζεται από τον ίδιο και τον αδερφό του ώστε να επαναλειτουργήσει. Έτσι, έχουμε τον «Κούλη» το βεραμάν ψυγείο, τον «Σαλβατόρε» το πλυντήριο ρούχων, τη «Σουλτάνα» το ραδιόφωνο κ.ά. Οι εργασίες ανακαίνισης διήρκησαν περίπου 1,5 χρόνο, καθώς δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή σε κάθε λεπτομέρεια, από τα μοτίβα στις ταπετσαρίες, τα χρώματα στους τοίχους, μέχρι τα πόμολα και τους διακόπτες (τοποθετήθηκαν τύπου Infiniti και όχι On Off) ώστε να θυμίζουν εκείνη την εποχή.
Η ξενάγηση
Το συγκεκριμένο διαμέρισμα, που συμμετείχε για πρώτη φορά στο Open House, ήταν αναμφισβήτητα ένα από αυτά που κέντρισαν το ενδιαφέρον του κοινού, όπως μαρτυρούσε και η ουρά που ήταν μονίμως σχηματισμένη έξω από την πολυκατοικία από κόσμο που περίμενε υπομονετικά τη σειρά του για να ανέβει στο σπίτι και που έφευγε με τις καλύτερες εντυπώσεις! Ιδιαίτερο και το καλωσόρισμα των εθελοντών ξεναγών του Open House στο διαμέρισμα το οποίο ξεκινούσε κάπως έτσι: «Καλωσήρθατε στο 1957. Τη χρονιά όπου ο πρώτος δορυφόρος της σοβιετικής ένωσης ο «Sputnik 1» τέθηκε επιτυχώς σε τροχιά γύρω από τη γη, τη χρονιά που πρωτοκυκλοφόρησαν στα παιχνιδάδικα τα φρίσμπι, τη χρονιά που η Φίνος Φιλμς δημιούργησε την ταινία «Η Θεία από το Σικάγο», που καταργήθηκε το τραμ της Θεσσαλονίκης και τη χρονιά που ολοκληρώθηκε η κατασκευή της πολυκατοικίας στην οποία βρισκόμαστε!».
Το διαμέρισμα αγοράστηκε τη χρονιά εκείνη από καταστηματάρχη σιδηρικών και τη σύζυγό του ενώ το 2017 το απέκτησε ο Γιώργος Δόνιος και σήμερα εκτός από την κατοικία του αποτελεί και το γραφείο του. Ο νέος ιδιοκτήτης τρέφοντας ιδιαίτερη αγάπη για ο,τιδήποτε παλιό, αποφάσισε να δημιουργήσει το διαμέρισμα - «χρονοκάψουλα» όταν είδε τα αντικείμενα και τα έπιπλα του ζεύγους που είχαν μείνει στο χώρο. Όπως δήλωσε ο ίδιος στο TyposThes. η απόφασή του για την μετατροπή του πρότζεκτ από απλή ανακαίνιση σε χρονοκάψουλα ήταν μάλλον συνδυασμός τόσο της αγάπης του για την ομορφιά των παλιών αντικειμένων και της γοητείας που αναδύεται από αυτά, όσο και της απέχθειας που όπως λέει έχει για τα «απρόσωπα, βιομηχανοποιημένα αντικείμενα μαζικής παραγωγής που κυριαρχούν στη σύγχρονη εποχή», καθώς τα νιώθει ως «απόμακρα, παράταιρα αντικείμενα», που κατά τα δικά του προσωπικά (ταπεινά) γούστα, όπως σημειώνει, «δεν έχουν κάτι να πουν».
Τα δωμάτια
Το πρώτο δωμάτιο που αντικρίζει ο επισκέπτης μετά το χωλ είναι ο χώρος που κάποτε αποτελούσε την κύρια τραπεζαρία της οικίας και που σήμερα μετατρέπεται σε φωτογραφικό στούντιο και εκθεσιακό χώρο του φωτογράφου και συγγραφέα του βιβλίου "8+5=13, Ιστορίες απ' τον δρόμο", Γιώργου Δόνιου. Ως συνέχεια της τραπεζαρίας ήταν ο χώρος που λειτουργούσε ως το καθημερινό σαλόνι του ζεύγους των προηγούμενων ιδιοκτητών και το οποίο πλέον αποτελεί το γραφείο του κ. Δόνιου.
Στο κέντρο του δωματίου δεσπόζει ένα αναπαλαιωμένο, ξύλινο γραφείο της δεκαετίας του ’50 με έναν εμφανιστή φιλμ πολωνικής κατασκευής τοποθετημένο στο κέντρο του. Στο πλάι δυο δερμάτινες καρέκλες των αρχών της δεκαετίας του ’60 και στην απέναντι πλευρά ένα ραδιόφωνο μάρκας Saba του 1961 με δυνατότητα αυτόματου συντονισμού των σταθμών και ενσωματωμένο πικ-απ, το οποίο αγοράστηκε από τον κ. Δόνιο από παλαιοπωλείο, επισκευάστηκε και πλέον λειτουργεί κανονικά. Το παρατσούκλι του είναι «Σάββας»!
Ξεχωριστό χώρο αποτελεί και το άλλοτε «καλό» σαλόνι της οικίας. Τα έπιπλα είναι δανέζικου ντιζάν αλλά ελληνικής κατασκευής, δώρο οικογενειακής φίλης του νυν ιδιοκτήτη, ενώ οι τοίχοι στο συγκεκριμένο δωμάτιο έχουν ξυστεί για να αποκαλυφθεί το αρχικό χρώμα που είχε η πολυκατοικία όταν πρωτοκατασκευάστηκε. Και σε αυτό το σαλόνι υπάρχει βίντατζ ραδιόφωνο Blaupunkt Sultan του 1962, το οποίο σήμερα αποκαλείται απλά… «Σουλτάνα», αλλά και μια γερμανική τηλεόραση, η οποία ωστόσο αν και λειτούργησε προσωρινά ξαναχάλασε και αυτός είναι και ο λόγος που σήμερα δεν έχει παρατσούκλι. Ξεχωριστή πινελιά δίνουν και τα περιοδικά εποχής που είναι τοποθετημένα ως άλλα «coffee table books» στο τραπεζάκι μέσης.
Στο διπλανό χώρο, το χώρο του υπνοδωματίου, όλα τα έπιπλα (βιβλιοθήκη, κομοδίνα, κρεβάτι, καθρέφτης κλπ), ακόμα και μια βαλίτσα επάνω στην ντουλάπα καθώς και ένα μεταλλικό κουτάκι «Καλμαλίνη» -παυσίπονο της εποχής – στο κομοδίνο, είναι ακριβώς όπως τα βρήκε από τους προηγούμενους ιδιοκτήτες ο κ. Δόνιος όταν αγόρασε το σπίτι και είναι κατασκευασμένα από τον ίδιο τον πρώην ιδιοκτήτη, ο οποίος είχε ως χόμπι τη ξυλουργική. Οι μόνες προσθήκες είναι τα δυο φωτιστικά στα κομοδίνα τα οποία ωστόσο είναι λαμπόγυαλα από new old stock για να ταιριάζουν στην αισθητική της εποχής.
Εμπνευσμένο από τη χρωματική παλέτα εκείνων των δεκαετιών είναι εξάλλου και το χρώμα στους τοίχους, όπως και τα μοτίβα στις ταπετσαρίες που έχουν επιλεγεί σε άλλους χώρους της κατοικίας.
Το μπάνιο είναι το μοναδικό δωμάτιο του διαμερίσματος που, όπως μας εξήγησε ο κ. Δόνιος που ήταν παρών στην ξενάγηση, δεν είναι στην αρχική του μορφή. Αρχικά ήταν χωρισμένο σε δυο χώρους, ακολουθώντας την τάση που επικρατούσε τις δεκαετίες από το 1910 μέχρι και το 1940, ωστόσο οι προηγούμενοι ένοικοι αποφάσισαν να ενοποιήσουν λουτρό και WC το 1969, όπως προκύπτει από τις αποδείξεις αγοράς πλακιδίων από τη Φιλκεραμ Τζονσον που βρέθηκαν στο σπίτι. Το κυψελωτό πάτωμα με τη μαργαρίτα, η «ποδιά» της μπανιέρας και η μεσοτοιχία έχουν διατηρηθεί άθικτα από την ανακαίνιση του 1969, ωστόσο στο υπόλοιπο μπάνιο τα πλακάκια ξηλώθηκαν ένα-ένα, καθαρίστηκαν, συντηρήθηκαν και επανατοποθετήθηκαν, ενώ συνδυάστηκε και αμερικανική τεχνοτροπία και έτσι έπειτα από αρκετή έρευνα τοποθετήθηκε ταπετσαρία ποπ ‘50s, με πολλά και έντονα χρώματα.
Τέλος, η κουζίνα αποτελείται από δυο υποχώρους, το χώρο της καθημερινής τραπεζαρίας, και το "μαγερειό", το χώρο που βρίσκεται ο νιπτήρας, τα ντουλάπια, η κουζίνα κλπ. Παραμένει άθικτη στην αρχική της μορφή, με εξαίρεση το μεγάλο γωνιακό καπέλο που είχε το ρόλο απορροφητήρα και το «καζάνι», ένα μπακιρένιο κατσαρολικό εντοιχισμένο μέσα στο πάγκο πάνω από το οποίο υπήρχε βρύση για το γέμισμα του. Το νερό ζεσταινόταν από ένα «τζάκι» με ξύλα που βρισκόταν από κάτω και προοριζόταν είτε για λουτρό είτε για ρούχα. Η ηλεκτρική κουζίνα που βρίσκεται στο διαμέρισμα είναι από τις αρχές της δεκαετίας του ’50 και έχει κεραμικό γκριλ και ανοξείδωτο φούρνο. Το θερμόμετρό της δεν μετρά σε βαθμούς Κελσίου αλλά γράφει στα ελληνικά «ασθενές», «μέτριον», «θερμόν» και «θερμότατον».
«Άκρας μηχανολογικής υγείας», χαίρει και ο «Κούλης» ένα γνήσιο αμερικάνικης κατασκευής ψυγείο του 1958, ενώ υπεύθυνος για την καθαριότητα των ρούχων είναι ο «Σαλβατόρε», ένα ιταλικό πλυντήριο που βρέθηκε στο διαμέρισμα και άνηκε στο ζεύγος των προηγούμενων ενοίκων και το οποίο λειτουργεί κανονικά. Μάλιστα βρέθηκε με το εργοστασιακό user manual, την απόδειξη αγοράς του και την εγγύηση η οποία, όμως, δυστυχώς έχει λήξει εδώ και κάποιες… δεκαετίες.
