Επιμέλεια: Λεμονιά Βασβάνη
Την ανάγκη να λάβουν όλοι οι φορείς τις ευθύνες τους για το θέμα των υπερβάσεων ορίων στα αιωρούμενα σωματίδια στη Θεσσαλονίκη, με αφορμή και την απόφαση που έλαβε την Πέμπτη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παραπέμψει την Ελλάδα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την κακή ποιότητα του αέρα, τόνισε σε δηλώσεις του ο αντιπεριφερειάρχης Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος κ Κώστας Γιουτίκας.
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά: «Οι υπερβάσεις των ορίων στα αιωρούμενα σωματίδια είναι όντως μια αρνητική πραγματικότητα. Σε ό, τι αφορά στην Περιφέρεια, δίνουμε στην κυριολεξία μάχη για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα, αλλά αν δεν αναλάβουν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς ο καθένας την ευθύνη του, δυστυχώς, λυπάμαι που το λέω, αλλά δεν πρόκειται ν΄αλλάξει τίποτα.
Στέλνουμε συνεχώς έγγραφα στο Υπουργείο και σε όλους τους αρμόδιους φορείς, τα, επισημαίνουμε τη σοβαρότητα της κατάστασης, καταθέτουμε συγκεκριμένες προτάσεις για την αντιμετώπιση της , ωστόσο το πρόβλημα συνεχίζει να είναι εδώ».
Εστιάζοντας στις ενέργειες της ΠΚΜ ο κ. Γιουτίκας αναφέρει τα εξής: «Εμείς ως Περιφέρεια, αν και παραλάβαμε ένα απαρχαιωμένο Δίκτυο Μέτρησης Αέριων Ρύπων, έχουμε αναβαθμίσει όλους τους Σταθμούς Μέτρησης, τους έχουμε εξοπλίσει με σύγχρονα μηχανήματα, στο Σταθμό του Κορδελιού, μετράμε πλέον - για πρώτη φορά στα χρονικά - , και τις δύσοσμες ενώσεις, ενώ προσθέτουμε στο Δίκτυο δύο νέους σταθμούς μέτρησης, τον έναν στο δημαρχείο Παύλου Μελά και τον άλλο στο νέο κτίριο των υπηρεσιών της Περιφέρειας στην περιοχή του Λιμανιού.
Επιπλέον διαθέτουμε σημαντικούς πόρους, για να βάλουμε στην καθημερινότητά μας την ηλεκτροκίνηση και έτσι να περιορίσουμε την εκπομπή καυσαερίων.
Δρομολογούμε την αγορά ηλεκτροκίνητων οχημάτων για την αντικατάσταση του στόλου των οχημάτων της Περιφέρειας, ενώ αρκετοί δήμοι, μεταξύ των οποίων και ο δήμος Θεσσαλονίκης, αξιοποιούν τις χρηματοδοτικές δυνατότητες που τους δίνουμε και ήδη προχωρούν στην προμήθεια ηλεκτροκίνητων οχημάτων για την κάλυψη των αναγκών τους.
Στο μεταξύ, λειτουργεί εδώ και δύο χρόνια ο πρώτος δωρεάν σταθμός φόρτισης δύο ταυτόχρονα ηλεκτρικών αυτοκινήτων μπροστά από το νέο κτίριο της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας στην περιοχή του λιμανιού και τώρα προχωρούμε στην τοποθέτηση άλλων επτά, ενός στη βίλα Αλλατίνη και άλλων έξι, ενός στην πρωτεύουσα κάθε Περιφερειακής Ενότητας.
Κάνουμε επίσης συστηματική εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών από το 2017 για τα πλεονεκτήματα της ηλεκτροκίνησης μέσω του θεσμού του Voltaro».
Εξάλλου πρόσθεσε πως «ο σημαντικότερος ευρωπαϊκός οργανισμός στον τομέα της προώθησης ευφυών συστημάτων μεταφοράς, παρουσίασε το Voltaro, ως μια καλή πρακτική προς μίμηση στο πρόσφατο συνέδριο του με συμμετοχή πολλών ευρωπαϊκών χωρών και πόλεων στις αρχές Νοεμβρίου».
Σε κάθε περίπτωση ωστόσο κ αντιπεριφερειάρχης υπογραμμίζει ότι: «Για να λυθεί το πρόβλημα των υπερβάσεων δια παντός και αν θέλουμε να γλυτώσουμε την “καμπάνα” από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, οφείλουν όλοι οι φορείς που εμπλέκονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να αναλάβουν τις ευθύνες τους».
Οι κύριες πηγές αιωρούμενων σωματιδίων
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του επιχειρησιακού σχεδίου αντιμετώπισης των αερίων ρύπων στην ΠΚΜ(που εστάλησαν στο υπουργείο Περιβάλλοντος την 1η Ιουλίου 2020), και ειδικότερα για τα αιωρούμενα σωματίδια ΡΜ10, προκύπτει ότι «οι κυριότερες πηγές είναι, κατά φθίνουσα σειρά συνεισφοράς, η κεντρική θέρμανση, η βιομηχανία, η καύση γεωργικής βιομάζας, η χρήση λιπασμάτων και οι οδικές μεταφορές. Η παρουσία των αιωρούμενων σωματιδίων στην περιοχή της Θεσσαλονίκης τους χειμερινούς μήνες είναι αυξημένη εξαιτίας της λειτουργίας των τζακιών (καύση βιομάζας), της αυξημένης κυκλοφοριακής κίνησης και της βιομηχανικής δραστηριότητας. Η ίδια περίπου εικόνα παρατηρείται και για την περίπτωση των ΡΜ2.5 , με τη συνεισφορά της κεντρικής θέρμανσης να είναι ακόμα μεγαλύτερη.
Λαμβάνοντας υπόψη μόνο τις βιομηχανικές εκπομπές, ο κλάδος των εξορύξεων είναι η κύρια πηγή αιωρούμενων σωματιδίων ΡΜ10.
Πηγή εκπομπών σωματιδίων δεν είναι μόνο οι ίδιες οι εξορυκτικές δραστηριότητες αλλά και η διαχείριση των δομικών υλικών που εξορύσσονται καθώς και η οδική μεταφορά τους.
Παράλληλα, τα ρυπαντικά φορτία των βασικών βιομηχανικών κλάδων που απαντώνται στην δυτική Θεσσαλονίκη (μη μεταλλικά ορυκτά, παραγωγή βασικών μετάλλων και διύλιση πετρελαίου) έχουν μια διακριτή συμβολή στις εκπομπές αιωρούμενων σωματιδίων ΡΜ10, ωστόσο η συνεισφορά τους έχει περιοριστεί σημαντικά μετά την εφαρμογή της Οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών που μείωσε σημαντικά τις οριακές τιμές εκπομπών και, επομένως, τα εκπεμπόμενα ρυπαντικά φορτία.
Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι το θαλάσσιο άλας συνεισφέρει στις συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων ΡΜ10 σε παραθαλάσσιες περιοχές. Σύμφωνα με εκτιμήσεις , στην περιοχή της Θεσσαλονίκης το θαλάσσιο άλας συμμετέχει στα σωματίδια έως 10%, με την υψηλότερη τιμή να παρατηρείται την άνοιξη».
Αξίζει να τονιστεί πως «τα επιβατικά συνεισφέρουν περισσότερο σε όλους τους ρύπους λόγω, κυρίως, του κυρίαρχου ποσοστού στην πόλη της Θεσσαλονίκης, ενώ σημαντική συνεισφορά κυρίως στις εκπομπές ΝΟx έχουν οι αστικές συγκοινωνίες (ΟΑΣΘ)», ενώ το Μετρό, όταν ολοκληρωθεί εκτιμάται ότι «θα επιφέρει βελτίωση των ατμοσφαιρικών συνθηκών».
Αναφορικά με τις εξορύξεις «τα τρία βασικά λατομεία στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης είναι το λατομείο του ΤΙΤΑΝ στο Ντεβέ Καράν, το λατομείο της ΙΝΤΕΡΜΠΕΤΟΝ στη λατομική περιοχή των Ταγαράδων και το λατομείο της LAFARGE στο Μεσαίο. Και τα τρία λατομεία είναι αδειοδοτημένα και ελεγχόμενα, ωστόσο είναι δυνατό μια σειρά από βέλτιστες πρακτικές να εφαρμοστούν σε αυτά έτσι ώστε να μειωθούν περαιτέρω οι εκπομπές τους».
Σχετικά με τα αιωρούμενα σωματίδια από τη διαχείριση των δομικών υλικών που εξορύσσονται καθώς και την οδική μεταφορά τους όπως προκύπτει «οι συγκεντρώσεις σωματιδίων στους σταθμούς που σχετίζονται με βιομηχανικές δραστηριότητες και δραστηριότητες διαχείρισης δομικών υλικών (Κορδελιό, Σίνδος, Καλοχώρι) είναι σημαντικά υψηλότερες σε σχέση με το σταθμό της Νεοχωρούδας, ο οποίος βρίσκεται πλησιέστερα και στη κεντρική γραμμή της φοράς του ανέμου προς τα δύο από τα τρία βασικά λατομεία της Θεσσαλονίκης (Ντεβέ Καράν και Μεσαίο). Και σε αυτή την περίπτωση, οι υψηλές τιμές σωματιδίων στους συγκεκριμένους σταθμούς μπορούν επίσης εν μέρει να αποδοθούν στην αυξημένη οδική κυκλοφορία φορτηγών και βαρέων μηχανημάτων έργου καθώς και στο προβληματικό οδικό δίκτυο της περιοχής».
Προτάσεις για καταπολέμηση της ρύπανσης
Στο Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης για την καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης η ΠΚΜ προτείνει μεταξύ άλλων: Εντατικοποίηση των ελέγχων τήρησης Περιβαλλοντικών Όρων , Ένταξη του Φ.Α. και εναλλακτικών ενεργειακών και θερμικών πηγών στη βιομηχανική παραγωγική διαδικασία , Πρόγραμμα αναβάθμισης συμβατικών τζακιών σε ενεργειακά, Ηλεκτροκίνηση και χρήση ΦΑ σε αυτοκίνητα Δημοσίων Φορέων και ΟΤΑ, Προώθηση της εκμετάλλευσης γεωργικών παραπροϊόντων σε μονάδες παραγωγής ενέργειας από βιομάζα , Πράσινο στις ταράτσες των κτηρίων και προώθηση αστικών λαχανόκηπων σε ταράτσες και μπαλκόνια Θ2. Κίνητρα για τη διείσδυση Φυσικού Αερίου στη θέρμανση κτιρίων,
Επέκταση δικτύου ποδηλατοδρόμων και ενίσχυση του συστήματος ενοικίασης ποδηλάτων, Ανανέωση του στόλου φορτηγών – λεωφορείων - ταξί , Εξειδικευμένο πρόγραμμα για την ενεργειακή βελτιστοποίηση κτιρίων ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΑ, Εκπόνηση συγκοινωνιακής μελέτης για τη ΒΔ Θεσσαλονίκη Εφαρμογή καλών πρακτικών για τη μείωση διάχυτων εκπομπών σωματιδίων και Βελτιστοποίηση ωραρίου / δρομολογίων απορριμματοφόρων. Παράλληλα προτείνει να γίνουν πάρκα σε χώρους πρώην στρατοπέδων, ενημερωτικές καμπάνιες για τη μείωση εκπομπών από τη θέρμανση κτιρίων, αλλά και για την ευαισθητοποίηση του κοινού για την ποιότητα της ατμόσφαιρας με τη χρήση σύγχρονων πληροφοριακών συστημάτων.
Από την έντυπη έκδοση της εφημερίδας "Τύπος Θεσσαλονίκης"
