Skip to main content
Menu Αναζήτηση
espa-banner

Στυλιανίδης: Η έρευνα μπορεί να γίνει η αιχμή του δόρατος της Θεσσαλονίκης

Απολογισμός της περασμένης χρονιάς από τον Αντιπρύτανη ΑΠΘ και ματιές στο μέλλον

Συνέντευξη στον Γιώργο Καλλίνη

Η έρευνα πάντοτε αφορούσε ανήσυχα μυαλά, ανθρώπους δημιουργικούς και καταδικασμένους να κινούν τα νήματα για την εξέλιξη της τεχνολογίας, της επιστήμης και εν τέλει της κοινωνίας. Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκη υπήρξε πάντοτε μια εξαιρετικά σημαντική κοιτίδα ερευνητικής δραστηριότητας και κατά την περίοδο της πανδημίας ο ρόλος του ΑΠΘ ως πρωταγωνιστής και καθοδηγητής των εξελίξεων ήρθε στο προσκήνιο και καθόρισε τις εξελίξεις. Μιλήσαμε με τον αντιπρύτανη Έρευνας και Διά Βίου Εκπαίδευσης του ΑΠΘ Στράτο Στυλιανίδη, ο οποίος μας ανέλυσε τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του πανεπιστήμιου για το 2021, τους σπουδαιότερους στόχους για τη φετινή χρονιά και τη μεγάλη ευκαιρία της Θεσσαλονίκης να πάρει τα ηνία της έρευνας πανελληνίως.

 

-Πως θα χαρακτηρίζατε το 2021 και ποιες ήταν οι σπουδαιότερες προκλήσεις που αντιμετωπίσατε;

Στ. Στυλιανίδης: Το 2021 ήταν μια πολύ μεγάλη πρόκληση για όλους και πολύ περισσότερο για την ίδια την έρευνα, που αν το σκεφτούμε ήταν το πεδίο που έδωσε τη λύση μέσω των εμβολίων.

Το είδαμε αυτό στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, όπου η έρευνα δεν σταμάτησε σε κανένα σημείο, αντίθετα, εντάθηκαν οι προσπάθειες των συναδέρφων και των ερευνητών. Νομίζω ότι αυτή η εσωτερικότητα που περάσαμε ενδεχομένως να μας οδήγησε και σε πιο ευρηματικές ιδέες, σε σχέση με το χώρο αναφοράς του καθενός.

Αυτό που καταγράψαμε μέσα από την ιστοριογραφία που αφορά μέρος του έργου και της δουλειάς που έγινε από συναδέρφους, όχι μόνο στο πεδίο της ιατρικής και της υγείας, αποκαλύπτει τη συνεισφορά σχολών όπως το Πολυτεχνείο, οι Θετικές Επιστήμες, οι Επιστήμες Υγείας, ακόμη και από τη Δημοσιογραφία, για τους τρόπους που η πληροφόρηση ή καλύτερα η παραπληροφόρηση επηρεάζει την κοινωνία. Έγιναν έρευνες σε πολλά πεδία και τομείς.

Έχει τεράστιο ενδιαφέρον σε παγκόσμιο επίπεδο το πώς η επιστήμη, πάντοτε στη σοβαρή της εκδοχή, έδωσε τη λύση και μάλιστα σε πάρα πολύ σύντομο χρονικό διάστημα με την παραγωγή των εμβολίων, η αντίδραση της επιστημονικής κοινότητας ήταν τάχιστα. Ήταν μια δημιουργική χρονιά.   

 

- Ποια επιτεύγματα θα ξεχωρίζατε από την περσινή χρονιά;

Είδαμε εμβληματικές δράσεις το πανεπιστημίου μας, με προμετωπίδα την έρευνα στα λύματα που έχει παγκόσμιο χαρακτήρα και εμβέλεια, γιατί πρώτοι όχι μόνο εντοπίσαμε τον ιό, αλλά καταφέραμε να τον ποσοτικοποιήσουμε και η μεθοδολογία μας που φτιάχτηκε εδώ στο ΑΠΘ έγινε σημείο αναφοράς για την παρακολούθηση της πορείας της πανδημίας.

Ήταν ένα πολύ μεγάλο επίτευγμα, όχι μόνο για το πανεπιστήμιο αλλά για τη χώρα και ελπίζω ότι η Πολιτεία θα το αξιοποιήσει και θα μετατρέψει αυτή την έρευνα, σε εθνική ερευνητική υποδομή. Μια υποδομή που θα μπορεί να υποστηρίξει την Πολιτεία, τους αρμόδιους φορείς στη λήψη των αποφάσεων. Φάνηκε, άλλωστε, σε όλη τη διάρκεια της πανδημίας, πως οι ανακοινώσεις μας επηρέασαν τις εξελίξεις, με σοβαρότητα, τεκμηρίωση και ευθύνη απέναντι στους πολίτες.

Ήταν μια διεπιστημονική συνεργασία, συνάδερφοι από διαφορετικά αντικείμενα και επιστημονικές αναφορές βρεθήκαμε σε αυτή την ομάδα και ήταν από τις πιο εμβληματικές δράσεις που είχαμε. Νιώθαμε σε όλη την ομάδα την ευθύνη για το μήνυμα που πρέπει να δοθεί σε μια κρίσιμη περίοδο, ειδικά στην αρχή όπου και η επιστημονική κοινότητα δεν είχε βρει τα πατήματα της, αλλά και ολόκληρη η κοινωνία ήταν μουδιασμένη και φοβισμένη. Έπρεπε με ευθύνη και σοβαρότητα, με αναφορά τα επιστημονικά ευρήματα να δίνεις το σωστό μήνυμα και στην πολιτική ηγεσία και τους αρμόδιους, για να μπορούν να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα.

Στη ψηφιακή έκδοση «Το ΑΠΘ γράφει ιστορία στην αντιμετώπιση της νόσου COVID – 19» ήταν μια προσπάθεια που καταγράφει μέρος της δουλείας των ερευνητών κατά τη διάρκεια της πανδημίας σε περίπου 550 σελίδες. Μάλιστα, πλέον είμαστε στη φάση που προσπαθούμε να περάσουμε από την ψηφιακή στην έντυπη μορφή, για να αποκτήσει συλλεκτικό χαρακτήρα. Θέλουμε να δείξουμε τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει μια τέτοια δουλειά στην κοινωνία αλλά και την οικονομία της χώρας. Είμαι περήφανος για αυτήν την επιστημονική ιστοριογραφία για το αποτύπωμα του πανεπιστημίου μας σε αυτή την περίοδο.

 

- Τι σημαίνει η έρευνα για εσάς και πως θα μπορούσε να βοηθήσει τις ζωές μας στο μέλλον;

Η έρευνα είναι μια προσπάθεια ανθρώπινη που στόχο έχει να βελτιώσει, ανάλογα με το αντικείμενο του καθενός, την ποιότητα ζωής των ανθρώπων. Μέσα από την έρευνα έχεις επιτεύγματα που βελτιώνουν την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής, αλλά και πρόοδο στην οικονομική πτυχή της κοινωνίας. Παράγοντας ένα καινούργιο προϊόν ή εισάγοντας μια καινούργια υπηρεσία που παράγει νέο πλούτο, δημιουργεί νέα δεδομένα στην αγορά ή καινούργιες συνέργιες, όπως για παράδειγμα η κατοχύρωση πνευματικών δικαιωμάτων ή η δημιουργία κάποιου τεχνοβλαστού. Όλα αυτά συνδράμουν στην τοπική, περιφερειακή και εθνική οικονομία, αλλά και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Τα επόμενα χρόνια οι προκλήσεις είναι τρεις. Ο πρώτος τομέας είναι ο τομέας του ψηφιακού μετασχηματισμού και θέλω να τονίσω ότι εμείς στο ΕΛΚΕ καταφέραμε να ψηφιοποιήσουμε το σύνολο των υπηρεσιών μας, για να δώσουμε τη δυνατότητα στους ερευνητές και τους συναδέλφους, λόγω της πανδημίας, να εξυπηρετούνται εύκολα στο διοικητικό και οικονομικό κομμάτι που αφορά την υλοποίηση της έρευνας τους. Επίσης, όπως είδατε, εισήχθησαν και ψηφιοποιήθηκαν πολλές νέες υπηρεσίες από την πλευρά της Πολιτείας. Την περίοδο της πανδημίας φάνηκε πολύ έντονα η χρήση αυτών των υπηρεσιών μπορεί να είναι ένα στρατηγικό εργαλείο στα χέρια του κράτους.

Η δεύτερη πολύ μεγάλη πρόκληση έχει να κάνει με τα ζητήματα της κυκλικότητας και της πράσινης ανάπτυξης. Υπάρχει η ρήση ότι δεν χρειάζεται να δημιουργούμε καινούργια υλικά, υπάρχει αφθονία και πρέπει να μάθουμε να ζούμε με αυτά που έχουμε, να εφεύρουμε καινούργιες διαδικασίες που αφορούν την κυκλικότητα.

Η τρίτη πολύ μεγάλη πρόκληση είναι τα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής και της ανθεκτικότητας, αλλά και όπως είδαμε τα θέματα που προέκυψαν από την πανδημία. Αυτό αφορά τον τρόπο που τα κράτη, οι πόλεις, οι άνθρωποι μπορούν να αντεπεξέλθουν σε τέτοιες κρίσεις, σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, παρακολουθώντας την πορεία του κλίματος και δημιουργώντας νέα εργαλεία διαχείρισης της κρίσης.

Αυτές οι τρεις μεγάλες προκλήσεις έχουν μέσα τους το στοιχείο της έρευνας, πάρα πολύ έντονα. Εκεί θα πρέπει η έρευνα να εστιάσει το ενδιαφέρον της, τα επόμενα χρόνια.

 

- Πως καταφέρατε να ιδρύσετε γραφείο ESERO στο ΑΠΘ και τι σημαίνει για την εκπαίδευση των παιδιών;

Το ESERO (European Space Education Resource Office) είναι μια πρωτοβουλία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος που εντοπίζει σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, που υπάρχει έλλειμμα σε σχέση με τα STEM (Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική και Μαθηματικά). Αυτά τα εργαλεία μας είναι χρήσιμα για να κατανοήσουμε τον κόσμο, να τον εξηγήσουμε και να τον αναλύσουμε για να δημιουργήσουμε λύσεις σε σύγχρονες προκλήσεις. Έτσι αποφάσισε να ιδρύσει γραφεία ή να δώσει τη δυνατότητα στα κράτη να ιδρύσουν αυτά τα γραφεία ESERO, για να ξεκινήσει από την πρωτοβάθμια – δευτεροβάθμια εκπαίδευση μια προσπάθεια οι νέοι να καλλιεργήσουν την αγάπη για αυτά τα τέσσερα πεδία.

Σε αυτή την πρωτοβουλία, βρέθηκε ότι το διάστημα, ο χώρος, η παρατήρηση είναι ένα εξαιρετικό θέμα και εργαλεία για να κεντρίσεις το ενδιαφέρον των νέων παιδιών. Εμείς μέσα από μια ανταγωνιστική διαδικασία καταφέραμε να φέρουμε το γραφείο ESERO εδώ στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Θεσσαλονίκη και το ΑΠΘ. Ήταν μια τεράστια επιτυχία. Πλέον, μέσα στο 2022 θα καταρτίσουμε αυτό το σχέδιο και θα ξεκινήσουμε τις δράσεις σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς της Πολιτείας και συγκεκριμένα με το υπουργείο Παιδείας.

Θα κάνουμε τρία πράγματα, αρχικά θα ενεργοποιήσουμε τη δική μας κοινότητα, αμέσως μετά θα φροντίσουμε να φτάσει το μήνυμα σε κάθε σχολείο για να υπάρξει ενδιαφέρον και να υπάρξουν εθελοντές για να βοηθήσουν και τέλος, να φτιάξουμε το πρόγραμμα εκπαίδευσης χρησιμοποιώντας είτε ήδη υφιστάμενα εργαλεία που υπάρχουν σε άλλες χώρες, είτε δημιουργώντας τα δικά μας.    

 

- Πως προωθεί την εξέλιξη της ακαδημαϊκής κοινότητας το σχέδιο ισότητας των φύλων;

Έχουμε δύο μεγάλες πρωτοβουλίες, το σχέδιο για την ισότητα των φύλων, το οποίο υποστηρίζεται από ένα μεγάλο ευρωπαϊκό πρόγραμμα στο πλαίσιο του Ορίζοντα 2020 και ο στόχος μας είναι πριν το καλοκαίρι του ’22 να φέρουμε αυτό το σχέδιο για να εγκριθεί από τα αρμόδια όργανα. Αυτό μας βάζει σε μια άλλη τροχιά για το πώς το οικοδόμημα του Αριστοτελείου πανεπιστημίου αντιμετωπίζει τα ζητήματα φύλου και ισότητας. Ο δεύτερος πυλώνας έχει να κάνει με το πώς οι πολίτες έρχονται πιο κοντά στην έρευνα και την επιστήμη και πως η έρευνα πάει πιο κοντά στους πολίτες, μέσω ενός δεύτερου προγράμματος που υλοποιείται στο ΑΠΘ. Θα φτιάξουμε έναν κόμβο σε συνεργασία με άλλα πανεπιστήμια της Ευρώπης, για να δημιουργήσουμε προγράμματα που θα φέρουν την έρευνα και τους πολίτες πιο κοντά. Αυτοί οι δύο πυλώνες εκφράζουν μια άλλη κοινωνική συνιστώσα του πανεπιστημίου ΑΠΘ, του μεγαλύτερου πανεπιστημίου της χώρας.   

 

- Πόσο σημαντικό το πεδίο της έρευνα για τη Θεσσαλονίκης και ποιοι είναι οι στόχοι για το 2022;

Είμαι πολύ περήφανος για τη δουλειά που γίνεται στο πανεπιστήμιο και τους συναδέρφους, έχουμε εκατοντάδες εργαστήρια σε πάρα πολλά αντικείμενα και εξαιρετικό εργατικό δυναμικό. Κάνουμε μια πολύ μεγάλη προσπάθεια για τη δημιουργία ενός μεγάλου οικοσυστήματος καινοτομίας. Η έλευση των μεγάλων εταιρειών στη Θεσσαλονίκη δεν είναι τυχαία, έρχονται γιατί υπάρχει ένα ακαδημαϊκό και ερευνητικό σύστημα το οποίο μπορεί να τις τροφοδοτεί. Παράλληλα και η ίδια η βιομηχανία μπορεί να τροφοδοτεί το πανεπιστήμιο, μέσω των χρηματοδοτήσεων ή της επίλυσης κοινών προβλημάτων. Το μεγάλο πλεονέκτημα της Θεσσαλονίκης είναι οι άνθρωποι της. Έχουμε ένα τεράστιο ακαδημαϊκό και ερευνητικό οικοσύστημα που πρέπει να το αξιοποιήσουμε.

Ο πρώτος στόχος για το 2022 έχει να κάνει με την ολοκλήρωση πολιτικών που ξεκινήσαμε μέσα στο 2021, όπως έχουμε προαναφέρει, γιατί είναι κομβικά για το πανεπιστήμιο μας. Ο δεύτερος στόχος έχει να κάνει με την εμβάθυνση ή την καλλιέργεια της κουλτούρας αξιοποίησης της έρευνας. Παράγεται εξαιρετική δουλειά και θέλουμε να την αξιοποιήσουμε προς όφελος των συναδέλφων αρχικά, για να μπορούν να εργαστούν σωστά οι ερευνητές και επιστήμονες μας και στη συνέχεια προς όφελος της κοινωνίας και της οικονομίας.

Έχουμε ήδη καταθέσει τις προτάσεις μας για δύο δράσεις. Η πρώτη έχει να κάνει με το γραφείο μεταφορά τεχνολογίας 2, μια συνέργεια που θα αναπτυχθεί με το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και δεύτερον, ένα κέντρο επιχειρηματικότητας και καινοτομίας, για να δώσουμε περισσότερες ευκαιρίες, εργαλεία και βοήθεια στην κοινότητα μας, για να αναπτύξει αυτές τις δράσεις. Η τρίτη πρωτοβουλία έχει να κάνει με τα βιομηχανικά διδακτορικά, για να δώσουμε την ευκαιρία στην όσμωση μεταξύ του πανεπιστημίου και της έρευνας  και στη βιομηχανία, να μπει σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο για να συνεργαστούμε για ένα καλύτερο αποτέλεσμα για την καθημερινότητα των ανθρώπων. Η τέταρτη πρόκληση είναι η δημιουργία νέων ερευνητικών υποδομών, υπάρχουν ευκαιρίες. Ελπίζουμε το 2022 να μας οδηγήσει σε πιο δημιουργικά μονοπάτια, πάντα πρώτα με υγεία.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ