Skip to main content
Menu Αναζήτηση
espa-banner

Πολύ πριν το Bricklayer: Οι ταινίες με πρωταγωνίστρια τη Θεσσαλονίκη

Θεσσαλονίκη και σινεμά

Του Γιώργου Παπαδημητρίου,

Στην αρχή μάς φαινόταν αδιανόητο, πλέον έχει πάψει να μας συγκλονίζει, σε μια ακόμη απόδειξη του απαράβατου νόμου που ορίζει ότι τα πάντα είναι θέμα συνήθειας. Τα γυρίσματα του Bricklayer συνεχίζονται στη Θεσσαλονίκη και σιγά σιγά περιμένουμε με ανυπομονησία τις επόμενες παραγωγές που θα φιλοξενηθούν στην πόλη μας, ελπίζοντας ότι σταδιακά θα ανεβαίνει και ο ποιοτικός πήχης των ταινιών που θα γυρίζονται στα λημέρια μας. Πέρα από την τουριστική προβολή που βρίσκεται στα χείλη πολλών, πέρα από τις δουλειές και τα μεροκάματα που θα συνοδεύουν κάθε χολιγουντιανή παραγωγή, πέρα από την υπόσχεση για κατασκευή κινηματογραφικών στούντιο στη Θέρμη, στο δικό μας τεφτέρι το μεγαλύτερο όφελος από αυτή την εξέλιξη έγκειται αλλού. Στην επαγγελματική διασύνδεση της Σχολής Κινηματογράφου με τις συγκεκριμένες παραγωγές, καθώς ήδη πολλοί απόφοιτοι και τελειόφοιτοι του τμήματος έχουν απασχοληθεί στις ταινίες που έχουν γυριστεί στη Θεσσαλονίκη, μένοντας ιδιαίτερα ικανοποιημένοι από τις συνθήκες και την εμπειρία. Η ευτυχής συνύπαρξη του μοναδικού ΑΕΙ Κινηματογράφου στη χώρα, των δύο μεγαλύτερων κινηματογραφικών Φεστιβάλ, αλλά και της δραστηριότητας του πρώτου Film Office που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα μπορεί να οδηγήσει στη σταδιακή μετατροπή της Θεσσαλονίκης σε hub της κινηματογραφικής βιομηχανίας στην περιοχή. Για να μην παρεξηγηθούμε, δεν έχουμε στο μυαλό μας ανεδαφικά μεγαλεία και γραφικότητες, αλλά πολύ απλά οφέλη: μια σταθερή επαγγελματική διέξοδο για τα νέα παιδιά που έχουν σπουδάσει κινηματογράφο και τη διασύνδεση της Σχολής Κινηματογράφου με την κινηματογραφική αγορά.

Σε σύγκριση με τις προηγούμενες ταινίες που γυρίστηκαν στην πόλη το πρόσφατο διάστημα, στο Bricklayer παρατηρούμε ένα στοιχείο που το διαφοροποιεί: η πλοκή, τουλάχιστον για ένα κομμάτι της ταινίας, εκτυλίσσεται στη Θεσσαλονίκη. Με άλλα λόγια, η Θεσσαλονίκη δεν είναι απλώς ο τόπος των γυρισμάτων, αλλά βρίσκεται στο μυθοπλαστικό επίκεντρο της ταινίας. Με αφορμή αυτή την παρατήρηση, ας κάνουμε μια μικρή αναδρομή στον χρόνο, η οποία -ας το διευκρίνισουμε από τώρα- είναι ενδεικτική και επιλεκτική. Πρώτος μας σταθμός μια ταινία από τον θρυλικό Αυστριακό σκηνοθέτη Γκέοργκ Βίλχελμ Παμπστ, ο οποίος μεσουράνησε στα χρυσά χρόνια του βωβού γερμανικού σινεμά. Το 1937, λοιπόν, ο Παμπστ επιλέγει τη Θεσσαλονίκη ως επινοημένο σκηνικό για την ταινία Salonique, nid d’espions (ο πρωτότυπος τίτλος είναι γαλλικός και μεταφράζεται ως «Θεσσαλονίκη, φωλιά των κατασκόπων»), όπου η μυθοπλαστική βερσιόν της Θεσσαλονίκης (φυσικά, η ταινία δεν γυρίστηκε εδώ) απεικονίζεται με τα πιο γοητευτικά νουάρ χρώματα, πλημμυρισμένη από κατασκόπους και πράκτορες εν μέσω Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ας μην λησμονούμε, άλλωστε, ότι το Μακεδονικό Μέτωπο του Μεγάλου Πολέμου είχε ως έδρα τη Θεσσαλονίκη, κατά την τριετία 1915-1918. Μένοντας στο ίδιο κλίμα, η διάσημη ταινία Ζ (1968) του Κώστα Γαβρά μάς παραπέμπει νοητικά στη Θεσσαλονίκη, καθώς αναπλάθει τα δραματικά γεγονότα της δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, παρότι είχε γυριστεί στο Αλγέρι (το 1968, εν μέσω Χούντας, θα ήταν αδύνατο να γυριστεί η συγκεκριμένη ταινία σε ελληνικό έδαφος). Με μια δολοφονία που διαπράχθηκε στη Θεσσαλονίκη καταπιάνεται και το θεοσκότεινο Υπόθεση Πολκ (1978) του Άγγελου Μαλλιάρη, το οποίο βυθίζεται στην ομίχλη της ανεξιχνίαστης δολοφονίας του Αμερικανού δημοσιογράφου Τζορτζ Πολκ, ο οποίος βρέθηκε νεκρός στον Θερμαϊκό στις 16 Μάη του 1948.

Φυσικά, η Θεσσαλονίκη έχει φιγουράρει και σε πολύ πιο χαρωπές κινηματογραφικές εικόνες, όπως εκείνες που ξεπήδησαν από τον φακό του Θεσσαλονικιού Γιάννη Δαλιανίδη, ο οποίος είχε επιλέξει αρκετές φορές τη γενέτειρά του ως σκηνικό. Στην αλησμόνητη Χριστίνα (1960), ο Ντίνος Ηλιόπουλος και η Τζένη Καρέζη βρίσκονται στα ίχνη του «Φαντομά της Θεσσαλονίκης», ενός διαβόητου ληστή ξενοδοχείων. Ένα χρόνο αργότερα, στον Ατσίδα (1961), ο Θανάσης Βέγγος, ως γκαρσόνι σε ένα εξοχικό κέντρο του Πανοράματος, μας χαρίζει την αξέχαστη (και βαθιά φιλοσοφοημένη) ατάκα «Όλα είναι ατμός». Το 1963, η σινεμασκόπ λάμψη πλημμυρίζει τη Θεσσαλονίκη στο Κάτι να καίει, με την εμβληματική σκηνή του τουίστ στις πολεμίστρες του Λευκού Πύργου. Δύο χρόνια αργότερα, ο Κώστας Βουτσάς στο Τέντυ μπόι, αγάπη μου (1965), ονειρεύεται να γκρεμίσει το πατρικό του σπίτι στην οδό Αγγελάκη για να εξασφαλίσει τον μικροαστικό παράδεισο της Αντιπαροχής: ένα διαμέρισμα σε πολυκατοικία.

Εξυπακούεται, βέβαια, πως οποιαδήποτε αναφορά στην κινηματογραφική Θεσσαλονίκη θα ήταν λειψή χωρίς τη μνεία στις ταινίες του Θόδωρου Αγγελόπουλου, ο οποίος θεωρούσε τη Θεσσαλονίκη ιδανικό και ονειρώδες κινηματογραφικό σκηνικό. Ας σταχυολογήσουμε τις δικές μας τρεις αγαπημένες στιγμές. Στο Τοπίο στην ομίχλη (1988), ένα γιγάντιο πέτρινο χέρι ανασύρεται από τον βυθό της θάλασσας, στην προβλήτα Α του Λιμανιού, από ένα ελικόπτερο. Ο δείκτης του, όμως, είναι κομμένος. Σε μια συγκλονιστική σκηνή, το χέρι ίπταται πάνω από την πόλη, ως σύμβολο της απώλειας πατρικής καθοδήγησης και κατεύθυνσης, σε αναλογία με τα παιδιά της ταινίας που αναζητούν μάταια τον πατέρα τους. Στο Βλέμμα του Οδυσσέα (1995), ο Χάρβεϊ Καϊτέλ, ως alter ego του Αγγελόπουλου, ξεκινά από τη Θεσσαλονίκη ένα αλληγορικό ταξίδι στις απαρχές του σινεμά και της Ιστορίας, αναζητώντας τις πρώτες μπομπίνες των αδερφών Μανιάκη. Στην πορεία, ανακαλύπτει πως δεν υπάρχει καμία παρθενογένεση σε αυτό τον κόσμο. Το 1998, ο υπέροχος Μπρούνο Γκαντς περιπλανιέται σε μια αδιανόητα ατμοσφαιρική Θεσσαλονίκη, πασχίζοντας να βρει απαντήσεις στο ερώτημα «πόσο διαρκεί το αύριο;». Η απάντηση, φυσικά, είναι Μια αιωνιότητα και μια μέρα. Η Θεσσαλονίκη του Αγγελόπουλου γίνεται ο πυρήνας του αγγελοπουλικού σύμπαντος: ένας μυστικός τόπος που αναδύεται από την ομίχλη, καθρεφτίζοντας την αιώνια και αναπόδραστη μοίρα των ανθρώπων, οι οποίοι είναι καταδικασμένοι να ναυαγούν στις ξέρες του χρόνου και της Ιστορίας.

Τέλος, θα ήταν ασυγχώρητο να μην κάνουμε μια αναφορά και στον Θεσσαλονικιό σκηνοθέτη Τάκη Κανελλόπουλου, έναν μάστορα του λυρισμού, με μια σπαρακτικά ευαίσθητη ματιά. Στην Παρένθεση (1968), ο Άγγελος Αντωνόπουλος και η Αλεξάνδρα Λαδικού ζουν τη δική τους «σύντομη συνάντηση» (η ταινία φέρνει αυτόματα στο νου το Brief Encounter [1945] του Ντέιβιντ Λιν), σε ένα σπουδαίο ερωτικό μελόδραμα που έχει τη Θεσσαλονίκη σε πρώτο κάδρο. Κλείνοντας, δύο ακόμη μικρές αναφορές στον Παντελή Βούλγαρη: στην ταινία Η φανέλα με το 9 (1989), ο φέρελπις ποδοσφαιριστής Μπιλ Σερέτης ξεκινά την περιπέτειά του από την ομάδα “Αστραπή” της Θεσσαλονίκης, ενώ στο Όλα είναι δρόμος (1998), η πρώτη ιστορία, με ήρωα τον Δημήτρη Καταλειφό, έχει ως σημείο αφετηρίας τη Θεσσαλονίκη (στην ουσία, η Θεσσαλονίκη εμφανίζεται ως αναφορά ή υπόμνηση και στις τρεις ιστορίες).

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΣΗΜΕΡΑ:

Πούτιν σε Αμπράμοβιτς: Πες στους Ουκρανούς ότι θα τους συντρίψω

Αποζημίωση 120 ευρώ από ψηφιακές πλατφόρμες σε ντελιβεράδες για κράνος

«Κατεβάζει ρολά» η χώρα: Απεργία στις 6 Απριλίου σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ορκίζεται, ανήμερα των γενεθλίων του, στη Θήβα ο Στέφανος Κασσελάκης
Στις 11.00 το πρωί στο Κέντρο Εκπαίδευσης νεοσυλλέκτων στη Θήβα η τελετή ορκωμοσίας - Παρών θα είναι και ο σύζυγός του, Τάιλερ Μακμπέθ
Ορκίζεται, ανήμερα των γενεθλίων του, στη Θήβα ο Στέφανος Κασσελάκης