Tο Αλκαζάρ, για τους περισσότερους Θεσσαλονικείς είναι γνωστό ως αίθουσα κινηματογράφου καθώς έτσι λειτούργησε για πάρα πολλά χρόνια. Στην πραγματικότητα όμως, πρόκειται για το Τεμένος Χαμζά Μπέη, εμβληματικό κτίσμα του 15ου αιώνα στο κέντρο της πόλης, που σήμερα βρίσκεται σε αποκατάσταση από τις υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού.
Το τέμενος μάλιστα έχει ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης, με χρηματοδότηση 10.511.984 ευρώ και ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2025.
«Το μνημείο γνώρισε πολλές επεμβάσεις, πολλές διαφορετικές φάσεις και χρήσεις, με αποτέλεσμα να επέλθουν σημαντικές αλλοιώσεις στη μορφολογία του», όπως αναφέρει η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη. Προσθέτοντας ότι με την ολοκλήρωση των έργων θα αποδοθεί στην πόλη, πλήρως αποκατεστημένο. Εντάσσεται άλλωστε στο πρόγραμμα αποκατάστασης και ανάδειξης του μνημειακού αποθέματος της Θεσσαλονίκης, όλων των ιστορικών περιόδων.
Έργα στη Θεσσαλονίκη
Σ΄αυτό το πρόγραμμα, που αφορά την Θεσσαλονίκη περιλαμβάνονται συγκεκριμένα –βρίσκονται εξάλλου στο στάδιο υλοποίησης- έργα στην Αχειροποίητο, στη Ροτόντα, στην Αγία Σοφία, στην Παναγία των Χαλκέων, στους ναούς της Αγίας Αικατερίνης, του Αγίου Νικολάου του Ορφανού και του Προφήτη Ηλία, στα Βόρεια, Βορειοδυτικά και Δυτικά Τείχη της πόλης, στην Αρχαία Αγορά, στο Αγίασμα του Αγίου Ιωάννη, στο Λουτρό Μπέη Χαμάμ (Λουτρά Παράδεισος) και ακόμη στο μνημειακό κτήριο του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης.
«Το υπουργείο Πολιτισμού συμβάλλει αποφασιστικά όχι μόνο στην αποκατάσταση των μνημείων τα οποία είναι άρρηκτα δεμένα με το ιστορικό παλίμψηστο της πόλης αλλά και στην πολιτιστική λειτουργία και οικονομική ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης, πράγμα που αποτελεί σταθερό στόχο μας», όπως είπε η υπουργός Πολιτισμού.
Ευρήματα από το μετρό
Από το ΥΠΠΟΑ επίσης χρηματοδοτούνται μελέτες για την τεκμηρίωση, συντήρηση, αποκατάσταση και διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου μνημείων οθωμανικής περιόδου, στη Θεσσαλονίκη (Μπέη Χαμάμ, Γιαχουντί Χαμάμ (Λουλουδάδικα), Λουτρά Φοίνικα, Μπεζεστένι, Αλατζά Ιμαρέτ, Γενί Τζαμί),
Ακόμη, στο έργο «Θεσσαλονίκη– Από τη Χρυσή Πύλη στην Κασσανδρεωτική. Μεταμορφώσεις- μετασχηματισμοί ενός κεντρικού οδικού άξονα από την ίδρυση της πόλης έως την πυρκαγιά του 1917» περιλαμβάνονται εργασίες συντήρησης-τεκμηρίωσης 2.000 επιλεγμένων κινητών ευρημάτων από τις ανασκαφές του Μετρό και των οικοπέδων πέριξ του κεντρικού οδικού άξονα της πόλης, στη σημερινή Εγνατία οδό.
Άποψη της βόρειας στοάς του αιθρίου
Επίσης η ψηφιοποίηση-επεξεργασία 300 αρχιτεκτονικών σχεδίων αρχείου και την αρχιτεκτονική τεκμηρίωση γραφικής αναπαράστασης του κεντρικού οδικού άξονα της Θεσσαλονίκης.
Στο κέντρο της πόλης
Το Τέμενος Χαμζά Μπέη αποτελεί τον παλαιότερο ισλαμικό ευκτήριο οίκο της Θεσσαλονίκης. Βρίσκεται στην διασταύρωση των οδών Εγνατίας και Βενιζέλου και χτίστηκε το 1.467/1.468 από την κόρη του στρατιωτικού διοικητή Χαμζά Μπέη. Σήμερα προστατεύεται από τον αρχαιολογικό Νόμο ως ιστορικό και αρχαιολογικό μνημείο από το 1926.
Η τετράγωνη σε κάτοψη αίθουσα προσευχής του τεμένους έχει εσωτερικές διαστάσεις 11,54Χ11,54μ και μέγιστο ύψος 17μ. Διαθέτει μολυβδοσκέπαστο ημισφαιρικό θόλο, ο οποίος εδράζεται σε οκταγωνικό τύμπανο. Σε αυτή προστέθηκαν διαμερίσματα, στη βορειανατολική και νοτιοδυτική πλευρά και έκκεντρο προστώο, στη βορειοδυτική πλευρά και τη δυτική γωνία, τα οποία αποτελούν ενιαίο περίστωο περιβάλλοντας το τέμενος σε σχήμα Π. Τα διαμερίσματα του περιστώου, αναπτύσσονται παράλληλα με τους πλευρικούς τοίχους του κυρίως τεμένους.
Το αίθριο έχει κάτοψη σχήματος τραπεζίου, ενώ οι στοές του ορίζονται από κιονοστοιχίες.
Το τέμενος αποτελείται από τρεις διακριτές ενότητες που αντιστοιχούν σε τρεις διαδοχικές χρονολογικές φάσεις κατασκευής του την αίθουσα προσευχής, το περίστωο που συντίθεται από ανοικτή κιονοστήρικτη στοά (ρεβάκ), στα δυτικά με πλευρικά κλειστά διαμερίσματα, στα βόρεια και νότια και τέλος το αίθριο.
