*Του Μιχαήλ Λιάπη | Από την έντυπη έκδοση "Τύπος Θεσσαλονίκης"
Αντιμέτωπη με τα «φαντάσματα» του παρελθόντος δείχνει να είναι η πόλη της Θεσσαλονίκης αλλά και ο ευρύτερος πολεοδομικός ιστός όσον αφορά στο θέμα των πλημμυρών που πλέον συμβαίνουν ολοένα και συχνότερα λόγω της κλιματικής αλλαγής. Παράνομα μπαζώματα και αυθαίρετα φράζουν την ροή των ρεμάτων και μετατρέπουν τους δρόμους σε ποτάμια. Υπόγεια και διαβάσεις πλημμυρίζουν. Περιουσίες καταστρέφονται….
Ο «ΤyposThes» , με αφορμή τα θλιβερά γεγονότα που συνέβησαν στην περιοχή της Θεσσαλίας μίλησε με αρμόδιους οι οποίοι υπογράμμισαν την σημασία της κατασκευής νέων υποδομών, ενώ αναφέρθηκαν και στους παράγοντες που ευθύνονται για τις εκτεταμένες πλημμύρες.
Τα κόκκινα σημεία της πόλης
«Τα κόκκινα σημεία της πόλης όσον αφορά στις πλημμύρες είναι τα χαμηλότερα υψομετρικά σημεία όπως η παραλιακή ζώνη και γενικότερα τα τμήματα στα οποία συγκεντρώνονται τα νερά της απορροής», δήλωσε στον «ΤyposThes» ο Μετεωρολόγος Μιχάλης Σιούτας. Παράλληλα όπως υπογράμμισε, «οι κόκκινες περιοχές του κέντρου και των δυτικών είναι όπου υπάρχουν λεκάνες και σημεία απορροής».
5 έως 8 πλημμυρικά επεισόδια ανά έτος την επόμενη δεκαετία
Ο μετεωρολόγος τόνισε πως «Η Θεσσαλονίκη πλήττεται συχνά από πλημμύρες» και μάλιστα ανέφερε πως ο ίδιος είχε κάνει μία πρόβλεψη ότι «θα έχουμε 5 έως 8 πλημμυρικά επεισόδια τον χρόνο κατά την προσεχή δεκαετία από το 2023 μέχρι το 2043. Αν δηλαδή συνεχιστεί η κλιματική αλλαγή
και μείνουμε στις ίδιες υποδομές και δεν τις βελτιώσουμε, τότε θα έχουμε αυτά τα αποτελέσματα».
Όπως εξήγησε ο κ. Σιούτας, «στην Θεσσαλονίκη έχουμε ελλείψεις και θα πρέπει να βελτιώσουμε την αντιπλημμυρική θωράκιση, τόσο με την συντήρηση των δικτύων με συστηματικό καθαρισμό και συντήρηση, αλλά και με έργα που πρέπει να γίνουν γιατί τα υπάρχοντα δίκτυα είναι ξεπερασμένα διότι κατασκευάστηκαν για παλαιότερες εποχές και για μικρότερης έντασης βροχοπτώσεις, καθώς και για να εξυπηρετούν μικρότερες πόλεις και μικρότερους πληθυσμούς».
Επικίνδυνες περιοχές
Επίσης ο Μετεωρολόγος δήλωσε ότι επικίνδυνες περιοχές για πλημμύρες είναι οι λεκάνες των ποταμών της Θεσσαλονίκης, του Γαλλικού, Αξιού, περιοχές του Ανθεμούντα, και γενικότερα οι περιοχές που είναι κοντά στα ποτάμια.
Αστικές πλημμύρες
Όσον αφορά στις πλημμύρες της Θεσσαλονίκης, τις αστικές πλημμύρες, ο κ. Σιούτας, είπε ότι οφείλονται στο μπάζωμα των ρεμάτων και στην επέκταση της αστικοποίησης. Επίσης υπογράμμισε ότι η τεχνητή πια ροή του νερού είναι οι δρόμοι… Και εφ’ όσον δεν υπάρχουν ρέματα, πλημμυρίζουν οι δρόμοι. Γι’ αυτό πλέον πλημμυρίζουν οι χαμηλές διαβάσεις όπως πχ στη οδό Αγ. Πάντων και στην οδό Λαγκαδά, εκτός από τα υπόγεια που πλημμυρίζουν. Αυτό συμβαίνει διότι έχουμε ελλιπή αντιπλημμυρική θωράκιση. Στην Θεσσαλονίκης πληρώνουμε λάθη της της τελευταίας 50ετίας τουλάχιστον».
Αναφερόμενος στο μεγάλο πρόβλημα των πλημμυρών που ταλαιπωρούν την Θεσσαλονίκης ο Αντιπεριφερειάρχης Υποδομών και Δικτύων Κ. Μακεδονίας και πρώην πρόεδρος του ΤΕΕ/ΤΚΜ Πάρις Μπίλλιας που μίλησε στον «Τύπο Θεσσαλονίκης» υπογράμμισε ότι: «Στην Θεσσαλονίκη έχουμε προβλήματα γιατί πληρώνουμε λάθη της της τελευταίας 50ετίας τουλάχιστον, γιατί δομήσαμε τις πόλης όπως της δομήσαμε, κλείσαμε ρέματα και μειώσαμε την διατομή τους, φτιάξαμε πάρκα και δρόμους πάνω από τα ρέματα, οπότε υπάρχουν συγκεκριμένα σημεία προβληματικά τα οποία έχουν καταγραφεί». Παράλληλα ο κ. Μπίλιας αναφερόμενος στο ίδιο θέμα υπογράμμισε ότι «Ένα βασικό πρόβλημα είναι το χτίσιμο των αυθαιρέτων αλλά και το χτίσιμο στις κοίτες». Όπως είπε, «παλαιότερα επειδή οι κοίτες των ποταμών ήταν μεγάλες και επειδή υπάρχει μια περίοδος μεγάλης ανομβρίας στην Ελλάδα, οι τότε δημοτικοί άρχοντες, θεωρούσαν εύκολο και σκόπιμο να φτιάξουν τα πάρκα, τους δρόμους, κτίρια κοινής ωφελείας σε βάρος του ρέματος μπαζώνοντας τμήματά του. Όμως έχει αποδειχθεί ότι αυτά τα ρέματα για να έχουν αυτή την διατομή, κάποια στιγμή θα κατεβάσουν τόσο νερό με αποτέλεσμα να το βρεις μπροστά σου».
Πρόβλημα στα Δυτικά
Σχετικά με το θέμα των πλημμυρών στα δυτικά της πόλης της Θεσσαλονίκης, ο κ. Μπίλιας αναφέρθηκε χαρακτηριστικά στον Ξηροπόταμο της Πολίχνης. «Πρόσφατα κάναμε μια συζήτηση στη διαχειριστική αρχή για ένταξη της χρηματοδότησης του έργου του Ξηροποτάμου της Πολίχνης, όπου έχουν διαπιστωθεί επανειλημμένα προβλήματα διότι κάποιοι που έχτισαν κτήρια από πάνω».
Τα κλειστά ρέματα
Όπως σημειώνει ο κ. Μπίλιας, «Αν δείτε τους χάρτες των ρεμάτων της Θεσσαλονίκης της δεκαετίας του 40’ και του 50’ θα μπορέσετε να καταλάβετε πόσα ρέματα υπάρχουν σήμερα και πόσα όχι. Τα ρέματα αντικαταστάθηκαν από κλειστούς αγωγούς με μικρότερες διατομές. Είναι μια κατάσταση την οποία βιώνουμε και θα βιώσουμε απ’ ότι φαίνεται με σκληρό τρόπο τα επόμενα χρόνια».
Το μεγάλο αντιπλημμυρικό Σχέδιο
Όπως δήλωσε ο Αντιπεριφερειάρχης Υποδομών και Δικτύων Κ. Μακεδονίας, υπάρχει ένα ολόκληρο σχέδιο πλημμυρικών κινδύνων που έχει εκπονηθεί από το υπουργείο και φαίνονται οι περιοχές της ΠΚΜ που έχουν προβλήματα και είναι επικίνδυνες για πλημμυρικά φαινόμενα.
Ακόμα όπως είπε ο κ. Μπίλιας, υπάρχει ένα μάστερ πλαν για την μείζονα Θεσσαλονίκη, που προβλέπει μια σειρά από έργα εκ των οποίων τα 40 έχουν χαρακτηριστεί επείγοντα. Μάλιστα όπως είπε ο αντιπεριφερειάρχης, ήδη είναι σε υλοποίηση 5 από αυτά, περίπου 20 είναι σε διαδικασία εκπόνησης μελετών ενώ τα υπόλοιπα 15 αναμένεται τους προσεχείς μήνες να μπουν σε διαγωνιστική διαδικασία, εκπόνησης μελέτης.
Κόλλημα στη «γραφειοκρατία»
Όπως εξήγησε ο κ. Μπίλιας αναφορικά με τον χρονικό ορίζοντα των παραπάνω έργων, «για να ολοκληρωθούν οι μελέτες τους απαιτείται ένα περιθώριο το οποίο βάσει της νομοθεσίας θα υπερβεί τα δύο χρόνια και μετά θα πρέπει να βρεθούν οι χρηματοδοτήσεις, για να μπορέσουν στην συνέχεια να πραγματοποιηθούν τα έργα» . Εμείς κινούμαστε προς την υλοποίηση του Μάστερ πλαν αλλά πρέπει οι διαδικασίες, να γίνουν ποιο σύντομες. Δεν νοείται για μια περιβαλλοντική μελέτη να απαιτούνται 2,5 χρόνια για την έγκριση για να προχωρήσουμε στο επόμενο στάδιο. Πρέπει η πολιτεία να φροντίσει να βρεθούν τα απαραίτητα κονδύλια, εμείς έχουμε το εργαλείο του ΕΣΠΑ αλλά δεν επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες», επισήμανε.
Εξάλλου όπως είπε ο κ. Μπίλιας, στην Νικόπολη, ήδη τρέχει ο διαγωνισμός για το δίκτυο όμβριων υδάτων που θα καλύψει τις ανάγκες σε μεγάλο βαθμό. Επίσης όπως τόνισε, έχει βρεθεί προσωρινός ανάδοχος για το ρέμα της Ευκαρπίας.
Κυριζίδης: «Συνεχώς καθαρίζονται τα φρεάτια»
Από την πλευρά του μιλώντας στο «ΤyposThes» ο Αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων και Βιώσιμης Κινητικότητας του δήμου Θεσσαλονίκης Μάκης Κυριζίδης, ανέφερε ότι τα μέρη που συνήθως πλημμυρίζουν είναι ο Λευκός Πύργος το Λιμάνι κ.α. «Εμείς ως δήμος πιέζουμε τους αρμόδιους φορείς για απαντήσεις ενώ όσον αφορά στον επιφανειακό καθαρισμό των φρεατίων που είναι αρμοδιότητάς μας, συνεχώς καθαρίζονται από συνεργεία», σημείωσε.
Οι επίφοβες περιοχές
Σύμφωνα με πρόσφατη ημερίδα που πραγματοποίησε το ΤΕΕ Κ/Μ αναφορικά με την επικινδυνότητα των περιοχών για πλημμύρα στην Θεσσαλονίκη, επικίνδυνες περιοχές, είναι
Ζώνη Α’: Οι εκβολές του Αξιού ποταμού και η περιοχή ανάμεσα στα χωριά Γέφυρα και Άγιος Αθανάσιος, καθώς κι ένα τμήμα ανάντη του οικισμού Βαθύλακκου, αξιολογούνται ως υψηλού κινδύνου. Ως μέσου κινδύνου αξιολογούνται το ανατολικό ανάχωμα του Αξιού και η περιοχή κατά μήκος της παράκτιας τάφρου, ενώ ως χαμηλού κυρίως η πεδινή περιοχή του Αξιού.
Ζώνη Β’: Η πεδινή περιοχή κατάντη του Μεγάλου Βαρδάρη και στο ύψος του οικισμού της Χαλάστρας, όπως επίσης ενδιάμεσα στις μισγάγγειες του Μικρού Βαρδάρη και της Τάφρου Σίνδου ως την εκβολή τους, αλλά και κατά μήκος της Τάφρου Σίνδου αξιολογούνται ως υψηλού κινδύνου για τα ευάλωτα σε πλημμύρα σημεία. Ως μέσου κινδύνου αξιολογείται το τμήμα κατάντη του Μεγάλου Βαρδάρη και ως την παράκτια τάφρο, ενώ μέσου κινδύνου η πεδινή περιοχή από τον Άγιο Αθανάσιο ως τη Χαλάστρα.
Ζώνη Γ’: Η περιοχή εκατέρωθεν του Γαλλικού ποταμού σε όλο το μήκος της, και ιδιαίτερα από το σημείο του Πεντάλοφου και προς τις εκβολές του, αξιολογείται ως μέσου κινδύνου με υψηλό συντελεστή στον οικισμό του Καλοχωρίου και κατάντη.
Ζώνη Δ’: Σχεδόν ολόκληρο το Πολεοδομικό Συγκρότημα των Δήμων Ευόσμου- Κορδελιού, Αμπελοκήπων-Μενεμένης και Δήμου Παύλου Μελά εκατέρωθεν του Δενδροποτάμου αντιμετωπίζει υψηλό κίνδυνο, και μέσο κίνδυνο κατάντη του χειμάρρου Ασημάκη και ανάντη της Πολίχνης εκατέρωθεν του χειμάρρου Ξηροποτάμου.
Ζώνη Ε’: Ο συμπαγής αστικός ιστός του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης αξιολογείται ως υψηλού κινδύνου, ενώ ως μέσου σχεδόν όλη η υπόλοιπη ζώνη.
Ζώνη Ζ’: Υψηλός κίνδυνος φαίνεται να εμφανίζεται στην περιοχή ακριβώς ανάντη της Περιφερειακής Τάφρου, όπου φυσικά απορρέει και όλη η επάνω περιοχή της λεκάνης, και δημιουργούνται τα περισσότερα προβλήματα.
Ζώνη ΣΤ’: Υψηλός κίνδυνος εντοπίζεται ανάντη και κατά μήκος του χειμάρρου Θέρμης, του ρέματος Τριαδίου και του ρέματος Ανθεμούντα, στον οικισμό των Βασιλικών, στην περιοχή Λιβαδάκι, κατά μήκος των οικισμών Περαίας, Ν. Επιβατών, Αγίας Τριάδας (και σποραδικά πολύ υψηλός κίνδυνος), καθώς και στην εκβολή του ρέματος Κεραμίδα της Ν. Μηχανιώνας, κατά μήκος του ρέματος της Επανομής από τον οικισμό και κάτω, αλλά και στα ρέματα Πατρόλη και Ρεματάκι.
Κίνδυνος μελλοντικής καταβύθισης περιοχών της ακτογραμμής
Επίσης σημειώνεται ότι πρόσφατα πραγματοποιήθηκε ημερίδα από το ΤΕΕ Κ/Μ με τίτλο “Κλιματική Αλλαγή – Επιπτώσεις στην Παράκτια Ζώνη – Αντιπλημμυρική θωράκιση Θεσσαλονίκης”, κατά τη διάρκεια της οποίας ο καθηγητής του Τμήματος Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών του ΑΠΘ Γιώργος Βέργος, παρουσίασε τη μεθοδολογία και στοιχεία του Παρατηρητηρίου της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, που μέσω της επεξεργασίας γεωχωρικών και άλλων δεδομένων επιβεβαιώνουν τις εκτιμήσεις για τον κίνδυνο μελλοντικής καταβύθισης περιοχών της ακτογραμμής. Όπως είπε πιο συγκεκριμένα, «η περιοχή του Αξιού, καθώς και οι παράκτιες περιοχές της Περαίας, της Επανομής και του αεροδρομίου “Μακεδονία” κινδυνεύουν από έντονες πλημμύρες στο μέλλον». Ο ίδιος μεταξύ των προτεινόμενων μέτρων παρέμβασης, ανέφερε την ανάγκη νέας πολεοδομικής νομοθεσίας με επανεξέταση των χρήσεων γης στις παράκτιες περιοχές, μέτρα για την αποκατάσταση παράκτιων οικοτόπων και νέους κώδικες και κανονισμούς για την κατασκευή υποδομών, που να αντέχουν στην παράκτια διάβρωση και στα κύματα των καταιγίδων.
Επίσης, ο μελετητής Ακτομηχανικών – Λιμενικών _Υδραυλικών Έργων Αντώνιος Βαλσαμίδης, παρουσίασε διάφορα μοντέλα προσομοιώσεων μέτρων προστασίας παράκτιων περιοχών, ενώ αναφερόμενος στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σημείωσε πως «η γενική μορφοδυναμική τάση εξελίξεως των ακτών σε συνδυασμό με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας θα μπορούσε να αφανίσει τις μισές αμμώδεις παραλίες παγκοσμίως μέχρι το τέλος του αιώνα», ενώ αντίθετα «η αισθητή μείωση των αερίων του θερμοκηπίου θα μπορούσε να απομειώσει κατά 40% την τάση υποχωρήσεως των ακτογραμμών».
Προσπάθειες της ΕΥΑΘ
Επίσης, κατά τη διάρκεια της ημερίδας, ο προϊστάμενος της Διεύθυνσης Στρατηγικού Σχεδιασμού, Έργων και Ανάπτυξης της ΕΥΑΘ Αλέξανδρος Μεντές, παρουσίασε τις προσπάθειες της ΕΥΑΘ στο εκτεταμένο δίκτυο ύδρευσης και αποχέτευσης που ελέγχει, για τη συντήρηση και τον καθαρισμό του, ως μέτρο πρόληψης πλημμυρικών φαινομένων. Μιλώντας για τα προβλήματα που προκλήθηκαν τα τελευταία χρόνια στη Θεσσαλονίκη σε επεισόδια βροχής >15mm, ανέφερε 929 προβλήματα (77,4 ανά έτος περίπου) την περίοδο 2010-2022, που κυρίως αφορούν σε πλημμύρες ισογείων και υπογείων λόγω φραγμένων σχαρών ή φραγμένων αγωγών. Αντίστοιχα για επεισόδια βροχής >25mm την ίδια περίοδο, καταγράφονται πέριξ του κέντρου τουλάχιστον 75 σημεία στα οποία καταγράφηκε πλημμύρα περισσότερες από δύο φορές. Ο διευθυντής Στρατηγικού Σχεδιασμού της ΕΥΑΘ επισήμανε την ανάγκη της ολοκλήρωσης των εν εξελίξει έργων αλλά και την ανάγκη άμεσης υλοποίησης των νέων έργων που σχεδιάζονται από την ΠΚΜ, αναδεικνύοντας βεβαίως και τον ρόλο που έχουν οι πολίτες της Θεσσαλονίκης ως χρήστες του υφιστάμενου -πεπερασμένων δυνατοτήτων- συστήματος αποχέτευσης της πόλης μας (ανεξέλεγκτες απορρίψεις μαγειρικών λαδιών, λιπών, υπολειμμάτων τροφίμων, απορρίψεις σκουπιδιών και επιφανειακό φράξιμο φρεατίων στους δρόμους κ.ά.).
Κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής
Τέλος, ο επίκουρος Καθηγητής του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του ΑΠΘ κ. Ζήσης Μάλλιος, μιλώντας για της κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, κατά την διάρκεια της ημερίδας, παρουσίασε κλιματικά σενάρια για την επόμενη 50ετία, βάσει των οποίων στην Ελλάδα:
-Η θερμοκρασία θα αυξηθεί από 2οC (RCP 2.6) έως 3.4οC (RCP 8.5)
-Οι ημέρες με καύσωνα στην Ελλάδα θα αυξηθούν κατά 15-20 ημέρες ετησίως
-Οι βροχοπτώσεις θα μειωθούν από 10% έως 25%
-Οι ημέρες υψηλού κινδύνου πυρκαγιάς θα αυξηθούν από 15% έως και 70%
-Τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα είναι πολύ πιο συχνά
-Οι προβλέψεις ανόδου της στάθμης της θάλασσας κυμαίνονται από 0,2 έως και 2 μέτρα μέχρι το 2100.
- Θεσσαλονίκη: Κλοιός κινητοποιήσεων για τη ΔΕΘ – Αυστηρά μέτρα της αστυνομίας
- Βίντεο-ντοκουμέντο: Τα 5 λεπτά πριν τον φόνο του Αντώνη στο Blue Horizon (VIDEO)
- Δωρεάν διόδια από Θεσσαλονίκη ως Ιονία Οδό – Ανοιχτή και η γέφυρα Ρίο – Αντίρριο
- Πλημμύρισε και η βάση στο Στεφανοβικείο - «Βάρκες» τα ελικόπτερα (VIDEO)
