*Της Λεμονιάς Βασβάνη | Από την έντυπη έκδοση "Τύπος Θεσσαλονίκης"
Ανησυχητική είναι η μείωση των αποθεμάτων νερού στην λεκάνη του Ανθεμούντα, με τους επιστήμονες να τονίζουν την ανάγκη για να γίνουν εγγειοβελτιωτικά έργα.
Σύμφωνα με μελέτη που έγινε σε τρεις περιοχές στην Ελλάδα και σε μία στην Ιταλία, διαπιστώθηκε πως η εικόνα σε δύο από αυτές στη χώρα μας χρήζει λήψης μέτρων, πριν υπάρξουν ανυπολόγιστες ζημιές.
Ειδικότερα όπως εξήγησε στο «ΤyposThes» ο Επίκουρος Καθηγητής Υδρογεωλογίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών και Εξωτερικός Συνεργάτης στο τμήμα Γεωλογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης Δρ Νεραντζής Καζάκης με αφορμή ημερίδα που θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 11 Φεβρουαρίου 2024 στη Θέρμη: «Στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου με τίτλο: “Μείωση των αποθεμάτων του υπόγειου νερού. Αποτελούν τα μικρά ενεργειακά φράγματα εμπλουτισμού τη λύση;” που χρηματοδοτήθηκε από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας & Καινοτομίας στο πλαίσιο της δράσης "2η Προκήρυξη Ερευνητικών Έργων ΕΛΙΔΕΚ για την Ενίσχυση Μεταδιδακτόρων Ερευνητών/τριών", μελετήσαμε τέσσερις περιοχές: τρεις στην Ελλάδα και μία στην Ιταλία για να δούμε τις διαφορετικές κλιματολογικές, γεωλογικές συνθήκες. Το μεγαλύτερο πρόβλημα αντιμετωπίζει η λεκάνη Ανθεμούντα. Η περιοχή της μελέτης μας έφτασε μέχρι και την Νέα Καλλικράτεια και διαπιστώθηκε σημαντική μείωση των αποθεμάτων υπόγειου νερού. Η δεύτερη κατά σειρά μείωση ήταν στην λεκάνη του Μαραθώνα, μικρότερης έκτασης μείωση υπήρχε στην λεκάνη Μουρικίου που βρίσκεται κοντά στην Πτολεμαΐδα και στην περιοχή που μελετήσαμε στην Ιταλία δεν υπήρχε μείωση αποθεμάτων».
Οι τρεις αιτίες της μείωσης των αποθεμάτων
Φωτογραφία αρχείου
Όπως εξήγησε ο καθηγητής στις περιοχές που σημειώνεται το μεγαλύτερο πρόβλημα αυτό προκύπτει κυρίως από τρεις αιτίες: «α) από κακή διαχείριση του υπόγειου νερού, δηλαδή δεν γίνεται συστηματική παρακολούθηση παραμέτρων όπως απαιτείται και β) επειδή δεν έχουν γίνει δράσεις για ανανέωση των αποθεμάτων, να τα εμπλουτίσουμε δηλαδή, προκρίνοντας ως μόνη λύση τη μείωση αντλήσεων. Όμως επειδή κύριος χρήστης νερού είναι οι αγρότες αυτό συνεπάγεται ότι θα υπάρχει και μείωση αγροτικής παραγωγής. Εμείς ως προσέγγιση κρατήσαμε ότι θέλουμε να γίνεται ορθολογική χρήση του υπόγειου νερού, αλλά παράλληλα να μην μειωθούν αγροτικές εκτάσεις.
Τρίτη αιτία που φαίνεται να επηρεάζει τη μείωση των αποθεμάτων υπόγειου νερού είναι οι μεταβολές στους δείκτες ξηρασίας, η επίδραση του κλίματος. Τελευταία έχει διαφοροποιηθεί η κατανομή των βροχοπτώσεων, έχουμε πολλές βροχές σε περίοδο υψηλών θερμοκρασιών όπου το νερό έτσι εξατμίζεται και δεν μένει στο έδαφος».
Στα παραπάνω πρέπει να προστεθεί και η μεγαλύτερη άντληση υδάτων λόγω των θερινών κυμάτων τουρισμού.
Αξιοποίηση των υφιστάμενων φραγμάτων
Τι μπορεί να γίνει για να βελτιωθεί η κατάσταση; «Πρότασή μας είναι να αξιοποιήσουμε μικρά υφιστάμενα φράγματα με ύψος έως 25 μέτρα. Σημειώνουμε εδώ πως η ΕΕ δεν θέλει μεγάλα φράγματα γιατί έχουν περιβαλλοντικό κόστος. Οι περιοχές που επιλέξαμε είχαν τέτοια μικρά φράγματα. Αν γίνουν μετατροπές ώστε την περίοδο των έντονων βροχοπτώσεων να παράγεται υδροηλεκτρική ενέργεια και το νερό να αποθηκεύεται στο υπέδαφος, θα δούμε όφελος. Η αξιοποίηση του νερού των φραγμάτων θα μπορούσε να ενισχύσει τα υπόγεια αποθέματα και να βελτιώσουμε κατάσταση. Για την έρευνά μας χρησιμοποιήσαμε αριθμητικά μοντέλα. Είχαμε ως έτος αναφοράς το 2020 και η προσομοίωση έγινε από το 2030 μέχρι το 2040. Διαπιστώσαμε θετικά αποτελέσματα με μικρότερη μείωση των αποθεμάτων», ανέφερε ο κ. Καζάκης.
Εξηγώντας γιατί είναι σημαντική η λήψη μέτρων τόνισε πως «όταν εξαντλούμε υπόγειο νερό υδροφορέας χάνει την αποθηκευτική του ικανότητα. Δεν μπορεί να αποθηκεύσει νερό και αυτό είναι μόνιμη καταστροφή με ανυπολόγιστο κόστος. Μπορεί μελλοντικά να δούμε περισσότερες πλημμύρες και να αχρηστευτεί ένα μεγάλο οικοσύστημα πιθανόν και ποτάμια κλπ. Όλα αυτά είναι αλληλένδετα. Ο Ανθεμούντας έχει μικρά φράγματα που μπορούν να αξιοποιηθούν. Και πιστεύουμε ότι η ζημιά που θα γίνει καταστρέφοντας τον υδροφορέα έχει ανυπολόγιστο κόστος, ενώ το κόστος εγγειοβελτιωτικών έργων στην περιοχή είναι σαφώς πιο προσιτό».
«Κίνδυνος να βιώσουμε επισιτιστική κρίση», τονίζουν οι αγρότες που ζητούν στήριξη από την πολιτεία
Στην ανάγκη λήψης μέτρων από την πολιτεία εστίασε ο κ. Κοσμάς Μακρίδης, πρόεδρος του Αγροτοκτηνοτροφικού Συλλόγου Ανατολικής Θεσσαλονίκη που είναι συνδιοργανωτής της ημερίδας, μαζί με το ΑΠΘ και το Πανεπιστήμιο Πατρών.
Όπως εξήγησε στο «ΤyposThes»: «Το απόθεμα του νερού στον υδροφόρο ορίζοντα δεν είναι αστείρευτο. Παράλληλα οι αγρότες έχουν ανάγκη το νερό για να ποτίζουν τις καλλιέργειές τους. Ένα μεγάλο μέρος του υπόγειου νερού χρησιμοποιείται για αυτές. Στόχος μας είναι κάνοντας εκκλήσεις και σε επιστήμονες στο πανεπιστήμιο να μελετήσουν την λεκάνη Ανθεμούντα και να βγει προς τα έξω ο τρόπος με τον οποίο μέσα από εγγειοβελτιωτικά έργα θα εμπλουτίσουμε τον υδροφόρο ορίζοντα. Έχουμε εναποθέσει πολλές φορές τις ελπίδες μας στο κράτος για βοήθεια. Βλέπουμε ότι δεν δίνονται ανάλογα κονδύλια για αυτά τα έργα στην ανατολική πλευρά σε Ανθεμούντα. Έτσι κάνουμε ημερίδες για να ενημερώσουμε αγρότες και όποιον άλλο ενδιαφερόμενο τονίζοντας πως πρέπει συλλογικά να διεκδικήσουμε κονδύλια ώστε να γίνουν έργα. Μικρά φράγματα θα μπορούν να σταματούν τα βρόχινα νερά σε διάφορα σημεία. Και θα εμπλουτίσουν τον υδροφόρο ορίζοντα ενώ θα παράγουν και ηλεκτρικό ρεύμα διαχέοντας στην λεκάνη το νερό, και παράλληλα θα προστατεύουν και τις καλλιέργειες μας από τις απότομες νεροποντές. Σήμερα το νερό που πέφτει φεύγει στη θάλασσα και συνάδερφοί μας δεν βλέπουν ούτε μια σταγόνα να τους βοηθήσει ουσιαστικά στην δουλειά τους».
Εξάλλου ο κ. Μακρίδης σχολίασε πως «πολλές από τις καλλιέργειες έχουν ανάγκη από βροχή και νερό» και ότι «η κλιματική αλλαγή δεν ευνοεί την κατάσταση με τα σιτηρά να είναι σε μικρό στάδιο ανάπτυξης». Ο ίδιος συμπλήρωσε πως αν γίνονταν στην περιοχή εγγειοβελτιωτικά έργα θα δίνονταν άλλη πνοή στις καλλιέργειές τους.
Αυτή είναι η δεύτερη ημερίδα που πραγματοποιούν. «Κράτος και πολίτες είναι το ένα χέρι νίβει το άλλο και τα δυο το πρόσωπο. Χρειαζόμαστε την στήριξη της πολιτείας αλλιώς θα βιώσουμε επισιτιστική κρίση. Είναι ανάγκη να συνεργαστούμε και να αφουγκραστεί το κράτος τα προβλήματά μας και να υπάρξει η βέλτιστη λύση», συμπλήρωσε και κάλεσε του συναδέρφους του στην ημερίδα για να μάθουν περισσότερα για το θέμα.
*Η ημερίδα θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 11 Φεβρουαρίου στο Αμφιθέατρο Πολιτιστικού Κέντρου Θέρμης και ώρα 11.15 με 14.30.
