Του Γιώργου Παπαδημητρίου
Στην εποχή μας, ο κανόνας είναι απαράλλακτος και δογματικός. Κάθε τραγωδία, ανεξάρτητα από το μέγεθος ή τις προεκτάσεις της, ακολουθεί μια προδιαγεγραμμένη πορεία. Καταιγιστική προβολή στα κάθε είδους μίντια, πλεονασμός και δημοπρασία ευαισθησίας, σταδιακή απόσυρση στη λήθη, πατενταρισμένη επετειακή υπενθύμιση. Κι όμως, η τραγωδία των Τεμπών κάπως ξέφυγε από τον γενικό κανόνα για μια σειρά από λόγους. Από το εξωφρενικό των συνθηκών του δυστυχήματος, που πυροδοτούν σχεδόν αυτόματα την αίσθηση πως σε αυτή τη χώρα μπορεί να συμβεί κατά κυριολεξία το οτιδήποτε, καταργώντας τη λογική, μέχρι τις ανατριχιαστικές συνθήκες θανάτου και το σπαρακτικά νεαρό της ηλικίας των περισσότερων θυμάτων.
Πάνω απ’ όλα, ίσως, αυτή η καταραμένη αίσθηση της οικειότητας και του βιώματος. Το συγκεκριμένο δρομολόγιο, σε μια χώρα σαν τη δική μας όπου το να ταξιδεύεις στο εσωτερικό της είναι είτε μια πολύ ζόρικη είτε μια πολύ δαπανηρή υπόθεση, είναι κάτι σαν κοινός τόπος για όλους μας. Αναμνήσεις από τα νιάτα, φοιτητικές ιστορίες, επαγγελματικά ραντεβού, εκδρομές και εξορμήσεις, όποια και να είναι η επιμέρους εκδοχή, το μόνο σίγουρο είναι πως η διαδρομή αυτή είναι κομμάτι της ιστορίας του καθενός μας. Κι όταν αναλογίζεσαι πόσες φορές έχεις επιλέξει να βγάλεις το ταξίδι στο κυλικείο, παρέα με το λάπτοπ, ένα ζευγάρι ακουστικά, ένα βιβλίο, κουβεντιάζοντας με κάποιον ή απλώς ατενίζοντας το τοπίο έξω από το παράθυρο, πραγματικά σε πιάνει σύγκρυο.
Φυσικά, είναι και όλα όσα ακολούθησαν ή μάλλον όλα όσα δεν συνέβησαν ποτέ, ούτε καν ως υπόνοια. Πρώτα απ’ όλα η αφόρητη αίσθηση ατιμωρησίας, έλλειψης καταλογισμού, αποφυγής ανάληψης ευθύνης, γενικόλογης αοριστολογίας και ξύλινου λόγου από όλα τα επίσημα χείλη. Μακριά από το σχεδόν οχλαγωγικό -και στην πραγματικότητα κενό περιεχομένου- «να πέσουν κεφάλια», υπάρχει η αξιωματική αναγκαιότητα της ενδελεχούς έρευνας, της διερεύνησης των αιτιών, του καταλογισμού των ευθυνών, της ειλικρινούς και ουσιαστικής προσπάθειας να αποφευχθεί μια παρόμοια τραγωδία στο εγγύς ή μακροπρόθεσμο μέλλον. Αντ’ αυτών, έχουμε γίνει μάρτυρες μιας συνεχιζόμενης και ατελείωτης ύβρεως που αμαυρώνει ακόμη περισσότερο τη μνήμη των 57 θυμάτων και χλευάζει κατάμουτρα τον πόνο των γονέων, των συγγενών και των αγαπημένων προσώπων.
Σποτάκια με φυτευτούς επιβάτες που μας δηλώνουν με προσποιητή φυσικότητα πόσο ασφαλείς νιώθουν. Ασύλληπτα αμήχανες στιγμές on camera, όπου το σκηνοθετημένο σκετς πάει κατά διαόλου. Χυδαίες προτροπές προς τους πενθούντες για το πώς δικαιούνται και οφείλουν να εκφράζουν τον θρήνο τους: χαμηλόφωνα και ψιθυριστά, μην τυχόν διαταράξουν την αποχαυνωμένη νηνεμία των πραγμάτων. Οσμές και υποψίες για σκάνδαλα και κουκουλώματα που ξεπερνούν κάθε φαντασία, οι οποίες δεν διαψεύδονται πειστικά ώστε να σταματήσει επιτέλους να ταξιδεύει το μυαλό μας σε ακόμη πιο σκοτεινά σενάρια. Μια συνολική αίσθηση αποσιώπησης, ένοχων μυστικών και φόβου. Η συντονισμένη προσπάθεια να πειστούμε όλοι πως είναι μάλλον ανεύθυνο να φωνασκούμε, να επαναφέρουμε το θέμα στην επικαιρότητα, να επιμένουμε ότι δεν ήταν απλώς μια κακιά στιγμή. Λιβελογραφήματα και τοξικά κουτσομπολιά που παλεύουν να κηλιδώσουν τον χαρακτήρα ανθρώπων που πενθούν και αγωνίζονται, με μόνο σκοπό να εξυπηρετήσουν μια τυφλωμένη και μικροπρεπή ατζέντα.
Μια κοινωνία που δεν επιθυμεί να δει μια υπόθεση σαν κι αυτή να διαλευκάνεται μέχρι τέλους, χωρίς εξαιρέσεις, αστερίκους, υποσημειώσεις, είναι μια κοινωνία νεκρή. Μια κοινωνία που αρέσκεται και αρκείται στον θάνατο, που έχει ξεχάσει πώς να τιμά και να σέβεται τη ζωή. Ας ελπίσουμε (και ας αποδείξουμε) πως δεν έχουμε μετατραπεί σε μια τέτοια κοινωνία.
