Skip to main content
Menu Αναζήτηση
espa-banner

Η ομάδα που πολεμάει τον εκφοβισμό στα σχολεία της Θεσσαλονίκης

Η ΠΥΞΙΔΑ αναλύει τις μορφές του σχολικού εκφοβισμού και προτείνει δράσεις

Συνέντευξη στον Γιώργο Καλλίνη

Ο σχολικός εκφοβισμός ή αλλιώς το «μπούλινγκ», είναι ένα φαινόμενο που στιγματίζει την ψυχολογία των παιδιών. Αν κοιτάξουμε πίσω στα σχολικά μας χρόνια, σίγουρα μπορούμε να θυμηθούμε κάποιες φορές που είχαμε πέσει θύματα εκφοβισμού, αλλά δεν ενεργήσαμε όπως έπρεπε. Τα τελευταία χρόνια, είτε για το φαινόμενο έχει πάρει μεγαλύτερες διαστάσεις είτε γιατί απλώς κάποιοι επιστήμονες αποφάσισαν να κάνουν κάτι για να ενημερώσουν τον κόσμο, οι δράσεις ενάντια στο σχολικό εκφοβισμό έχουν αυξηθεί.

Η Μαρία Κυριακίδου, Σχολική Ψυχολόγος –Ψυχοθεραπεύτρια και αναπληρώτρια Επιστημονική Υπεύθυνη Κέντρου Πρόληψης ΠΥΞΙΔΑ, μας εξηγεί όλα όσα πρέπει να ξέρουμε για το μπούλιγνκ και πώς να το αντιμετωπίσουμε.

 

-Τι συνιστά "σχολικό εκφοβισμό", πότε δηλαδή ένας γονιός πρέπει να ανησυχήσει για το παιδί και ποια σημάδια να έχει στο νου του;

Ο εκφοβισμός είναι μια πράξη σωματικής, λεκτικής, ψυχολογική βίας ενός ή περισσοτέρων παιδιών σε βάρος ενός παιδιού που βρίσκεται σε θέση αδυναμίας και δεν μπορεί να υπερασπισθεί τον εαυτό του. Είναι μια πράξη που μπορεί να επαναλαμβάνεται κι έχει στόχο να φοβίσει, να πονέσει, να πληγώσει τον αποδέκτη της, χωρίς αυτός/η να έχει προκαλέσει με τη συμπεριφορά ή τα λόγια του το δράστη.

Μπορεί να είναι πράξη που εκδηλώνεται στο πλαίσιο της σχολικής ζωής, εντός ή εκτός σχολείου ή και στο διαδίκτυο.

Τα παιδιά που εκφοβίζονται συνήθως δε μιλούν γι αυτό που τους συμβαίνει. Φοβούνται ότι τα πράγματα θα γίνει χειρότερα, ότι θα κατηγορηθούν για την απραξία τους,ότι τελικά θα μείνουν αβοήθητα απέναντι στους δράστες. Έτσι ένα τέτοιο  πρόβλημα μπορεί για καιρό να μην αναγνωρισθεί από τους γονείς/κηδεμόνες, αλλά και τους εκπαιδευτικούς.

Ωστόσο τα παιδιά συνήθως δίνουν κάποια σημάδια που μπορούν να μας βοηθήσουν. Εκφράζουν ανησυχία για το περιβάλλον του σχολείου, χωρίς ίσως να μπορούν να την εξηγήσουν, έχουν άγχος, δε νιώθουν καλά με τον εαυτό τους κι  απομονώνονται. Μπορεί να έχουν ψυχοσωματικά συμπτώματα (δυσκολίες στον ύπνο, πόνους) ή και πτώση στις μαθητικές τους επιδόσεις.

Ένας γονιός ή και ένας που παρατηρεί τα παιδιά μπορεί να εντοπίσει στο βλέμμα και τη συμπεριφορά τους τέτοια σημάδια που δείχνου ότι κάτι δεν πάει καλά, ακόμη κι αν λείπουν οι αποκαλύψεις και οι εξηγήσεις από πλευράς του παιδιού

 

-Ποιες μορφές μπορεί να πάρει το φαινόμενο;

Όταν αναφερόμαστε στον εκφοβισμό αναφερόμαστε σε μια σειρά συμπεριφορών, όπως σωματικές επιθέσεις(ξύλο, χτυπήματα, καταστροφή προσωπικών αντικειμένων, κλεψιά), λεκτικές επιθέσεις (βρισιές και υποτιμητικά σχόλια), εξαναγκασμό ενός παιδιού να κάνει κάτι (να κλέψει κάτι, να κάνει κακό σε κάποιο άλλο παιδί), κοινωνικό / ψυχολογικό εκφοβισμό (αποκλεισμό από τις παρέες, δυσφήμιση στο κοινωνικό περίγυρο), σεξουαλικός εκφοβισμός(προσβλητικά μηνύματα σεξουαλικού περιεχομένου, προσβλητικά αγγίγματα, σχόλια και χειρονομίες), ηλεκτρονικό εκφοβισμό ( με τη χρήση internetμε την αποστολή μηνυμάτων με υποτιμητικό, κακοποιητικό ή απειλητικό περιεχόμενο)

pyxida.png

-Τι μπορεί να προκαλέσει στο παιδί, άμεσα και στο μέλλον;

Τα παιδιά που εκφοβίζονται συνήθως υποφέρουν από άγχος, θλίψη, μοναξιά και διακατέχονται από ένα αίσθημα απαισιοδοξίας. Έχουν κακή εικόνα για τον εαυτό τους και νιώθουν ανεπιθύμητα, ενώ μπορεί και να έχουν σημαντικές δυσκολίες στο σχολική ζωή και στη μάθηση.

Από την άλλη πλευρά οι δράστες του εκφοβισμού επιβαρύνονται επίσης σημαντικά σε ψυχολογικό και κοινωνικό επίπεδο. Συνήθως έχουν κακή σχέση με τον εαυτό τους και τους συνομηλίκους. Δημιουργούν σχέση στη βάση της εκμετάλευσης και της χειραγώγησης με τους συνομηλίκους. Απουσιάζουν συχνά από το σχολείο και μπορεί να έχουν σημαντικά μαθησιακά προβλήματα. Εάν δεν πάρουν την απαραίτητη βοήθεια μπορεί στο μέλλον να παρουσιάσουν παραβατική συμπεριφορά και να κάνουν χρήση ουσιών. 

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι και οι παρατηρητές αυτή της κατάσταση υφίστανται τις συνέπειες της, καθώς εξοικειώνονται με πράξεις πόνου, συνηθίζουν να τις ανέχονται και υιοθετούν τη στάση ότι «το δίκιο είναι με την πλευρά του δυνατού» 

 

-Ποιες είναι μερικές από τις αιτίες για την επιθετική συμπεριφορά ενός παιδιού;

Πολλές καταστάσεις μπορεί να ωθήσουν ένα παιδί στην υιοθέτηση μια τέτοιας συμπεριφοράς. Σε κάθε περίπτωση χρειάζεται να δούμε προσεκτικά τι συμβαίνει. Στην οικογένεια, στο σχολείο, στην παρέα. Προβλήματα και κρίσεις στην οικογένεια πάντα επηρεάζουν την ψυχολογία των παιδιών, ωστόσο χρειάζεται να είμαστε προσεκτικοί στις ερμηνείες μας και να μην αποδώσουμε με ευκολία την ευθύνη στην οικογένεια. Ο ρόλος του σχολείου είναι επίσης καθοριστικός στο κλίμα που διαμορφώνεται μεταξύ των μαθητών, αλλά και στην εποπτεία της εντός σχολείου συμπεριφορά τους. Ας μη ξεχνάμε ότι ένα παιδί που συμπεριφέρεται εκφοβιστικά είναι ένα παιδί που χρειάζεται βοήθεια

 

-Πως μπορούν να προστατευτούν τα παιδιά, οι γονείς, αλλά και τι μπορεί να κάνει το σχολείο και η πολιτεία.

Αυτό που προστατεύει περισσότερο από κάθε τι άλλο τα παιδιά, είναι η καλή σχέση με τους σημαντικούς ενήλικες. Πρωτίστως τους γονείς, αλλά και με τους εκπαιδευτικούς. Μια σχέση που διαπνέεται από εμπιστοσύνη, κατανόηση, ενδιαφέρον, όρια και σεβασμό επιτρέπει στο παιδί να απευθυνθεί στον ενήλικα όταν έχει δυσκολίες. Οικογένεια, σχολείο και πολιτεία χρειάζεται να δίνουν με τη δική τους λειτουργία και τις αξίες τους ένα θετικό μοντέλο και να φροντίσουν να δημιουργούν κλίμα συναισθηματικής ασφάλειας.

Πολλά πράγματα μπορούν να γίνουν σε επίπεδο πρόληψης κι είναι αυτά που έχουν τα καλύτερα αποτελέσματα.

 

-Ποιες είναι οι δράσεις της Πυξίδας στο συγκεκριμένο θέμα;

Η ΠΥΞΙΔΑ Κέντρο Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής τη Ψυχοκοινωνικής υγείας, Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία, απευθύνεται στους κατοίκους του Δήμου Νεάπολης-Συκεών, Λαγκαδά και Βόλβηςκαι εδώ και 20 χρόνια λειτουργεί σε συνεργασία με τον ΟΚΑΝΑ, προσφέροντας δωρεάν και συστηματικά παρεμβάσεις πρόληψης και συμβουλευτικής στην περιοχή της. Η ΠΥΞΙΔΑ βρίσκεται στο Δήμο Νεάπολης –Συκεών (Γ. Τσαρούχη 3, τηλ. 2310-20.20.15 & 2310-20.44.53)

Το Κέντρο Πρόληψης ΠΥΞΙΔΑ ασχολήθηκε με το θέμα του εκφοβισμού από τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του και συνεχίζει να προσφέρει σειρά σχετικών παρεμβάσεων. Στο πλαίσιο των ομάδων γονέων υποστηρίζουμε τους γονείς στο γονεϊκό τους ρόλο και στη δημιουργία μια σχέσης εμπιστοσύνης με τα παιδιά. Επιπλέον οργανώνουμε ενημερωτικές συζητήσεις με τους συλλόγους γονέων των σχολείων που επικεντρώνονται στο θέμα της πρόληψης και της αντιμετώπισης του εκφοβισμού.

Επίσης προσφέρουμε εκπαίδευση και υποστήριξη στους εκπαιδευτικούς για την ανάπτυξη προγραμμάτων πρόληψης & αντιμετώπισης του εκφοβισμού, όπως είναι το πρόγραμμα για τα δημοτικά σχολεία «Το σπίτι των παιδιών» που αξιοποιείται από πολλά σχολεία της περιοχής ευθύνης μας αλλά και όλης της χώρας με ιδιαίτερα ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Υλοποιούμε παρεμβάσεις στους ίδιους τους μαθητές, σε δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια προκειμένου να ευαισθητοποιήσουμε τους μαθητές στο θέμα του εκφοβισμού και να «ταράξουμε τα λιμνάζοντα νερά» ώστε να σπάσουν τη σιωπή και να μιλήσουν για αυτό που ζουν ή βλέπουν στο σχολείο τους.

Επιπλέον υπάρχει πάντα η δυνατότητα της ατομικής ή και οικογενειακής βοήθειας, αλλά και η βοήθεια προς το σχολείο, όταν ένα παιδί αντιμετωπίζει αυτό ή κάποιο άλλο πρόβλημα. Το μήνυμα σε παιδιά, γονείς και εκπαιδευτικούς είναι «Μην το ανέχεσαι!! Διώξε τη βία από το σχολείο σου» και τους προτρέπουμε να συνεργαστούν μεταξύ τους και να αξιοποιήσουν τη βοήθεια που μπορούμε να τους δώσουμε.

*Μαρία Κυριακίδου, MScΣχολική Ψυχολόγος, Προσωποκεντρική Ψυχοθεραπεύτρια, Αναπληρώτρια Επιστημονική Υπεύθυνη Κέντρου Πρόληψης ΠΥΞΙΔΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ