«Μη φοράτε μάσκα, αν είστε καλά», γράφει στην πρώτη σελίδα του σημερινού φύλλου της η μεγαλύτερη σε κυκλοφορία εφημερίδα στη Σιγκαπούρη την ώρα που οι αρχές σε όλον τον κόσμο επιχειρούν να αμβλύνουν τον πανικό των πολιτών που αναζητούν διακαώς να προμηθευτούν χειρουργικές μάσκες για να προστατευθούν ενάντια στον ταχέως εξαπλούμενο κοροναϊό.
Στη γειτονική Μαλαισία, η κυβέρνηση κάλεσε τους πολίτες να φορούν πάντα μάσκα και να έχουν μαζί τους μπουκαλάκια με απολυμαντικό υγρό, ενώ παρόμοιες εκκλήσεις έχουν απευθύνει οι αρχές της Ταϊλάνδης και του Βιετνάμ.
Τα αντικρουόμενα μηνύματα έχουν προκαλέσει σύγχυση στους πολίτες σχετικά με τους τρόπους προστασίας κατά της επιδημίας, που έχει ήδη στοιχίσει τη ζωή σε πάνω από 200 ανθρώπους στην Κίνα και έχει εξαπλωθεί σε περισσότερες από 20 χώρες, με κάποιους ειδικούς να υποστηρίζουν ότι η λανθασμένη τοποθέτηση της μάσκας μπορεί ακόμη και να αυξάνει τον κίνδυνο μόλυνσης από τον ιό.
"Να φοράμε μάσκα μόνο όταν δεν νιώθουμε καλά; Τότε γιατί χρειαζόμαστε στρατιώτες όταν δεν έχουμε πόλεμο; Όποιος φυλάει τα ρούχα του έχει τα μισά", γράφει ο χρήστης του Facebook Κένι Τσαν Γουάι Κονγκ από τη Σιγκαπούρη, όπου οι αρχές έχουν ανακοινώσει τα σχέδιά τους για διανομή τεσσάρων μασκών σε κάθε νοικοκυριό καθώς τα αποθέματα των λιανεμπόρων έχουν αρχίσει να εξαντλούνται σε όλη τη χώρα.
Σε τμήματα της Ασίας, οι χειρουργικές μάσκες είναι μια κοινή συνήθεια για τους κατοίκους όταν αρρωσταίνουν ή όταν τα επίπεδα της ατμοσφαιρικής μόλυνσης είναι υψηλά.
Οι επίσημες οδηγίες από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) και το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης των Ασθενειών δεν αναφέρονται στη χρήση της μάσκας ως προστατευτικού μέσου κατά του ιού, αλλά οι ιστοσελίδες τους δεν αναφέρουν και κάτι εναντίον τους.
Η Αυστραλία και η Ταϊβάν ανακοίνωσαν ότι οι υγιείς πολίτες δεν χρειάζονται μάσκες, αλλά η Αυστραλία έχει διανείμει ένα εκατομμύριο μάσκες από τα εθνικά ιατρικά της αποθέματα και οι μάσκες φοριούνται ευρέως στην πρωτεύουσα της Ταϊβάν, την Ταϊπέι, όπου η κυβέρνηση έχει επιβάλει πλαφόν στην αγορά τους και έχει απαγορεύσει την εξαγωγή τους.
Η Διοίκηση των Σιδηροδρόμων της Ταϊβάν ανακοίνωσε σήμερα ότι, αν ο ιός συνεχίσει να εξαπλώνεται, θα αρνείται να επιβιβάζει επιβάτες στα τρένα, αν δεν φορούν χειρουργική μάσκα.
ΦΟΡΑΤΕ ΤΙΣ ΜΑΣΚΕΣ ΣΩΣΤΑ
Ο κοροναϊός μπορεί να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο παρότι δεν είναι σαφές πόσο εύκολο είναι αυτό. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα κρούσματα ήταν άνθρωποι που είτε βρέθηκαν στην κινεζική πόλη Ουχάν--το επίκεντρο της μόλυνσης--είτε ήταν συγγενείς των ανθρώπων που μολύνθηκαν ή ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό.
Η μετάδοση γίνεται πιθανόν μέσα από την επαφή με ένα μολυσμένο πρόσωπο μέσω των σωματιδίων στον αέρα από το φτάρνισμα ή τον βήχα. Ο ιός μεταδίδεται επίσης αν κάποιος αγγίξει ένα μολυσμένο άτομο ή αντικείμενο και μετά αγγίξει το στόμα του, την μύτη ή τα μάτια του.
"Οι περιστάσεις όπου απαιτούνται μάσκες είναι όταν βρίσκεσαι μέσα σε ένα πλήθος...ή αν φροντίζεις κάποιον που έχει μολυνθεί. Αν σε κάνει να αισθάνεσαι καλύτερα, φόρα μια χειρουργική μάσκα", δήλωσε στο Reuters Global Markets Forum η Άντζελα Ράσμουσεν, μια ιολόγος στο Κέντρο για την Μόλυνση και την Ανοσία του Πανεπιστημίου Κολούμπια των ΗΠΑ.
Άλλοι ειδικοί έχουν πει ότι οι ιατρικές μάσκες μιας χρήσης μπορεί να μην εφαρμόζουν αρκετά καλά ώστε να προλαμβάνουν πιθανή μόλυνση από τον ιό, ενώ κάποιοι άλλοι έχουν υποστηρίξει ότι ο λανθασμένος χειρισμός της μάσκας--όπως το να πιάσει κάποιος το μπροστινό μέρος της--αυξάνει την πιθανότητα μετάδοσης της μόλυνσης.
Στο Χονγκ Κονγκ, μια βουλευτής η οποία προεδρεύει του πάνελ των κυβερνητικών υπηρεσιών υγείας, δέχτηκε έντονες επικρίσεις επειδή ανήρτησε ένα βίντεο που δείχνει στους πολίτες πως να αποστειρώνουν και να ξαναχρησιμοποιούν τις μάσκες μιας χρήσης.
Ακόμη πιο ασυνήθιστες συμβουλές έχει δώσει η κυβέρνηση της Ινδίας, η οποία έχει προτείνει για την προστασία από τον ιό ένα παραδοσιακό μείγμα που περιέχει πιπερόριζα και βασιλικό, ενώ ένας υπουργός στην Μιανμάρ επικρίθηκε επειδή ανέβασε στο Facebook τη συμβουλή του προς τους πολίτες: να τρώνε περισσότερα κρεμμύδια.
Κάποιοι Κινέζοι της διασποράς αγοράζουν μάσκες για να στείλουν σε φίλους και συγγενείς στην Κίνα, όπου έχουν αρχίσει να εξαντλούνται τα αποθέματα. Κινέζοι πολίτες που ζουν στο Βιετνάμ, την Ταϊλάνδη και την Μαλαισία έστειλαν 150.000 μάσκες χθες Πέμπτη στην επαρχία Γκανσού απ΄όπου κατάγονται, όπως μετέδωσε το πρακτορείο ειδήσεων Νέα Κίνα.
Στην Κίνα, όπου μέχρι στιγμής έχουν αναφερθεί σχεδόν 10.000 κρούσματα του ιού, ο Τσουνγιού Γου, κορυφαίος επιδημιολόγος στο Κινεζικό Κέντρο για τον Έλεγχο και την Πρόληψη των Ασθενειών, δήλωσε στη δημόσια ραδιοτηλεόραση ότι οι πολίτες θα πρέπει να φοράνε μάσκα όταν χρησιμοποιούν τα δημόσια μέσα μαζικής μεταφοράς.
Το ΕΚΠΑ παραθέτει μερικά στοιχεία για τον νέο κοροναϊό, 2019n-CoV, που απασχολεί έντονα τις τελευταίες ημέρες τη διεθνή κοινότητα και τη χώρα μας, που ετοίμασε ο αντιπρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθυντής του Εργαστηρίου Μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής, Καθηγητής Αθανάσιος Τσακρής.
1. Τι είναι οι κοροναϊοί;
Οι κοροναϊοί είναι μια ομάδα ιών οι οποίοι προκαλούν συνήθως ήπια ως μέτρια λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού με συμπτώματα που προσομοιάζουν με αυτά του κοινού κρυολογήματος: καταρροή, βήχας, πονόλαιμος, πονοκέφαλος, πυρετός. Σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα ή υποκείμενα νοσήματα ενδέχεται να προκαλέσουν σοβαρότερη λοίμωξη στο κατώτερο αναπνευστικό -βρογχίτιδα ή πνευμονία-, νεφρική ανεπάρκεια, ακόμη και θάνατο. Οφείλουν το όνομά τους στο σχήμα τους: στο μικροσκόπιο θυμίζουν κορώνα.
2. Ποια η είναι η ταυτότητα του νέου κοροναϊού;
O νέος κοροναϊός, 2019n-CoV, που εντοπίστηκε στις αρχές του έτους στην κινεζική πόλη Ουχάν, προκαλεί, αντιστοίχως, αναπνευστική λοίμωξη με σοβαρότητα που ποικίλλει. Το 15-20% των προσβληθέντων εκτιμάται ότι θα χρειαστούν νοσηλεία. Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως 2 έως 5 -αλλά και έως 14- ημέρες μετά την έκθεση στον ιό και είναι κλιμακούμενα: πονοκέφαλος, συνάχι, βήχας, πυρετός, δύσπνοια.
3. Πόσο επικίνδυνος είναι ο 2019n-CoV;
Είναι αρκετά όσα δεν γνωρίζουμε ακόμα για τον 2019n-CoV, μια και η επιδημία βρίσκεται σε εξέλιξη. Είναι, όμως, πολύτιμη η εμπειρία μας από άλλους «συγγενείς» ιούς. Το σύστημα επιτήρησης που δημιουργήθηκε στην Κίνα μετά την επιδημία του SARS, για παράδειγμα, ήταν εκείνο που βοήθησε στην έγκαιρη ανίχνευση της νέας επιδημίας. Το 2002 ο SARS-CoV εξαπλώθηκε σε 27 χώρες, μολύνοντας σχεδόν 8.000 ανθρώπους και σκοτώνοντας περισσότερους από 770. H μεταδοτικότητα του MERS-CoV από άνθρωπο σε άνθρωπο, το 2012, ήταν μικρότερη, αλλά η θνητότητά του μεγαλύτερη: από τους 2.500 που νόσησαν κατέληξε ένα ποσοστό περίπου 35%. Ο νέος κοροναϊός μεταδίδεται με μεγαλύτερη ταχύτητα αλλά η θνητότητά του είναι σαφώς χαμηλότερη: δεν ξεπερνά το 4%. Στην πραγματικότητα ίσως είναι πολύ πιο χαμηλή, αφού πολλοί ασθενείς με ήπια συμπτώματα ενδεχομένως δεν απευθύνθηκαν στις υγειονομικές αρχές και συνεπώς δεν έχουν καταμετρηθεί. Σύμφωνα με υπολογισμούς του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ο μέσος αριθμός νέων λοιμώξεων ανά μολυσμένο άτομο είναι 1,4 - 2,5 ασθενείς. Σημειωτέον ότι στην εποχική γρίπη κάθε ασθενής κολλάει κατά μέσο όρο 1,3 άλλα άτομα. Η κρίσιμη διαφορά είναι βέβαια ότι σε αντίθεση με τη γρίπη, για τον 2019-nCoV δεν υπάρχει εμβόλιο κι αυτό σημαίνει ότι είναι πιο δύσκολο για τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού -ηλικιωμένους ή άτομα με χρόνια νοσήματα- να προστατευθούν. Αντιστοίχως, δεν υπάρχει ανοσία για τον πληθυσμό σε παγκόσμιο επίπεδο.
4. Πώς μεταδίδεται;
Μέσω του αέρα από άτομο που έχει προσβληθεί (σταγονίδια βήχα ή φτερνίσματος) ή μολυσμένων επιφανειών (τις οποίες αγγίζουμε και στη συνέχεια βάζουμε τα χέρια μας στο στόμα ή στη μύτη, εισάγοντας τον ιό στον οργανισμό μας). Πάντως, το Αμερικανικό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (CDC) διευκρινίζει ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να στηρίζουν το σενάριο μετάδοσης του κοροναϊού μέσω εισαγόμενων προϊόντων ή δεμάτων, λόγω του περιορισμένου χρόνου επιβίωσης των κοροναϊών σε επιφάνειες (μερικές ώρες).
5. Υπάρχει θεραπεία;
Προς το παρόν δεν υπάρχει ειδική αντιϊκή θεραπεία και βασίζεται κυρίως στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.
6. Υπάρχουν μέτρα πρόληψης της μετάδοσής του;
Τα αντισηπτικά αλκοολούχα διαλύματα εξουδετερώνουν τον νέο κοροναϊό. Τα μέτρα ατομικής υγιεινής είναι, λοιπόν, πολύ σημαντικά: καλό πλύσιμο χεριών, με σαπούνι και νερό, για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα, σύμφωνα με τις σχετικές οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Και, φυσικά, μια ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, χάρη στα πολύτιμα αντιοξειδωτικά τους, θωρακίζει σε σημαντικό βαθμό τον οργανισμό μας, κάτι που ισχύει και για την εποχική γρίπη.
7. Ποια είναι η εκτίμηση κινδύνου για την Ελλάδα;
Σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, καθώς και τις οδηγίες του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) και του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), ο κίνδυνος εισαγωγής του ιού στη χώρα μας κρίνεται χαμηλός.
Το Επιστημονικό δυναμικό του ΕΚΠΑ συντονίζει τις προσπάθειές του όσον αφορά τη συμβολή στην έρευνα για το συγκεκριμένο ιό, στο σχεδιασμό μέτρων πρόληψης της μετάδοσης του ιού και στην αντιμετώπισή του εάν τυχόν ο ιός φτάσει στην Ελλάδα.
Επιστήμονες του ΕΚΠΑ μετέχουν στο σχεδιασμό του υπουργείου Υγείας για τη θωράκιση της χώρας.
