Σωτήρια για την επιβίωση όσων παθαίνουν καρδιακή ανακοπή αποδεικνύεται η εκπαίδευση των πολιτών στην εφαρμογή καρδιοπνευμονικής αναζωογόνησης ΚΑΡΠΑ. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τους περίπου 350.000 ανθρώπους που πεθαίνουν κάθε χρόνο στην Ευρώπη από εξωνοσοκομειακή καρδιακή ανακοπή, οι 100.000 θα μπορούσαν να σωθούν αν γινόταν ΚΑΡΠΑ μέσα στα πρώτα 2-3 λεπτά από τους παρευρισκόμενους.
Συνεπώς, όπως παραδέχονται όλοι οι αρμόδιοι επιστημονικοί φορείς που ασχολούνται με τη χάραξη οδηγιών για την καρδιακή ανακοπή, παρά τα δισεκατομμύρια που ξοδεύτηκαν και παρά την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, ο μόνος καθοριστικός παράγοντας για την αύξηση της επιβίωσης είναι η εκπαίδευση των πολιτών και ιδιαίτερα των μαθητών σχολικής ηλικίας.
Τα παραπάνω αναφέρθηκαν κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου που έδωσε η Ελληνική Εταιρεία Επείγουσας Προνοσοκομειακής Φροντίδας, για την παρουσίαση του προγράμματος LIFEFORCE.
«Ως γιατρός του δρόμου με 7,5 χρόνια εργασίας στο ΕΚΑΒ έζησα από κοντά εκατοντάδες περιπτώσεις καρδιακής ανακοπής. Σε ποσοστό μεγαλύτερο του 85% αυτών των περιπτώσεων, υπήρχαν αυτόπτες μάρτυρες, δηλαδή συγγενείς, περαστικοί, συνάδελφοι. Ωστόσο μόλις στο 13% των περιπτώσεων επιχείρησαν να κάνουν καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση με όποιες γνώσεις είχαν», τόνισε ο χειρουργός διευθυντής ΕΣΥ (ΓΝΘ Παπαγεωργίου), γραμματέας της Ελληνικής Εταιρίας Επείγουσας Προνοσοκομειακής Φροντίδας Κώστας Φορτούνης.
Σύμφωνα με τον ίδιο, όπως προκύπτει από τη μοναδική μελέτη συστηματικής καταγραφής εξωνοσοκομειακής καρδιακής ανακοπής στην Ελλάδα, που έγινε στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης (2000-2004), σε 1.470 περιπτώσεις παρευρίσκονταν μάρτυρες, αλλά μόνο σε 203 από αυτές επιχειρήθηκαν προσπάθειες αναζωογόνησης. Το ποσοστό αυτό είναι από τα μικρότερα στην Ευρώπη.
Πρότυπο αποτελεί το παράδειγμα της Δανίας, που θέσπισε από το 2005 την υποχρεωτική εκμάθηση της ΚΑΡΠΑ σε μαθητές σχολείων από τους δασκάλους τους, όπου τα ποσοστά επιβίωσης από εξωνοσοκομειακή ανακοπή τριπλασιάστηκαν. Όλες οι μελέτες έδειξαν ότι όταν δεν επιχειρούν οι παρευρισκόμενοι επιβιώνει ένας στους 20. Όταν επιχειρούν με ό,τι θυμούνται από ΚΑΡΠΑ, είτε από εκπαίδευση είτε από εικόνες που έχουν δει, επιβιώνει ένας στους 5.
«Το παράδειγμα της Δανίας έχει καθορίσει σε μεγάλο βαθμό τη στρατηγική στροφή προς την κοινότητα, αφού οι συστηματικές προσπάθειες εκπαίδευσης μαθητών και πολιτών οδήγησαν σε θεαματική αύξηση των ποσοστών ΚΑΡΠΑ από παρευρισκόμενους από 19,3% το 2001 σε 65,3% το 2013 με αντίστοιχη αύξηση χρήσης αυτόματων απινιδωτών από 1,4% σε 10% και της επιβίωσης από 3,8% σε 12,1%», τόνισε ο κ. Φορτούνης.
Το πρόγραμμα «KIDS SAVE LIVES – ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΩΖΟΥΝ ΖΩΕΣ»
Στην παράλληλη ανάπτυξη του προγράμματος «KIDS SAVE LIVES – ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΩΖΟΥΝ ΖΩΕΣ», με την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας και σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Επείγουσας Προνοσοκομειακής Φροντίδας (2017-2020) αναφέρθηκε ο ιδρυτής και πρόεδρος του KIDS SAVE LIVES – ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΩΖΟΥΝ ΖΩΕΣ, Αναστάσιος Στεφανάκης. Όπως είπε, οδήγησε σε πρωτοφανή αποτελέσματα για τα ελληνικά δεδομένα, καθώς εκπαιδεύτηκαν 52.898 παιδιά από τους δύο φορείς με τη συμμετοχή εκατοντάδων εθελοντών εκπαιδευτών.
Την περίοδο της πανδημίας συνεχίστηκε η εκπαίδευση 33.000 μαθητών και εκπαιδευτικών με την ανάπτυξη προγραμμάτων τεχνολογίας (application iSAVElives, διαδικτυακό εθνικό χάρτη απινιδωτών, κανάλι πρώτων βοηθειών στο YouTube). Μειώθηκε το κόστους απινιδωτών και σε συνεργασία με το υπουργείο Οικονομικών οδήγησε σε μαζική τοποθέτηση απινιδωτών σε σχολεία και άλλους δημόσιους χώρους. Τα παραπάνω οδήγησαν στην επιβίωση συνολικά 29 θυμάτων καρδιακής ανακοπής.
«Η εκπαίδευση παιδιών και εφήβων είναι η πιο θαρραλέα, αποδοτική, καινοτόμα, εθνικής προτεραιότητας δράση για τη δημόσια υγεία και τη διάσωση ανθρώπινων ζωών», επισήμανε ο κ. Στεφανάκης.
Από την πλευρά του, ο συντονιστής του προγράμματος L.I.F.E.F.O.R.C.E., μέλος του Εργαστηρίου Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Δρ Κόζαρης Ιωάννης εξήγησε ότι το L.I.F.E.F.O.R.C.E. (Learning Initiative For Elementary School Fun Oriented Resuscitation Coaching Europewide) υλοποιείται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος Erasmus+ με εθνικό φορέα υλοποίησης το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών. Το πρόγραμμα αφορά στην προεκπαίδευση μαθητών ηλικίας 6-10 ετών ώστε να προετοιμαστούν για ολοκληρωμένη εκπαίδευση ΚΑΡΠΑ αργότερα.
«Η εκπαίδευση μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να αντιληφθούν τις καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, να αντιδράσουν σωστά, να παρέμβουν για να σώσουν τη ζωή κάποιου άλλου. Βασίζεται σε καινοτόμες μεθόδους, προσαρμοσμένες στις ηλικιακές ικανότητές τους με εκπαιδευτικά εργαλεία που περιλαμβάνουν διαδραστικά παιχνίδια, επιτραπέζιο παιχνίδι συναισθημάτων, παραμύθι και τραγούδια. Το εκπαιδευτικό υλικό αναπτύχτηκε από τους φορείς που συμμετείχαν στο έργο με την επίβλεψη του εργαστηρίου κοινωνιολογίας της εκπαίδευσης του τμήματος προσχολικής αγωγής του πανεπιστημίου Θεσσαλίας, το οποίο εξειδικεύεται στην ανάπτυξη και έρευνα καινοτόμων μορφών εκπαίδευσης», είπε ο Δρ. Κόζαρης.
Εκπαίδευση στην ΚΑΡΠΑ από τα 12 έτη
Ο εθελοντής εκπαιδευτής, Θοδωρής Καλύβας τόνισε ότι «η εκπαίδευση στην καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση προτείνεται να αρχίζει από την ηλικία των 12 ετών, επειδή τα παιδιά μικρότερης ηλικίας δεν διαθέτουν τη σωματική διάπλαση και την αντίληψη που απαιτούνται, ώστε να εφαρμόσουν αποτελεσματικά ΚΑΡΠΑ», ενώ η εθελόντρια διασώστης, λογοθεραπεύτρια, Σεβαστιάνα Ετμεκτσόγλου εξήγησε ότι «για τις ανάγκες μιας ποικιλόμορφης, πολυπολιτισμικής σχολικής τάξης, επιλέξαμε εκπαιδευτικά μέσα, όπως μουσική, κιναισθητική (η ικανότητα να χρησιμοποιεί κάποιος το σώμα για να εκφράσει τα συναισθήματα, τις ιδέες, καθώς και την ικανότητα να παράγει ή να μεταμορφώνει τα πράγματα με τα χέρια) και διαδραστικά παιχνίδια ώστε η διδασκαλία να είναι αποτελεσματική και σε παιδιά με προβλήματα όρασης, ακοής, κατανόησης λόγου, μαθησιακών δυσκολιών, αδύναμης μνήμης, ελλειμματικής προσοχής, υπερκινητικότητας».
Σύμφωνα με την ίδια, «δημιουργήσαμε 6 αυθεντικές μασκότ με τους ήρωες και τις ηρωίδες που εμφανίζονται στο εκπαιδευτικό υλικό του lifeforce, όπου κάθε ήρωας και ηρωίδα παρουσιάζει κάποια κινητική ή αισθητηριακή, μαθησιακή δυσκολία, προκειμένου να νιώσουν οι μαθητές και οι μαθήτριες ότι μπορούν να γίνουν ένας κρίκος στην αλυσίδα επιβίωσης και να σώσουν μια ζωή».
Όπως ανέφερε η κ. Ετμεκτσόγλου, «το πρωτότυπο εκπαιδευτικό υλικό που δημιουργήσαμε περιλαμβάνει ένα παραμύθι με τίτλο «Η δύναμη είναι μέσα μας», 200 εκπαιδευτικές κάρτες (90 μαθητών και 110 εκπαιδευτικών), εγχειρίδιο μαθητή με ασκήσεις, εγχειρίδιο εκπαιδευτικού, επιτραπέζιο παιχνίδι συναισθημάτων, 5 τραγούδια, 4 αφίσες, εργαλεία αξιολόγησης, πλατφόρμα e-learning και εκπαιδευτικά βίντεο».
Ένταξη ΚΑΡΠΑ στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση
«Απώτερος στόχος του lifeforce είναι η ανάδειξη της ανάγκης συμπερίληψης του μαθήματος Βασικής Υποστήριξης Ζωής /Πρώτων Βοηθειών στο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης όλων των ευρωπαϊκών χωρών, η πιστοποιημένη εκπαίδευση των εκπαιδευτικών στις Πρώτες βοήθειες και η προαγωγή μιας κουλτούρας πρόληψης και αλληλεγγύης», σύμφωνα με το στέλεχος του ευρωπαϊκού συμβουλίου αναζωογόνησης και εμπνευστή του προγράμματος KIDS SAVE LIVES, Bernd Böttiger, που θα πάρει μέρος στην ημερίδα. Όπως θα εξηγήσει, αφορμή για την δημιουργία του προγράμματος KIDS SAVE LIVES, στάθηκε το περιστατικό ενός 12χρονου κοριτσιού που έπαθε ανακοπή στο σχολείο και το κράτησε στη ζωή ένα 15χρονο κορίτσι κάνοντας ΚΑΡΠΑ. Ο ίδιος ο Böttiger με τα παιδιά επισκέφθηκαν ΜΜΕ, σχολεία, υπουργεία και κατάφερε να δημιουργήσει το KIDS SAVE LIVES, το πρόγραμμα του οποίου υιοθετήθηκε από τον ΠΟΥ και έκτοτε υπάρχει σύσταση να εκπαιδεύονται παιδιά τουλάχιστον 2 ώρες τον χρόνο στην ΚΑΠΑ.
