Τα μικροπλαστικά υπάρχουν παντού. Αυτά τα μικροσκοπικά (κάτω των 5 χιλιοστών) θραύσματα πλαστικών υλών αποτελούν ένα υποπροϊόν της υπέρμετρης παραγωγής συνθετικών πολυμερών, το οποίο σταδιακά μοιάζει να διεισδύει σε ολόκληρο το οικοσύστημα. Μια πρόσφατη μελέτη τα βρήκε σε μεγάλων ποσοστών δειγμάτων διαφόρων πρωτεΐνών, ενώ μια μελέτη από το 2020 τα εντόπισε σε φρούτα και λαχανικά. Μια άλλη έρευνα, που δημοσιεύτηκε φέτος, υποδηλώνει ότι το εμφιαλωμένο νερό ενδεχομένως να περιέχει έως και 100 φορές μεγαλύτερη ποσότητα μικροπλαστικών απ'όσο υπολογίζαμε στο παρελθόν. Άλλες μελέτες έχουν βρει μικροπλαστικά ακόμη και σε ανθρώπινο πλακούντα στα πρώτα στάδια της εγκυμοσύνης.Υπάρχουν επομένως επιπτώσεις των μικροπλαστικών στην υγεία που τώρα αρχίζουν να ανακαλύπτονται; Και αν ναι, είναι ήδη πολύ αργά για να κάνουμε κάτι γι' αυτό;
Ας ξεκινήσουμε με τα κακά νέα. Η κατάσταση είναι πιο κρίσιμη απ’ όσο νομίζαμε. «Όλοι γνώριζαν ότι υπάρχουν μικροπλαστικά στα θαλάσσια νερά και στις παραλίες, αλλά πλέον τα βρίσκουμε από το γλυκό νερό μέχρι και τον Αρκτικό Ωκεανό», υποστηρίζει καθηγήτρια ειδική στα μικροπλαστικά στο Τμήμα Μηχανικών του Πανεπιστημίου του Κάρντιφ. «Αυτό εγείρει ερωτήματα σχετικά με το πώς αυτά τα μικροπλαστικά μεταφέρονται μέσω του αέρα. Βλέπουμε επίσης πως από την χρήση ανακυκλωμένου άχυρου (ενός πλούσιου σε θρεπτικά στοιχεία υλικό της επεξεργασίας λυμάτων) ως λίπασμα στη γεωργία, τα μικροπλαστικά ανακυκλώνονται στο περιβάλλον κάτι που μπορεί να συνεπάγεται την συσσώρευση τους στο έδαφος και ειδικότερα στην αγροτική γη».
Πόσο βλαβερά είναι τα μικροπλαστικά όταν συσσωρεύονται στον ανθρώπινο οργανισμό; Υπάρχουν δύο κύριοι μηχανισμοί μέσω των οποίων αυτά μας βλάπτουν: είτε διαταράσσοντας την χημεία των συστημάτων του σώματός μας, είτε «μπλοκάροντας» το κυκλοφορικό, το αναπνευστικό ή το πεπτικό μας σύστημα. Ο αυξημένος κίνδυνος καρκίνου, για παράδειγμα, αποτελεί βασική ανησυχία (αλλά δεν είναι σαφές κατά πόσο βασίζεται σε πραγματικά δεδομένα). ‘Η συσχέτιση με τον καρκίνο των μικροπλαστικών και των νανοπλαστικών, τα οποία είναι ελάχιστα ορατά με το μάτι ακόμη και κάτω από ένα ισχυρό μικροσκόπιο, έχει εν μέρει αποδειχθεί in vitro [σε εργαστηριακές δοκιμές] σε ανθρώπινα κύτταρα και in vivo [σε ζωντανό σώμα] σε ζωικούς και φυτικούς οργανισμούς», λέει ο καθηγητής Jo Cable, επικεφαλής του τμήματος στη Σχολή Βιοεπιστημών του Πανεπιστημίου του Κάρντιφ. «Αξίζει όμως να πούμε ότι οι επιδράσεις στις περισσότερες από αυτές τις μελέτες προκλήθηκαν από συγκεντρώσεις πλαστικού πολύ υψηλότερες από αυτές που ανιχνεύθηκαν στην κυκλοφορία του αίματος σε ορισμένες από τις πιο πρόσφατες μελέτες».
Παρομοίως, δεν είναι σαφές αν τα μικροπλαστικά έχουν σημαντική επίδραση, για παράδειγμα, στην παραγωγή ανοσοποιητικών κυττάρων ή στην όρεξη. «Χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για να προσδιοριστούν οι επιπτώσεις αυτού του επιπέδου - καθώς και το κατά πόσον τα μικροπλαστικά συνεχίζουν να συσσωρεύονται ή τελικά αποβάλλονται από το σώμα μας», λέει ο Cable. «Πρέπει επίσης να κατανοήσουμε εάν είναι δυνατόν να υπάρξουν καλύτερες εναλλακτικές λύσεις. Για παράδειγμα, το πρόγραμμα Plastic Fish του Πανεπιστημίου του Κάρντιφ διερευνά εάν τα πλαστικά βιολογικής προέλευσης που συχνά διατίθενται στην αγορά ως πιο οικολογικά από τα παραδοσιακά πλαστικά είναι στην πραγματικότητα λιγότερο βλαβερά για το περιβάλλον και τους οργανισμούς».
Τι μπορούμε να κάνουμε; Δυστυχώς, πρόκειται για ένα κοινωνικό πρόβλημα: η πανταχού παρουσία των μικροπλαστικών σημαίνει ότι δεν μπορούμε να αποφύγουμε την έκθεση σε αυτά. Τα πλαστικά είναι ένα απαραίτητο και συχνά σωτήριο για τη ζωή αγαθό, αλλά εδώ και χρόνια τα χρησιμοποιούμε με μη βιώσιμο τρόπο, αφήνοντας μια επιβλαβή «κληρονομιά» για τις μελλοντικές γενιές. Σε παγκόσμιο επίπεδο, πρέπει να στραφούμε προς πλαστικά προϊόντα που είτε είναι βιοδιασπώμενα - δηλαδή διασπώνται με φυσικό τρόπο, είτε είναι δομικά ευκολότερο να ανακυκλωθούν με χημικό τρόπο. Πρέπει να δοθούν κίνητρα στους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις να τα υιοθετήσουν. Το πρόβλημα δεν είναι εύκολο να αντιμετωπιστεί, αλλά καθώς είναι πιθανό να επηρεάσει όλους όσους κολυμπούν, τρώνε ή αναπνέουν, μας αφορά άμεσα.
Πηγή: The Guardian
