Επιμέλεια Γιώργος Καλλίνης
Τα πλήρως αυτόνομα όπλα, τα οποία έχουν ήδη καταγγελθεί ως «ρομπότ δολοφόνοι», θα πρέπει να απαγορευθούν από διεθνή συνθήκη πριν να μπορέσουν να αναπτυχθούν πλήρως, προειδοποιούν τα Ηνωμένα Έθνη.
Ο λόγος είναι ότι σύμφωνα με την υπάρχουσα νομοθεσία οι προγραμματιστές υπολογιστών, οι κατασκευαστές και οι στρατιωτικοί διοικητές μπορούν να αποφύγουν την ευθύνη για τους θανάτους που προκαλούνται από τα μηχανήματα αυτά! Αυτό αναφέρει η μελέτη που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη από την οργάνωση Human Rights Watch και η Νομική Σχολή του Χάρβαρντ.
Επίσης, δεν είναι πιθανό να υπάρξει σαφές νομικό πλαίσιο στο άμεσο μέλλον που θα θεσμοθετήσει την ευθύνη όσων εμπλέκονται στην παραγωγή ή τη λειτουργία των προηγμένων οπλικών συστημάτων, λένε οι συγγραφείς της έρευνας «Προσοχή στο κενό: Η έλλειψη λογοδοσίας για τα ρομπότ δολοφόνους».
«Κατασκευάζονται ήδη»
Η έκθεση κυκλοφόρησε πριν από τη διεθνή συνάντηση για θανατηφόρα αυτόνομα συστήματα όπλων στα Ηνωμένα Έθνη στη Γενεύη, αρχής γενομένης στις 13 Απριλίου. Η σύνοδος θα συζητήσει προσθήκες στη σύμβαση για ορισμένα συμβατικά όπλα. Επίσης γνωστή ως σύμβαση για τα «απάνθρωπα όπλα», η συνθήκη έχει ενισχυθεί τακτικά με νέα πρωτόκολλα λόγω των αναδυόμενων στρατιωτικών τεχνολογιών. Εκτυφλωτικά όπλα λέιζερ είχαν τεθεί προληπτικά εκτός νόμου το 1995, ενώ από το 2006 έχουν απαγορευτεί οι βόμβες διασποράς.
Η στρατιωτική ενσωμάτωση της σημερινής γενιάς των drones (τηλεκατευθυνόμενων μηχανών) εγκρίθηκε από κυβερνήσεις με την αιτιολογία ότι υπάρχει πάντα ένας άντρας ή μια γυναίκα «στο τιμόνι τους», ο οποίος τελικά αποφασίζει αν πρέπει ή όχι να πυροδοτήσει έναν πύραυλο. Η ταχεία τεχνολογική πρόοδος προς την επόμενη φάση του αυτοματισμού, στην οποία τα όπλα μπορούν να επιλέξουν τους δικούς τους στόχους, έχει ανησυχήσει τους επιστήμονες και τους ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
«Δεν υπάρχουν ακόμη πλήρως αυτόνομα όπλα», αναγνωρίζει η έκθεση. «Αλλά η τεχνολογία κινείται προς αυτή την κατεύθυνση και πολλές μηχανές ήδη αναπτύσσονται. Για παράδειγμα, πολλές χώρες χρησιμοποιούν αμυντικά οπλικά συστήματα - όπως το ισραηλινό Iron Dome και το αμερικάνικο Phalanx και C-RAM - που έχουν προγραμματιστεί ώστε να ανταποκρίνonται αυτόματα στις απειλές από εισερχόμενα πυρά. Υπάρχουν πρωτότυπα αεροπλάνα που θα μπορούσαν να πετούν αυτόνομα στις διηπειρωτικές αποστολές [το βρετανικό Taranis] ή να απογειώνονται και προσγειώνονται σε ένα αεροπλανοφόρο [το X-47B των ΗΠΑ]» αναφέρεται στην έρευνα.
«Καμία απόδοση ευθύνης, καμία καταδίκη για τα εγκλήματα»
Η έκθεση απευθύνει έκκληση για απαγόρευση ανάπτυξης, παραγωγής και χρήσης της πλήρως αυτόνομων όπλων μέσω μιας διεθνούς νομικά δεσμευτικής συμφωνίας και καλεί τα κράτη να υιοθετήσουν παρόμοιους εθνικούς νόμους.
Τα εμπόδια για την παραγωγή νομικού πλαισίου για τη χρήση των πλήρως αυτόνομων όπλων είναι μνημειώδη, αναφέρει η έκθεση. «Τα όπλα δεν μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνα για τη συμπεριφορά τους, επειδή δεν μπορούν να ενεργήσουν με εγκληματική πρόθεση και για αυτό δεν θα μπορούσαν να τιμωρηθούν από τα διεθνή δικαστήρια.
«Ποινική ευθύνη πιθανότατα θα μπορεί να εφαρμοστεί μόνο σε καταστάσεις όπου οι άνθρωποι ήθελαν να χρησιμοποιήσει τα ρομπότ για να παραβιάσουν τον νόμο. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τουλάχιστον, η αστική ευθύνη θα είναι σχεδόν αδύνατη λόγω της ασυλίας που παρέχεται από το νόμο για το στρατό και τους αναδόχους του και της μη ευθύνης των εταιρειών για τα ελαττωματικά προϊόντα».
Η Bonnie Docherty, ερευνήτρια του HRW και βασική συντάκτρια της έκθεσης, δήλωσε: «Η λογοδοσία σημαίνει ότι δεν μπορούμε να αποτρέψουμε μελλοντικά εγκλήματα, δεν θα υπάρχει καμία αποζημίωση για τα θύματα, καμία κοινωνική καταδίκη του υπεύθυνου. Τα πολλά εμπόδια στην απονομή δικαιοσύνης για τα πιθανά θύματα. αποδεικνύει γιατί πρέπει επειγόντως να απαγορευτούν τα πλήρως αυτόνομα όπλα ».
