Επιμέλεια Γιώργος Καλλίνης
Την Παρασκευή, η αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) ενέκρινε τη νέα γενιά φαρμάκων που μειώνουν τη χοληστερόλη, η οποία θα κοντράρει τις στατίνες που ξεκίνησαν από τη δεκαετία του 1980. Τα νέα φάρμακα λειτουργούν με παρόμοιο τρόπο με τις στατίνες, δεσμεύοντας τη χοληστερόλη στο ήπαρ για κυκλοφορεί λιγότερη στο αίμα. Η νέα αυτή κατηγορία, που ονομάζεται «PCSK-9 αναστολείς» εκμεταλλεύεται γενετικές μεταλλάξεις που ρυθμίζουν το επίπεδο των υποδοχέων κακής χοληστερίνης LDL στο ήπαρ. Λιγότεροι PCSK9 αναστολείς έχουν αποτέλεσμα περισσότερους LDL υποδοχείς που μπορούν να απορροφούν την κακή χοληστερίνη και επομένως να αφήνουν λιγότερη χοληστερόλη στο αίμα.
Η FDA ενέκρινε την ουσία alirocumab (Praluent), ένα ενέσιμο φάρμακο από τις φαρμακευτικές Sanofi και Regeneron, για άτομα με υπερχοληστερολαιμία, μια γενετική πάθηση κατά την οποία τα επίπεδα της χοληστερίνης είναι υψηλή, όπως και για όσους έχουν ιστορικό καρδιακής νόσου οι οποίοι δεν μπορούν να μειώσουν αρκετά τα επίπεδα της LDL τους με τα υπάρχοντα φάρμακα στατίνης.
Η ιστορία των φαρμάκων
Ενώ τα φάρμακα PCSK9 βοηθούν στην μείωση της χοληστερίνης, η ιστορία αυτών των φαρμάκων ξεκίνησε σε μια γαλλική οικογένεια με το αντίθετο πρόβλημα. Τα μέλη τους είχαν εξαιρετικά υψηλά επίπεδα της LDL και μεγαλύτερα -από τον μέσο όρο- ποσοστά καρδιακών παθήσεων. Αλλά σε αντίθεση με άλλους ανθρώπους με παρόμοια προβλήματα χοληστερόλης, αυτή η οικογένεια δεν είχε τις συνήθεις μεταλλάξεις στα γονίδια που ρυθμίζουν τη χοληστερόλη. Αντ 'αυτού, Γάλλοι ερευνητές κατάλαβαν το 2003 ότι είχαν ανωμαλίες στο PCSK9, ένα γονίδιο που παράγει μια πρωτεΐνη που βρίσκεται κυρίως στο ήπαρ, τα νεφρά και τα έντερα.
Έναν ωκεανό και μισή ήπειρο μακριά, ο Jonathan Cohen και η Helen Hobbs στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, διάβασε την περιγραφή του γονιδίου PSCK9 και διερωτήθηκε κατά πόσον τα άτομα με χαμηλότερα επίπεδα της πρωτεΐνης από το PCSK9 θα έχουν μείωση στα επίπεδα της LDL στο αίμα. Οι Cohen και Hobbs συμμετείχαν σε μια μεγάλη μελέτη καρδιακών παθήσεων στις οποίες συμμετείχαν σχεδόν 15.000 εθελοντές, και αποφάσισε να αναζητήσει τις μεταλλάξεις PCSK9 μεταξύ των συμμετεχόντων τους. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι 33 άνθρωποι των οποίων τα επίπεδα της LDL ήταν περίπου 40% χαμηλότερα από το μέσο όρο, είχαν τις ίδιες μεταλλάξεις που έσβησαν αποτελεσματικά την παραγωγή πρωτεΐνης από το PCSK9. Ουσιαστικά, είχαν περίπου την ίδια χοληστερίνη με όσους έπαιρναν στατίνες για να ρίξουν τη χοληστερόλη τους.
Αυτές οι μεταλλάξεις PCSK9 που σχετίζονται με τη χαμηλότερη LDL, εμφανίστηκαν κυρίως σε συμμετέχοντες από την Αφρική και την Αμερική. Όσοι είχαν ένα αντίγραφο της μετάλλαξης στο συγκεκριμένο γονίδιο, διέτρεχαν 88% χαμηλότερο κίνδυνο καρδιακής νόσου. Μια άλλη μετάλλαξη στο ίδιο γονίδιο PCSK9 που εμφανίστηκε πιο συχνά σε λευκούς είχαν το ίδιο αποτέλεσμα, αλλά σε μικρότερο βαθμό, ρίχνοντας την LDL κατά 15% και τον κίνδυνο καρδιακών γεγονότων κατά 47%.
«Τα αποτελέσματα ήταν αρκετά συναρπαστικά», λέει ο Cohen, ο οποίος δημοσίευσε τα ευρήματα, μαζί με τους συναδέλφους του στο New England Journal of Medicine (NEJM) το 2006. «Μας είπαν ότι το PCSK9 είναι ένας ελκυστικός θεραπευτικός στόχος». Επίσης, σε όλους τους ανθρώπους με αυτές τις μεταλλάξεις και χαμηλότερα επίπεδα της LDL, δεν φαίνεται να υπάρχουν σοβαρές παρενέργειες.
Προς το παρόν, η FDA αναφέρει ότι τα φάρμακα θα πρέπει να συνταγογραφούνται μόνο σε άτομα με κληρονομική υπερχοληστερολαιμία ή σε εκείνους που έχουν αποτύχει να μειώσουν τα επίπεδα της LDL επαρκώς με τη χρήση στατινών. Πολλοί ερευνητές προτείνουν, σύμφωνα με το περιοδικό ΤΙΜΕ, ότι τα νέα φάρμακα θα πρέπει να λαμβάνονται σε συνδυασμό με στατίνες και μια υγιεινή διατροφή για την καρδιά. Άλλοι γιατροί αναμένουν ότι πολλοί ασθενείς, οι οποίοι έχουν οικογενειακό ιστορικό καρδιακής νόσου ή άλλους παράγοντες κινδύνου, όπως υπέρταση ή διαβήτη, μπορούν να ξεκινήσουν να ασχολούνται με τα νέα φάρμακα, σε συνεννόηση φυσικά με τους γιατρούς τους.
Νέο φάρμακο εγκρίθηκε στην Ε.Ε.
Είναι γνωστό ότι η υψηλή χοληστερόλη μπορεί να προκαλέψει πολλές ζημιές στον οργανισμό, αλλά για να τιθασευθεί χρειάζεται πολύς αγώνας εκ μέρους του ασθενή. Τώρα όμως αυτή η μάχη φαίνεται να γίνεται πιο εύκολη και λιγότερο επώδυνη. Η Amgen ανακοίνωσε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε την άδεια κυκλοφορίας του Εvolocumab, του πρώτου αναστολέα της προ-πρωτεΐνης κονβερτάσης σουμπτιλισίνης/κεξίνης τύπου 9 (PCSK9) που εγκρίνεται παγκοσμίως, για τη θεραπεία ασθενών με μη ελεγχόμενη χοληστερόλη που έχουν ανάγκη επιπρόσθετης εντατικής μείωσης της χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνης χοληστερόλης (LDL-C). Το Εvolocumab είναι ένα ανθρώπινο μονοκλωνικό αντίσωμα που αναστέλλει την PCSK9, μία πρωτεΐνη που μειώνει την ικανότητα του ήπατος να απομακρύνει την LDL-C, δηλαδή την «κακή» χοληστερόλη, από το αίμα. Η αυξημένη LDL-C είναι μία παθολογική κατάσταση της χοληστερόλης ή/και των λιπιδίων στο αίμα και αναγνωρίζεται ως ένας μείζων παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο (CVD).
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το Evolocumab για:
• Τη θεραπεία ενηλίκων με πρωτοπαθή υπερχοληστερολαιμία (ετερόζυγη οικογενή και μη οικογενή [HeFH]) ή μικτή δυσλιπιδαιμία, ως συμπλήρωμα της διατροφής:
-σε συνδυασμό με στατίνη ή με στατίνη και άλλες υπολιπιδαιμικές θεραπείες σε ασθενείς που δεν μπορούν να επιτευχθούν οι στόχοι της LDL-C με τη μέγιστη ανεκτή δόση μίας στατίνης, ή ως μονοθεραπεία ή σε συνδυασμό με άλλες υπολιπιδαιμικές θεραπείες σε ασθενείς που παρουσιάζουν δυσανεξία στις στατίνες ή για τους οποίους αντενδείκνοται οι στατίνες.
• Τη θεραπεία ενηλίκων και εφήβων ηλικίας άνω των 12 ετών με ομόζυγη οικογενή υπερχοληστερολαιμία (HoFH) σε συνδυασμό με άλλες υπολιπιδαιμικές θεραπείες. Η επίδραση του Evolocumab στην καρδιαγγειακή νοσηρότητα και θνησιμότητα δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί.
