Συνέντευξη στον Γιώργο Καλλίνη
Τα θέματα της επιστήμης και υγείας, τα οποία προβάλλουμε καθημερινά στον "Τ.Θ.", θα έστεκαν μάλλον ανέμπνευστα αν δεν φιλοξενούσαμε κάθε τόσο, επιστήμονες που ζωντανεύουν με τις παρεμβάσεις τους τις σελίδες μας.
Επιστημονικά θέματα, τα οποία είναι ταυτόχρονα πρακτικές συμβουλές, απόψεις και γνώσεις απαραίτητες για τον καθένα μας. Κάπως έτσι προσπαθούμε να επηρεάσουμε εμείς τις εξελίξεις, ρίχνοντας βάρος στην έρευνα και την ανάγκη να επενδυθούν περισσότερα χρήματα προς όφελος της υγείας των ανθρώπων, αλλά και πιο προωθημένες ιδέες, όπως την αναζήτηση της αθανασίας. Όμως, δεν έχουμε τόσο συχνά την τιμή, να αναλύει σε εμάς και τους αναγνώστες μας, ένα από τα πιο δυνατά μυαλά του κόσμου τα πιο καυτά επιστημονικά θέματα!
Το γεγονός ότι ο Ευάγγελος Κατσιούλης ανήκει σε μια πολύ εκλεκτή ομάδα ανθρώπων είναι γνωστό. Είναι ένας από τους 50 ανθρώπους με το υψηλότερο IQ στον κόσμο, παρέα με τον Στίβεν Χόκινγκ, τον Μπιλ Γκέιτς, τον Μπομπ Ντίλαν και άλλες διάσημες διάνοιες. Αυτό που δεν είναι ίσως γνωστό, είναι ότι ο Έλληνας ψυχίατρος, ο οποίος διάλεξε τη Θεσσαλονίκη για να ζήσει, είναι ένας πολύ απλός και ήρεμος άνθρωπος. Καμιά φορά η εξυπνάδα τρομάζει, όχι όμως στην περίπτωση του Κ. Κατσιούλη που απάντησε στις ερωτήσεις του "Τ.Θ." με πολύ διάθεση. Απολαύστε!
- Ας αρχίσουμε με κάτι ανάλαφρο. Τι είναι η ζωή και πώς γίνεται να τη χαρούμε;
Η ζωή είναι το αντίθετο του θανάτου ή ο θάνατος το αντίθετο της ζωής; Αυτή είναι μια ερώτηση πολύ πιο γενική. Η ίδια η εμπειρία της ζωής είναι πολύ υποκειμενική, είναι ένα δώρο που μας έκαναν χωρίς να μας ρωτήσουν, για αυτό, ίσως, δεν το εκτιμάμε.
Ζούμε, γιατί κάποιοι άνθρωποι ζούσαν πριν από εμάς και κάποιοι θα ζήσουν μετά από εμάς, γιατί ζούμε εμείς. Αν αυτό δίνει από μόνο του ένα νόημα στην ύπαρξή μας, θα μπορούσε ενδεχομένως να δίνει και μια απάντηση στην ερώτηση «ποιο είναι το νόημα της ζωής». Από την άλλη, πολλοί άνθρωποι μαζεύουν υποχρεώσεις, μαζεύουν στόχους και βήματα που θέλουν να διεκπεραιώσουν, η ίδια η ζωή για αυτούς είναι μια συνεχής διαδικασία επίδειξης της ικανότητας επιβίωσης δια της επίτευξης στόχων.
Όταν κάποιος μπει σε αυτή τη διαδικασία που δεν τελειώνει, γιατί κάθε βήμα σε φέρνει στο επόμενο σκαλοπάτι μιας σκάλας που δεν τελειώνει ποτέ, η εμπειρία της ίδιας της ζωής καταλήγει να είναι πολύ επίπονη και αγχώδης. Έτσι ο άνθρωπος εκτροχιάζεται από ό,τι θα μπορούσε να οριστεί ως ικανοποίηση και ταυτοποιεί την ικανοποίηση με τη διεκπεραίωση των συγκεκριμένων διαδικασιών που επιλέγει ο ίδιος.
Χρησιμοποιώ το ρήμα «επιλέγω» γιατί είναι πάρα πολύ σημαντικό. Όλα αυτά τα επιλέγουμε. Προσπερνάμε τη ζωή. Το πώς ο κάθε άνθρωπος επιλέγει να ζήσει το κάθε λεπτό της ζωής του, το κάθε δευτερόλεπτο, είναι το μόνο πράγμα που νοηματοδοτεί την ύπαρξή του. Ο χρόνος μας εδώ, είναι το μόνο πολύτιμο που έχουμε, δεν είναι ούτε τα υλικά αγαθά, ούτε πόσους στόχους καταφέραμε. Το πιο σημαντικό είναι ο χρόνος μας, πώς τον περάσαμε και τι σημασία έχει ο τρόπος που τον περάσαμε για εμάς.
- Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζουμε και ξεχνάμε πόσο όμορφο δώρο είναι η ζωή;
Κάποιοι άνθρωποι εμφανίζουν διαχειριστικά προβλήματα στο χρόνο τους, με αποτέλεσμα να μην τον εκτιμούν. Ίσως αυτό να ξεκινάει από το να μην εκτιμούν την ίδια τους την ύπαρξη. Εκεί αρχίζει η ασυμβατότητα, η οποία δεν είναι διαχωρίσιμη σε ορισμένες περιπτώσεις και οδηγεί σε/απαιτεί μια απόσπαση προσοχής, με νέους στόχους όπως οι απαιτήσεις μιας δουλειάς ή η φροντίδα μιας οικογένειας. Όλο αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην αντιλαμβάνεται ο ίδιος ότι κάθε μέρα που περνάει είναι μια ακόμη μέρα από αυτό το δώρο που του έχει δοθεί. Έτσι, λοιπόν, περνάει τη μέρα του κάπως αυτόματα, ίσως απερίσκεπτα, λίγο φευγαλέα και έτσι ο χρόνος και η ζωή κυλάνε και μας προσπερνάνε.
Σε κάποια στιγμή, όταν το αντιληφθεί αυτό, ίσως έχει μεγαλώσει και έχει λιγότερες δυνατότητες και λιγότερα πράγματα να κάνει. Τότε, αρχίζουν οι σκέψεις του απολογισμού του τι έκανε και τι δεν έκανε, οι τύψεις αρχίζουν και βαραίνουν, βγαίνουν απωθημένα για πράγματα που δεν έκανε και θα μπορούσαν να γεμίσουν τη ζωή του και αναπόφευκτα έρχεται μια σύγκρουση: «Τι έκανα» και «τι θα ήθελα να κάνω». Το θέμα είναι να μην φτάσει κανείς στο σημείο που έχει περάσει η χρονική δυνατότητα να κάνει πράγματα που μπορούν να τον ικανοποιήσουν.
Γυρνάω συνέχεια γύρω από το θέμα της ικανοποίησης, γιατί είμαστε βιολογικά όντα, με συγκεκριμένες ανάγκες οι οποίες απαιτούν ικανοποίηση. Όταν δεν ικανοποιούνται αυτές οι ανάγκες, γυρνούν σαν ερινύες και μας κυνηγούν και μας χαλάνε την καθημερινότητα, την επαφή με οποιοδήποτε άνθρωπο, την ικανότητα διεκπεραίωσης και επιβίωσής μας. Είναι αρκετά σημαντικό να αντιληφθούμε ότι οι ανάγκες μας είμαστε εμείς. Τώρα το τι θέλουμε ή νομίζουμε ότι έχουμε ανάγκη είναι ένα άλλο θέμα. Κάθε εποχή έχει τα δημοφιλή πρότυπά της και έτσι κάποιοι άνθρωποι τα ακολουθούν χωρίς να τα φιλτράρουν και πολλές φορές εκτροχιάζονται. Η επαφή με τον εαυτό μας θα μας βοηθήσει να μάθουμε τι θέλουμε. Αν μάθουμε τι θέλουμε θα μας δώσει τη δύναμη να τα διεκδικήσουμε και μετά η ζωή απλοποιείται. Στοχεύουμε στην ικανοποίηση αυτών των αναγκών, αναθεωρώντας βέβαια αυτές τις επιλογές αν πάψουν να μας ικανοποιούν (γιατί αλλάζουμε καθώς μεγαλώνουμε).
Στην αναζήτηση της αθανασίας...
Η αναζήτηση της αθανασίας είναι ένα από τα πιο ανερχόμενα επιστημονικά πεδία της εποχής μας. Πάρα πολλοί άνθρωποι όμως δεν μπορούν να δεχτούν ότι είναι ανάγκη να ερευνηθούν διεξοδικά τέτοια ζητήματα. Ποια είναι η άποψη περί αθανασίας του κ. Κατσιούλη;
- Ας πάμε ένα βήμα παρακάτω. Η ζωή είναι όμορφη και θέλουμε να ζήσουμε για πάντα. Τι είναι η αθανασία;
Η αθανασία είναι η χρονική επέκταση της έκφρασης του ενστίκτου της επιβίωσης. Θέλουμε να ζούμε και να επιβιώνουμε και αυτό είναι λειτουργικό χαρακτηριστικό της ίδιας της ζωής. Αυτό το ένστικτό το έχουν όλα τα βιολογικά όντα, από ένα ελάχιστο μυρμήγκι μέχρι τον άνθρωπο. Η ίδια η ανάγκη ζωής και επιβίωσης ζητάει την επέκταση της ζωής. Όμως, ας πάμε ένα βήμα πιο πέρα.
Θέλουμε να ζήσουμε παραπάνω. Για ποιο λόγο; Μήπως γιατί ζήσαμε λίγο χρόνο ή μήπως γιατί ζήσαμε λίγο τη ζωή μας. Δηλαδή η ίδια η ζωή δε μας δίνει τις ευκαιρίες, στον καθένα με το χαρακτήρα που έχει, κάποια πράγματα να τα διεκδικήσει, να τα χαρεί, να τα ζήσει; Η επέκταση αυτών των πραγμάτων στο χρόνο και η παρατεταμένη βίωσή τους δια της αθανασίας, είναι η λύση που ζητάμε;
Αν αντιληφθούμε τη ζωή σα μια συνέχεια χρόνου, οι μικροί μεγαλώνουν, οι ανώριμοι ωριμάζουν και ούτω κάθε εξής, προκύπτει η εξέλιξη της μετάπτωσης της υγείας, σε ασθένειες εκφυλιστικές και άλλες. Ήδη, τα τελευταία χρόνια αυξάνονται τα κρούσματα εκφυλιστικών ασθενειών επειδή ζούμε περισσότερο. Αν ζούσαμε διπλάσια χρόνια τότε είναι πιθανό να υπήρχαν ή διπλάσιες ασθένειες ή οι ήδη υπάρχουσες να ήταν πιο βαριές. Το να ζήσουμε περισσότερο δεν σημαίνει ότι θα ζήσουμε και καλύτερα.
Αν υπήρχε το δίλημμα, «ζω περισσότερο ή καλύτερα», τότε νομίζω ότι η επιλογή «καλύτερα» θα ήταν μονόδρομος, υπό την έννοια ότι μια χρονική επέκταση μιας όχι καλής ζωής θα μπορούσε να είναι μια βασανιστική εμπειρία. Δεν είμαι υπέρ της αύξησης της ποσότητας χρόνου, όσο είμαι υπέρ της βελτίωσης της ποιότητας ζωής για όσο διάστημα είμαστε εδώ πέρα.
- Ωραία όλα αυτά, αλλά είναι εφικτή η αθανασία;
Η αντοχή του ανθρώπου και των ανθρώπινων οργάνων, εξαρτάται από τη διαχείρισή τους και τη γενικότερη ποιότητα ζωής του κάθε ανθρώπου. Ας μιλήσουμε για τη σημερινή κατάσταση, μια ζωή σε μια πόλη το 2015. Η ψυχολογική- πνευματική κακουχία, οι αυξημένες ανάγκες που απασχολούν τις σκέψεις μας, η ιδία η λειτουργία του εγκεφάλου είναι βεβαρυμμένες. Ζούμε δύσκολους καιρούς και οι δύσκολοι καιροί κάνουν τους ανθρώπους δύσκολους. Ο εγκέφαλός μας πρέπει να ανταποκριθεί σε πράγματα που θεωρούμε αυτονόητα αλλά απαιτούν μια καθημερινή επιβάρυνση.
Σίγουρα, δεν αξιοποιούμε τον εγκέφαλό μας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Περισσότερο ασχολούμαστε με διαχειριστικά θέματα, με θέματα καθημερινότητας για να καλύψουμε τις ανάγκες μας. Όλα αυτά οδηγούν σε μια αγχωτική ζωή, γεμάτη πίεση, τρέξιμο και ένταση, στοιχεία που δεν βοηθούν τη λειτουργία του εγκεφάλου. Αν ο άνθρωπος ζήσει άλλα 100 χρόνια με αυτές τις συνθήκες φανταστείτε πόσο δύσκολο θα είναι στον εγκέφαλο να ανταποκριθεί. Θα μπορεί άραγε να πει μια λέξη;
Έχουμε βιολογικά όρια. Παλιά οι άνθρωποι ζούσαν 30-40 χρόνια. Τώρα ζούμε τα διπλάσια χρόνια και αρκετά καλύτερα, έχουμε τρόπους να αντιμετωπίσουμε τον πόνο και τα απλά μικρόβια/φλεγμονές. Η επιστήμη έχει προοδεύσει πάρα πολύ, αλλά ίσως όχι τόσο πολύ, ώστε να ξεπεράσει συγκεκριμένα βιολογικά μας όρια. Όρια αντοχής, όρια λειτουργικότητας των κυττάρων στον οργανισμό μας, τα οποία είναι εκτεθειμένα και στους δυσμενείς εξωτερικούς παράγοντες (ακτινοβολία, ρύπανση) αλλά και στη διαχείρισή τους από εμάς τους ίδιους.
Ήδη έχουμε ανεβάσει πολύ το όριο ζωής και ίσως το ανεβάσουμε και άλλο. Ίσως βρούμε και τρόπους να αντιμετωπίσουμε πολλές παλιές ή νέες ασθένειες. Αλλά, δεν είμαι σίγουρος ότι θα μπορέσουμε να ξεπεράσουμε κάποια όρια της φύσης, οπότε ίσως να μην καταφέρουμε την απόλυτη αθανασία αλλά μια περαιτέρω επιμήκυνση της ζωής.
- Άντε όμως και ζούμε περισσότερο, θα είναι απολαυστικό ή απλά θα πληρώνουμε φόρους για άλλα 60 χρόνια; Μήπως τελικά στο παρελθόν ζούσαμε λιγότερο, αλλά καλύτερα;
Εδώ αρχίζει η συζήτηση για το τι θεωρεί ο καθένας ποιότητα ζωής. Παλιά οι άνθρωποι μπορεί να ζούσαν πιο απλά, με απλές επιλογές ζωής, όπως το να βρουν μια δουλειά μετά το πανεπιστήμιο, να δημιουργήσουν σχέσεις και να τεκνοποιήσουν, αντλώντας την ευχαρίστησή τους από αυτές τους τις επιλογές. Σήμερα υπάρχει περισσότερο τρέξιμο και πολύς ανταγωνισμός. Δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι επειδή ζούμε περισσότερο και έχουμε περισσότερα εμβόλια και τεχνολογία, είμαστε πιο ευτυχισμένοι από ανθρώπους που έζησαν παλιότερα.
Ίσα ίσα, νομίζω ότι ήταν πιο γνήσιες οι ανθρώπινες σχέσεις όταν τα μέσα ήταν λιγότερα και οι ανάγκες μάς ωθούσαν να κοινωνικοποιηθούμε για να τις καλύψουμε. Πριν από 100 χρόνια μπορεί να μην είχαμε αρκετό φαγητό, αλλά δεν είχαμε το σημερινό φόβο πώς να επιβιώσουμε. Οι άνθρωποι στο παρελθόν έβρισκαν έναν τρόπο να επιβιώσουν, ένα κομμάτι ψωμί ή ένα φρούτο από τον κήπο του γείτονα. Αυτό τότε μπορεί να τους αρκούσε, ενώ σήμερα δεν μας αρκεί τίποτα. Σήμερα ανοίγουμε το facebook και το twitter, νομίζουμε ότι κοινωνικοποιούμαστε ενώ κοιτάμε μια οθόνη. Αυτή η δράση δεν μπορεί να υποκαταστήσει την κανονική κουβέντα που κάνουν 2 άνθρωποι όπως κάνουμε εμείς τώρα.
- Ε, τότε γιατί έχει «λυσσάξει» η Google να εξαπατήσει το θάνατο, όπως άλλωστε αποκαλύπτει και το πρωτοσέλιδο του περιοδικού ΤΙΜΕ;
Όταν βλέπεις την Google και διάφορους μεγιστάνες να επενδύουν τόσα λεφτά στο κυνήγι της αθανασίας, σημαίνει ότι το θέμα είναι πάρα πολύ εμπορικό. Υπάρχει ο ενδόμυχος φόβος που έχουμε μέσα μας οι περισσότεροι από εμάς «γιατί η ζωή να είναι τόση και να μην είναι ακόμη μεγαλύτερη;». Ποιος δεν θα έδινε κάτι από όσα έχει και δεν έχει για να ζήσει περισσότερο, εφόσον υπάρχει ένα τέτοιο φάρμακο;
Αναφορικά με την αθανασία, η ίδια η ζωή θα μπορούσε να είναι καλύτερη και μεγαλύτερη αν εμείς προσέχουμε περισσότερο. Δεν μπορώ να καταλάβω έναν άνθρωπο που θα πληρώσει για να πάρει ένα φάρμακο για έξτρα 5, 10 ή 20 χρόνια ζωής και κατά τα άλλα να καπνίζει, να κάνει καταχρήσεις, να αγχώνεται και να ζει μια μη ικανοποιητική ζωή, αλλά παρόλα αυτά να ζητάει να την επεκτείνει! Θα καταλάβαινα, ενδεχομένως, έναν άνθρωπο που θα πρόσεχε τον εαυτό του και θα αναζητούσε την επέκταση της ζωής του. Είναι θέμα επιλογής το πόσο θα ζήσουμε, όπως και το πόσο καλά θα ζήσουμε. Εγώ, προσωπικά, τοποθετώ πιο ψηλά το «καλά» από το «πολύ», στο θέμα της ζωής.
Από την άλλη, υπάρχουν και πολλά θέματα που μπορούν να χαρακτηριστούν ακόμα και ως θεωρίες συνομωσίας. Όπως το ότι ήδη υπάρχει ένα φάρμακο για τον καρκίνο ή ότι διάφοροι ιοί ξέφευγαν επίτηδες από το εργαστήριο για να ελέγξουν τον πληθυσμό, ότι μας ψεκάζουν κλπ.. Αυτές οι απόψεις μπορεί να ανακύπτουν από την ανάγκη μας να εκμαιεύσουμε ελπίδες από κάτι που δεν υπάρχει στην πραγματικότητα, ώστε να μπορούμε να ελπίζουμε. Ίσως πάλι, συμβαίνει για να αποφύγουμε τις δικές μας ευθύνες. Θεωρώντας δηλαδή ότι κάποιοι άλλοι έχουν την ευθύνη για τη ζωή μας, αποφεύγουμε τη δική μας ευθύνη να κάνουμε εμείς τη ζωή μας καλύτερη.
Σίγουρα ισχυροί άνθρωποι, κυβερνήσεις, πολιτικές επηρεάζουν τη γενικότερη πορεία της κοινωνίας, αλλά υπάρχουν πολλά που μπορούμε εμείς να πάρουμε στα χέρια μας και να κάνουμε τη ζωή μας καλύτερη, επί της ουσίας.
- Αν ερχόταν κάποιος 100αρης στο γραφείο σας, ποιο πιστεύετε ότι θα ήταν το πρόβλημά του;
Εάν τώρα σε κάποια στιγμή ερχόντουσαν στο γραφείο μου άνθρωποι 100 χρονών και εγώ ήμουν 80αρης ψυχοθεραπευτής, τότε φαντάζομαι ότι θα ανησυχούσαν αν κάνουν αρκετό σεξ, περίπου όπως οι σημερινοί 45αρηδες! Ή μπορεί να είχαν προβλήματα στη δουλειά και άγχος για το αν θα πάρουν σύνταξη, εφόσον αν πεθαίνουμε στα 130, τότε θα παίρναμε σύνταξη στα 125! Πιστεύω ότι και η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να σπονσοράρει την αύξηση του προσδόκιμου ζωής, για να καλύψει και τα κενά στα ασφαλιστικά ταμεία..!
«Αν υπάρχει εξωγήινη ζωή, ας επικοινωνήσει μαζί μου!»
Νερό στον Άρη. Πάγο στον Πλούτωνα. Οξυγόνο σε κομήτη. Προφανώς, δεν ξέρουμε σχεδόν τίποτα για το διάστημα και σιγά σιγά αρχίζουμε να αποκαλύπτουμε τα μυστικά του σύμπαντος. Όχι, δεν είμαστε μόνοι, ας το δεχτούμε αυτό και ας συνεχίσουμε. Η τεχνολογία είναι το όπλο της ανθρωπότητας για να αποκωδικοποιήσει όλα αυτά τα μυστικά. Τελικά, είναι πράσινοι οι εξωγήινοι, θέλουμε να ρωτήσουμε αλλά καλύτερα όχι.
- Υπάρχει ζωή σε άλλους πλανήτες; Μήπως πρέπει να ανησυχούμε ή να χαιρόμαστε γιατί καταστρέψαμε αυτό τον πλανήτη και ίσως βρούμε κάποιον άλλο να ζήσουμε στο μέλλον;
Στον πλανήτη μας τα πράγματα είναι πολύ απλά. Συγκεκριμένες επιλογές οδήγησαν την κατάσταση που βιώνουμε στο συγκεκριμένο σημείο. Δηλαδή, βάλαμε οι ίδιοι τα χεράκια μας και βγάλαμε τα ματάκια μας. Τώρα, απλά αποδεχόμαστε τα αποτελέσματα των πράξεων προηγούμενων γενεών. Ξέρετε, όμως ότι όταν αποδέχεσαι κάτι, ουσιαστικά απλά το επαναεπιλέγεις.
Για την ύπαρξη ζωής σε άλλους πλανήτες, είναι πολύ εγωιστικό να πιστεύουμε ότι σε αυτό το χάος που λέγεται διάστημα, το οποίο τώρα το ανακαλύπτουμε σιγά σιγά, είμαστε το μοναδικό έμβιο ον. Βέβαια, εμείς ορίζουμε τη ζωή μόνο στο φάσμα που την αντιλαμβανόμαστε. Μπορεί να υπάρχει κάποιου άλλου είδους ζωή που δεν μπορούμε ακόμη να αντιληφτούμε ή καν να φανταστούμε. Αυτό φυσικά μπορεί να συμβαίνει και σε αυτόν τον πλανήτη, να υπάρχει δηλαδή ζωή ακριβώς δίπλα μας που εκπέμπει σε άλλο μήκος κύματος και δεν το αντιλαμβανόμαστε. Γιατί λοιπόν να μην υπάρχει και κάπου αλλού; Είναι πιθανό να υπάρχει.
Τώρα, είναι πολύ ενδιαφέρον το αν θέλουμε απλά να μάθουμε αν υπάρχει ή αν θέλουμε μετά και να την ελέγξουμε. Δεν μπορώ να αντιληφθώ πώς θα μας απειλούσε η παρουσία ζωής τόσο μακριά από εδώ! Δεδομένου ότι σύμφωνα με τους νόμους της φύσης και με την ενδιάμεση απόσταση, θα ήταν πολύ δύσκολο να έρθουμε σε επαφή. Παρότι υπάρχουν αναφορές και σενάρια επιστημονικής φαντασίας, είναι γεγονός ότι αν ήταν να υπάρξει επαφή, τότε στα εκατομμύρια χρόνια ζωής του πλανήτη Γη θα υπήρχε κάποιο γεγονός καταγεγραμμένο. Δυστυχώς ή ευτυχώς, δεν έχει αποδειχθεί τίποτα.
Νομίζω ότι είναι πιο συναρπαστικό παρά απειλητικό να υπάρχει κάποιο είδος ζωής σε άλλο πλανήτη. Προσωπικά, μέσω της εφημερίδας, θα ήθελα να κοινοποιήσω το ενδιαφέρον γνωριμίας μου μαζί της, οπότε αν έρθει σε επαφή μαζί σας μπορείτε να της δώσετε τα στοιχεία επικοινωνίας μου!
- Όμως, μήπως όλη αυτή η ανάπτυξη της τεχνολογίας έρχεται με κάποιο κόστος; Είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε την τεχνητή νοημοσύνη;
Δεν είμαστε έτοιμοι ακόμα να δεχτούμε ότι ο ρόλος των μηχανών θα μεγαλώνει συνέχεια στη ζωή μας, αλλά σίγουρα έχει γίνει μεγάλη πρόοδος σε αυτό τα τελευταία χρόνια. Από όσα ξέρω, είμαστε σε πολύ καλό -τεχνολογικά- δρόμο με τις εταιρείες να εξελίσσουν καθημερινά την τεχνητή νοημοσύνη. Πλέον οι μηχανές μπορούν να απαντούν με διαφορετικό στυλ, ανάλογα με την ερώτηση. Φυσικά, ακόμη δεν υπάρχει η γνώση για να δημιουργηθεί μια ολοκληρωμένη οντότητα, η οποία θα μπορούσε να αντικαταστήσει τον άνθρωπο… ακόμη!
Το IQ είναι μια φωτογραφία
Φυσικά δεν θα υπήρχε περίπτωση να περάσει μια συνέντευξη με έναν από τους εξυπνότερους ανθρώπους στον κόσμο χωρίς να ρωτήσουμε τι σημαίνει το IQ. Τι είναι ανθρώπινη νοημοσύνη και πώς μας χαρακτηρίζει. Να καμαρώνουμε όσοι πιάνουμε μεγάλο σκορ;
- Τι είναι τα τεστ IQ και πόσα αποκαλύπτουν για μας;
Τι σημαίνει το IQ για τον άνθρωπο; Εγώ θα έλεγα τι σημαίνει μια φωτογραφία για τον άνθρωπο. Το ίδιο πράγμα. Η φωτογραφία δείχνει το απέξω, το IQ -αν είναι αξιόπιστο- δείχνει πόσο καλά λειτουργείς απέναντι σε μια δοκιμασία. Κάποιες φορές η συγκέντρωση είναι πολύ καλή, κάποιες φορές μας ταιριάζει η συγκεκριμένη δοκιμασία καλύτερα και έτσι βγαίνει η «φωτογραφία του IQ» πάρα πολύ καλή.
Συνήθως, οι αξιόπιστες μετρήσεις ανιχνεύουν κριτική ικανότητα, ικανότητα ανάλυσης, πόσα δεδομένα μπορείς να επεξεργαστείς μια δεδομένη στιγμή και το βάρος της ανάλυσης που μπορείς να κάνεις. Δηλαδή να πας 2-3 επίπεδα κάτω από αυτό που φαίνεται, τόσο ώστε να το αναλύσεις, να το καταλάβεις και ίσως και να προβλέψεις και μια επόμενη εξέλιξη από αυτό που βλέπεις. Αυτές τις δοκιμασίες μπορεί να τις κάνει ο οποιοσδήποτε, οπουδήποτε χωρίς να χρειάζεται προετοιμασία ή σπουδές.
Να θυμίσουμε εδώ ότι IQ και νοημοσύνη είναι διαφορετικά πράγματα. Η νοημοσύνη είναι ιδιότητα, το IQ είναι ένα ψυχομετρικό εργαλείο που έχουμε για να προσεγγίσουμε αυτή την ιδιότητα. Αυτή τη στιγμή είναι το μοναδικό σχετικά αντικειμενικό ψυχομετρικό εργαλείο που έχουμε. Φυσικά η νοημοσύνη πρέπει να αποδειχτεί στην πράξη, στη ζωή. Πώς επιλέγει δηλαδή τι θα κάνει, πώς θα το κάνει και πόσο ευτυχισμένος είναι από αυτό.
Όπως και να έχει να πούμε, ότι όπως δεν κυκλοφορεί ένας άνθρωπος με μια συγκεκριμένη φωτογραφία του στο χέρι, έτσι δεν πρέπει και ένας άνθρωπος με υψηλό IQ να κυκλοφορεί με τα αποτελέσματα του τεστ στο χέρι, γιατί αυτό είναι μια ελλιπής εικόνα του ανθρώπου!
Προς το παρόν, εκτός από το γραφείο μου που εργάζομαι ως ψυχοθεραπευτής, ψυχίατρος, συγγράφω το πρώτο μου βιβλίο και ελπίζω να μην είναι το τελευταίο. Το να γράφω είναι κάτι που απολαμβάνω πάρα πολύ, γιατί οι λέξεις, η έκφραση και η επικοινωνία είναι αγαπημένες επιλογές!
Το ατομικό συμφέρον πηγάζει από το κοινωνικό
Ήταν η ώρα να βάλουμε και την πολιτική στη συζήτηση. Άλλωστε δεν γίνεται το πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον να μην μας επηρεάσει και μάλιστα με πολύ αρνητικό τρόπο. Ο πολίτης έχει πολλά μπροστά του να κάνει και να αλλάξει αν θέλει να δει μια πιο ελπιδοφόρα κατάσταση.
- Η οικονομική κρίση και η ελληνική πολιτική έχουν καταρρακώσει την ψυχολογία του Έλληνα πολίτη. Τι σημαίνει όλο αυτό που ζούμε για την ψυχολογία μας; Δεν έρχονται άνθρωποι αγχωμένοι με την κατάσταση της χώρας μας;
Όλες αυτές οι ερωτήσεις θα δεχτούν διαφορετικές απαντήσεις ανάλογα με τον ψηφοφόρο που απαντάει. Αν απαντάει η πλειονότητα του εκλογικού σώματος που ψήφισε, τότε ενδεχομένως να σου πει ότι όλα πάνε πολύ καλά και σε καλό δρόμο. Κάποιος από την άλλη πλευρά αντίστοιχα θα αντικρούει αυτές τις εικασίες και θα ισχυρίζεται τα αντίθετα.
Χωρίς να θέλω να είμαι αρνητικός, πιστεύω ότι το μέλλον είναι δύσκολο γιατί από τους χειρισμούς που βλέπω να γίνονται δεν προκύπτει βελτίωση των συνθηκών στα επόμενα χρόνια. Νομίζω ότι τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν μόνο όταν κάποιοι πετύχουν να πάρουν ό,τι ζητούν από εμάς, ρίχνοντας στο ενδιάμεσο το βιοτικό επίπεδό μας.
Το λέω αυτό γιατί παρατηρώ ότι ο κόσμος έχει το βλέμμα του στραμμένο στις κοινωνικές αναταραχές στην ευρύτερη περιοχή μας, Αίγυπτο, Συρία, Λιβύη, Τουρκία, Ελλάδα ακόμη και Ιταλία. Όλα αυτά, χωρίς καμιά διάθεση συνομωσιολογίας, δεν μπορεί να είναι τυχαίο. Είναι πολύ πιθανό όλες αυτές οι αναταραχές να είναι υποκινούμενες. Αλλιώς, όπως έχει γίνει και στο παρελθόν, θα είχαν κάπως βάλει μια τάξη. Όπως και να έχει είναι ένα παιχνίδι, το οποίο δεν μπορούμε πλήρως να το καταλάβουμε.
Όμως, σε προσωπικό επίπεδο, ο καθένας μπορεί να αναλογίζεται τις ευθύνες που έχει για το πώς έχει διαμορφωθεί η κατάσταση αρχικά σε ένα στενό εθνικό επίπεδο. Δηλαδή, το πώς ο καθένας διαχειρίζεται κοινούς πόρους, πώς βλέπει κονδύλια να κατασπαταλούνται και χρήματα να ξοδεύονται άσκοπα μπροστά του, την ίδια ώρα που η ατιμωρησία της παραβατικότητας θεωρείται πλέον ικανότητα. Αν κάποιος είναι ικανός να ξεφεύγει από τους νόμους ή να εξαιρείται από ό,τι ισχύει για όλους τους άλλους, σήμερα θεωρείται πετυχημένος.
Αυτό προκύπτει από την κοινή πεποίθηση ότι ακόμη και να πληρώνει κάποιος όλους τους φόρους του, αυτοί θα πάνε χαμένοι. Έτσι καταλήγουμε να μην πιστεύουμε στο σύνολο και να αναπτύσσουμε ατομιστικές συμπεριφορές. Όμως πρέπει να αναθεωρήσουμε αυτή την νοοτροπία, γιατί όπως είπε και ο Πλάτωνας, το ατομικό καλό προκύπτει μόνο από το κοινωνικό καλό.
- Τελικά μπορούμε να κάνουμε κάτι για να νιώσουμε καλύτερα; Διαλογισμός, γιόγκα ή θετική σκέψη;
Ο διαλογισμός είναι ένας εσωτερικός διάλογος. Δεν συνδέονται αναγκαστικά διαλογισμός και θετική σκέψη. Όμως αν όντως κάποιος ηρεμήσει, δώσει λίγο χρόνο στον εαυτό του να σκεφτεί τη ζωή του και πάρει απόσταση από όλα αυτά που τον αγχώνουν, τότε αυτός ο διαλογισμός μπορεί να οδηγήσει στη θετική σκέψη. Από εκεί και πέρα, ο διαλογισμός δεν είναι ο μόνος τρόπος να οδηγηθείς στη θετική σκέψη, μπορεί να βοηθήσει και μια απλή ενδοσκόπηση ή να φιλοσοφήσεις το ποιος είσαι και τι θες.
- Για το τέλος άφησα την πιο δύσκολη και επιστημονική πλευρά της συζήτησης. Ποια πιστεύετε ότι είναι αυτή τη στιγμή η πιο ενδιαφέρουσα επιστημονική εξέλιξη στο πεδίο σας;
Γίνεται πολύ καλή δουλειά τα τελευταία χρόνια στην έρευνα της ψυχιατρικής και συγκεκριμένα στην ανακάλυψη της αιτιολογικής βάσης των νόσων ψυχικής υγείας. Οι επιστήμονες προσπαθούν να βρουν γονίδια που η παρουσία τους μπορεί να συνδεθεί με εκδήλωση ψυχώσεων και συναισθηματικών διαταραχών. Φυσικά, αυτές οι παθήσεις έχουν πολύ μεγάλη σχέση με το περιβάλλον, αλλά ταυτόχρονα είναι πολύ σημαντικό να ξέρει κανείς ότι έχει κάποια προδιάθεση, ευαισθησία. Έτσι, θα μπορεί να αποφύγει και να διαχειριστεί συγκεκριμένες καταστάσεις.
Ουσιαστικά, με λίγες κουβέντες, προσπαθεί η ψυχιατρική να ενταχθεί στην ιατρική, γιατί πέρα από τη χορήγηση φαρμάκων, προς το παρόν το έργο του ψυχιάτρου είναι κοινωνικό και θεωρητικό/ψυχολογικό. Μέχρι σήμερα, πιο πολύ αίρονται τα συμπτώματα μιας ψυχικής νόσου παρά θεραπεύονται οι αίτιες και αυτό γιατί δεν είναι γνωστές. Η ψυχική νόσος προς το παρόν αντιμετωπίζεται χωρίς επιβεβαιωτικές εργαστηριακές και ιατρικές εξετάσεις.
Δεν ξέρουμε τι είναι ψυχή, δεν ξέρουμε τι είναι και πού οφείλεται η ψυχική νόσος, αλλά αυτό το πεδίο αναπτύσσεται πολύ γρήγορα και ήδη προσπαθούν να βρουν μέσω γονιδίων πού μπορεί να οφείλονται μερικές ψυχικές νόσοι. Αυτό έχει και διαγνωστική και θεραπευτική αξία. Η πρόληψη είναι πάντα πολύ σημαντική και το να προλαβαίνουμε καταστάσεις σχετίζεται και με την κουβέντα για την αθανασία, εφόσον μπορούμε να διορθώνουμε κάποια πράγματα στη ζωή μας και να απολαμβάνουμε περισσότερο τη ζωή.
Φυσικά, ακόμη και η πρόληψη δεν πρέπει να γίνει αγχωτική, δηλαδή να περνάμε όλη τη μέρα μας στους γιατρούς για εξετάσεις. Και αυτό γιατί με αυτό τον τρόπο απομακρυνόμαστε από τον αρχικό στόχο που πρέπει να έχουμε, να απολαμβάνουμε την κάθε στιγμή της ζωής μας. Αν έχει νόημα το τώρα, δεν θα ψάχνουμε το μετά. Αν απολαμβάνουμε το τώρα, τότε αυτή η απόλαυση θα μας απορροφήσει και θα μας γεμίσει.
Δώστε ένα μήνυμα στους αναγνώστες του Τ.Θ.
Εφόσον μπαίνει ο «Τύπος Θεσσαλονίκης» στον κόπο να προβάλει τόσο διαφορετικά και ίσως πιο ενδιαφέροντα θέματα από τις υπόλοιπες εφημερίδες, νομίζω ότι ο αναγνώστης έχει κάθε λόγο να συνεχίζει να τον διαβάζει!
Ο Ευάγγελος Κατσιούλης κατάγεται από τα Ιωάννινα ενώ κάποιοι από τους προγόνους του αντλούν την καταγωγή τους από τη Μ. Ασία. Ολοκλήρωσε τις βασικές σπουδές του το 1993 στην Θεσσαλονίκη. Στην συνέχεια αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές σπουδές στην Ιατρική Πληροφορική το 2003 και στη Φιλοσοφία το 2013 στο ΑΠΘ. Είναι διδάκτορας της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ με ειδίκευση στην Ψυχοφαρμακολογία.
Μετά τις σπουδές του εργάσθηκε ως αγροτικός γιατρός στην Κέρκυρα στο Περιφερειακό Ιατρείο Γιαννάδων (2000-2001). Στη συνέχεια έκανε ειδίκευση στην ογκολογία στο Θεαγένειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης (2001-2003) καθώς και ειδίκευση στην ψυχιατρική στο Ηνωμένο Βασίλειο (2005-2007). Ένα διαφημιστικό τεστ ευφυΐας σε μια ιστοσελίδα ήταν η αφορμή να ανακαλύψει ο Ευάγγελος Κατσιούλης τον εξαιρετικά υψηλό δείκτη ευφυΐας του. Μάλιστα, έχει καταγράψει σε διάφορες μετρήσεις το υψηλότερο IQ στον κόσμο!
Ίδρυσε ένα παγκόσμιο δίκτυο νοημοσύνης, το World Intelligence Network (IQsociety.org, 2001) και 7 κοινότητες υψηλής νοημοσύνης (QIQ, GRIQ, CIVIQ, HELLIQ, OLYMPIQ, IQID – Child, Ελληνική Λέσχη Υψηλής Νοημοσύνης). Είναι μέλος της GIGA Society, η οποία απαιτεί για τα μέλη της διανοητική επίδοση IQ 196, sd 16, που αναμένεται μόνο από 1 άτομο στo 1.000.000.000 του γενικού πληθυσμού (2003-). Επικοινωνία στο email: ekatsioulis@yahoo.com.
