Skip to main content
Menu Αναζήτηση
espa-banner

Κορωνοϊός: «Μαύρο» σενάριο για μέχρι τέλος του 2020 – Τα κρούσματα «κλειδιά»

Τι προτείνει ο καθηγητής Δημοσθένης Σαρηγιάννης

Αύξηση κρουσμάτων COVID 19 την τελευταία εβδομάδα του Αυγούστου εάν δεν ληφθούν μέτρα, προβλέπει μελέτη διασποράς του κορονοϊού την καλοκαιρινή περίοδο στην Ελλάδα.

Τη μελέτη εκπόνησε  ο καθηγητής Δημοσθένης Σαρηγιάννης , επικεφαλής του Εργαστηρίου Περιβαλλοντικής Μηχανικής του Τμήματος Χημικών Μηχανικών του ΑΠΘ, και η ομάδα HERACLES για το Εκθεσίωμα και την Ανθρώπινη Υγεία του Κέντρου Διεπιστημονικής Έρευνας και Καινοτομίας (ΚΕΔΕΚ), σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια Προηγμένων Σπουδών στην Παβία και την Πίζα της Ιταλίας.

«Ο περιορισμός τόσο του ημερησίου αριθμού κρουσμάτων σε περίπου 60 ημερησίως για όλη την περίοδο του Αυγούστου, αλλά και της αυξητικής τάσης που αναμένεται μετά το τέλος Αυγούστου, θα μπορούσε να αναχαιτιστεί με επιπλέον μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, τα οποία δεν θα έπλητταν  την τουριστική δραστηριότητα (π.χ. καθυστέρηση ανοίγματος των σχολείων, περιορισμός συγχρωτισμού σε δημόσιες υπηρεσίες και κλειστούς δημόσιους χώρες και μέσα μαζικής μεταφοράς, σούπερ μάρκετ και πολυκαταστήματα, κ.α.)» , επισημαίνει ο καθηγητής Δημοσθένης Σαρηγιάννης και προτείνει:

  •  Τη διατήρηση και μαζική εφαρμογή των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης σε κλειστούς χώρους και σε μέσα μαζικής μεταφοράς (με περιορισμό στο 50% της πληρότητάς τους και ανάλογη αύξηση των δρομολογίων για την εξυπηρέτηση του επιβατικού κοινού)
  • Την  αποφυγή άσκοπου συγχρωτισμού, μαζικών κοινωνικών εκδηλώσεων και η μη τήρηση κανόνων σε χώρους θρησκευτικής λατρείας
  • Την υποχρεωτική και ορθή χρήση μάσκας σε εσωτερικούς χώρους.
  • Τα συγκεκριμένα μέτρα πρέπει να εφαρμοστούν υποχρεωτικά και να παρακολουθηθεί η εφαρμογή τους από όλους. Τα πρόστιμα για τη μη εφαρμογή των κανόνων θα μπορούσαν να είναι υψηλότερα (σε αντιστοιχεία με άλλες χώρες του εξωτερικού). 

Επιπλέον πρέπει να διατηρηθεί ο υψηλός βαθμός ανίχνευσης των φορέων SARS-CoV-2 στη χώρα και να μειωθεί ο χρόνος ταυτοποίησης των θετικών στον κορωναϊό. Αυτός ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί με:

  • Εντατικοποίηση των ελέγχων στις πύλες εισόδου για τον περιορισμό των ροών ασυμπτωματικών/προσυμπτωματικών φορέων με ταυτόχρονη μείωση του χρόνου ταυτοποίησης του ιού. Το τελευταίο μπορεί να επιτευχθεί με αύξηση των διαθέσιμων τεστ και ενεργοποίηση πανεπιστημιακών εργαστηρίων τα οποία μπορούν να αυξήσουν την ικανότητα της χώρας να ταυτοποιήσει τον κορωναϊό γεννητικά (με τεχνική RT-PCR)σε λιγότερο από 24 ώρες.
  • Εντατικοποίηση των ελέγχων στην κοινότητα για τον εντοπισμό πιθανών φορέων που μπορούν να δημιουργήσουν νέες αλυσίδες μετάδοσης
  • Συνεχή επανεξέταση της κατάστασης με βάση την καθημερινή επιδημιολογική εικόνα, δεδομένης της αβεβαιότητας ως προς τον πραγματικό αριθμό των κρουσμάτων στην κοινότητα

Το καμπανάκι της έρευνας είναι ιδιαίτερα ηχηρό καθώς ο επιστήμονας κάνει λόγο για «δυσοίωνη» περίπτωση το να φτάσει η χώρα τα 80 κρούσματα ημερησίως στις 13 Αυγούστου, την ώρα που σήμερα (31/7) ανακοινώθηκαν 78 νέα κρούσματα. Μάλιστα, όπως αναφέρει για τα κρούσματα στις 13 Αυγούστου «η κατάσταση μπορεί να επιδεινωθεί εάν δεν εντατικοποιηθούν περαιτέρω οι έλεγχοι στις πύλες εισόδου της χώρας, και κατά την περίοδο του Αυγούστου που αναμένεται να αυξηθεί η τουριστική κίνηση στη χώρα, θεωρήσουμε ότι συνολικά εισέρχονται καθημερινά 20 ασυμπτωματικοί/προσυμπτωματικοί φορείς. Στην περίπτωση αυτή, που αντιπροσωπεύει ένα πιθανό, αλλά δυσμενές σενάριο, τα 80 νέα κρούσματα ανά ημέρα αναμένονται νωρίτερα, στις 13 Αυγούστου (Σχήμα 12), ενώ εάν δεν ληφθούν επιπλέον μέτρα, η κατάσταση θα διαμορφωθεί με τρόπο παραπλήσιο των λοιπών Βαλκανικών χωρών μέχρι το τέλος του έτους (Σχήμα 13 και Σχήμα 14)».

Αναλυτικότερα:

Μελέτη της διασποράς του κορωνοϊού στην Ελλάδα κατά την καλοκαιρινή περίοδο

Το εργαστήριο Περιβαλλοντικής Μηχανικής του Τμήματος Χημικών Μηχανικών του ΑΠΘ και η ομάδα HERACLES για το Εκθεσίωμα και την Ανθρώπινη Υγεία του Κέντρου Διεπιστημονικής Έρευνας και Καινοτομίας (ΚΕΔΕΚ), σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια Προηγμένων Σπουδών στην Παβία και την Πίζα της Ιταλίας, μελέτησαν τη διασπορά του κορωνοϊού στην Ελλάδα και αξιολόγησαν την αποτελεσματικότητα των μέτρων περιορισμού της μετάδοσης του.

Για το σκοπό αυτό, ο Καθ. κ. Σαρηγιάννης, μαζί με συνεργάτες από τα ανωτέρω ιδρύματα, ανέπτυξαν ένα υπολογιστικό εργαλείο διαχείρισης του κινδύνου στη δημόσια υγεία από την COVID-19. To υπολογιστικό αυτό εργαλείο (CORE: Covid-19 RiskEvaluation) εμπεριέχει ένα μοντέλο διασποράς της επιδημίας, το οποίο αποτελεί εξέλιξη των πιο προηγμένων υπαρχόντων μοντέλων SEIR[1], λαμβάνοντας επίσης υπόψη τη δυναμική της διάδοσης που έχουν μη φαρμακολογικές παρεμβάσεις όπως η εφαρμογή τεστ ανίχνευσης του ιού στον γενικό πληθυσμό ή σε στοχευμένεςυπο-ομάδες πληθυσμού και τα μέτρα περιορισμού του πληθυσμού[2], στην εξέλιξη της διασποράς (περιγράφεται ως διαμέρισμα X) και την τελική εκτίμηση υγειονομικού κινδύνου στον πληθυσμό. Το μοντέλο διασποράς SEIR-X που είναι και ο κινητήρας υπολογισμού της διασποράς έχει επεκταθεί σε ένα μοντέλο πολλαπλών καταστάσεων του πληθυσμού, έτσι ώστε να περιγράφονται αναλυτικά οι διαφορετικές πιθανές καταστάσεις του εκτεθειμένου στον COVID-19 πληθυσμού με βάση την τυπολογία και σοβαρότητα των συμπτωμάτων της νόσου που αυτός παρουσιάζει (μοντέλο multi-stateSEIR-X, ή SEIR-Xms). Το υπολογιστικό αυτό εργαλείο εφαρμόζεται με επιτυχία σε όλες τις περιφέρειες της Β. Ιταλίας και στην Ελλάδα μέχρι τώρα.Η γραφική απεικόνιση του μοντέλου SEIR-Xmsπαρουσιάζεται στο Σχήμα 1

shima_1.jpg

Επιπλέον, για την καλύτερη αποτύπωση της μεταβολής της μεταδοτικότητας του ιού κατά τη διάρκεια του έτους (εποχιακή διακύμανση), η μεταδοτικότητα του νέου κορωναϊού περιγράφεται πλέον ως συνάρτηση των ημερήσιων μετεωρολογικών συνθηκών, καθώς επίσης και ως συνάρτηση του ιϊκού φορτίου των κρουσμάτων στα διάφορα στάδια εκδήλωσης της νόσου. Έχοντας λάβει υπόψιν χρονοσειρές προηγουμένων ετών όσον αφορά τις μετεωρολογικές συνθήκες και κάνοντας την αντίστοιχη προβολή για το έτος 2020, φαίνεται ότι η άνοδος της θερμοκρασίας, σε συνδυασμό με την αύξηση της υπεριώδους ακτινοβολίας και τη μεταβολή της υγρασίας κατά τη θερινή περίοδο, συντελούν στη μείωση της μεταδοτικότητας κατά την καλοκαιρινή περίοδο Σχήμα 2. Το γεγονός αυτό μπορεί εν μέρει να αντισταθμίσει την πιθανή αύξηση του Rt λόγω της άρσης των μέτρων.

 

sxima2.jpg

Εντούτοις, η πραγματική εικόνα είναι πιο σύνθετη, γιατί πλέον, πρέπει να ληφθεί υπόψιν και η εισροή των τουριστών. Σε προηγούμενα στάδια εφαρμογής του μοντέλου, είχε επισημανθεί ο κίνδυνος από την εισροή φορέων, και μάλιστα είχαν αναλυθεί σενάρια διαφορετικών ροών, σύμφωνα με τα οποία είχε επισημανθεί ο κίνδυνος πρόωρης αναζωπύρωσης, στη περίπτωση που σημαντικός αριθμός φορέων θα εισέρχονταν σε καθημερινή βάση. Με βάση τα πιο πρόσφατα αποτελέσματα του μοντέλου, και έχοντας πλέον αρχίσει να σχηματίζουμε εικόνα για τη ροή των ασυμπτωματικών/προσυμπτωματικών τουριστών, παρουσιάζονται οι νεότερες προβλέψεις. Ένα σημείο που είχε τονιστεί επανειλημμένα, είναι ότι στηνπερίπτωση που κάποιο κρούσμα βρίσκεται στην προσυμπτωματική φάση, παρατηρείται και η υψηλότερη μεταδοτικότητα, γι’ αυτό και είναι καίριας σημασίας ο εντοπισμός αυτών των φορέων της νόσου κατά την είσοδο τους στη χώρα και η απομόνωση τους.Συνολικά, η εικόνα των κρουσμάτων και των θανάτων όπως έχουν καταγραφεί και υπολογισθεί με το μοντέλο, παρουσιάζονται στο Σχήμα 3. Επιπλέον, για να έχουμε μια καλύτερη εικόνα της διασποράς στην κοινότητα, έχει υπολογισθεί ο συνολικός αριθμός των κρουσμάτων (πέρα των καταγεγραμμένων) στην κοινότητα. Για να υπολογιστεί ο συνολικός αριθμός των κρουσμάτων στην κοινότητα, ο αριθμός των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων πολλαπλασιάστηκε με ένα συντελεστή, ο οποίος με βάση τα αποτελέσματα διεθνούς μελέτης που λαμβάνει υπόψη τη θνησιμότητα του ιού (περίπου 1.4%) και τη χρονική υστέρηση μεταξύ μετάδοσης και θανάτου (περίπου 13 ημέρες) [3], για την Ελλάδα έχει προσδιοριστεί να κυμαίνεται μεταξύ 8.5 (για τις πρώτες ημέρες που επιβεβαιώθηκαν κρούσματα) έως 3.8 (για τις τελευταίες ημέρες όπου έχει περιορισθεί η διασπορά και έχουν πραγματοποιηθεί περισσότεροι έλεγχοι). Για αντιπαραβολή, ο αντίστοιχος συντελεστής στην Ιταλία τις πρώτες μέρες εκδήλωσης του φαινομένου ήταν ίσος με 16. Με βάση λοιπόν τα μέχρι τώρα αποτελέσματα, φαίνεται ότι τις τελευταίες ημέρες υπάρχει μια αυξητική τάση νέων κρουσμάτων, που κυρίως οφείλονται σε φορείς προερχόμενους από το εξωτερικό.

Η χρονική εξέλιξη των κρουσμάτων (σωρευτικά) παρουσιάζεται με την μπλε γραμμή, ενώ τα καταγεγραμμένα περιστατικά παρουσιάζονται με τις κόκκινες τελείες. Αντίστοιχα, ο συνολικός αριθμός των θανούντων, παρουσιάζεται με τη μαύρη γραμμή.

sxima3.jpg

 

Με δεδομένους τους εντατικούς ελέγχους που πραγματοποιούνται στις πύλες εισόδου της χώρας, οι ροές ασυμπτωματικών/προσυμπτωματικών φορέων έχουν μειωθεί σε σχέση με το τέλος Ιουνίουκαι τις πρώτες μέρες του Ιουλίου από 50 με 55 ημερησίως (όπως είχε υπολογισθεί από το μοντέλο) σε περίπου 10 με 15, γεγονός που συντέλεσε στη σχετικά καλή εικόνα μέχρι και πριν 4 μέρες. Εντούτοις, οι αυξημένες ροές εκείνων των ημερών, σε συνδυασμό με την πλημμελή εφαρμογή των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης και χρήσης της μάσκας, συντέλεσαν σε διασπορά του ιού στην κοινότητα, η οποία εκδηλώνεται με την αύξηση των νέων κρουσμάτων τις τελευταίες 3 ημέρες. Για την καλύτερη αποτύπωση της πραγματικής εικόνας όπως αυτή διαμορφώνεται από το ρυθμό μεταβολής νέων κρουσμάτων, υπολογίζεται ότι ένας αριθμός περίπου 15 ασυμπτωματικών/προσυμπτωματικών φορέων εισέρχεται στη χώρα σε ημερήσια βάση από τις 14 Ιουλίου.

sxima4.png

Με βάση αυτές τις προβλέψεις, διαφαίνεται μια συνεχής αύξηση των κρουσμάτων τις επόμενες ημέρες, η οποία θα αγγίξει τα 80 νέα κρούσματα την ημέρα την τελευταία εβδομάδα του Αυγούστου (Σχήμα 4).

Στην περίπτωση αυτή, στις 30 Σεπτεμβρίου ο συνολικός αριθμός κρουσμάτων αναμένεται να διαμορφωθεί  σε περίπου 11.500, ενώ οι θάνατοι θα είναι περίπου 260 (Σχήμα 5).

sxima5.jpg

Εντούτοις, αναμένεται επιπλέον επιβάρυνση της κατάστασης, λόγω των μαζικών κοινωνικών εκδηλώσεων, τόσο παραδοσιακού χαρακτήρα (πανηγύρια), όσο και των σχετικών με τα τουριστικά παραθαλάσσια θέρετρα (beachparties). Στην περίπτωση αυτή, αναμένεται μια επιπλέον αύξηση του ρυθμού μεταβολής των κρουσμάτων, και τα 80 κρούσματα ημερησίως αναμένονται 10 μέρες νωρίτερα, τις αμέσως επόμενες ημέρες από τις 20 Αυγούστου. Ο τρόπος που διαμορφώνεται ο ρυθμός μεταβολής κρουσμάτων, καθώς και η επιδημιολογική εικόνα, αποτυπώνονται στο Σχήμα 6και στο Σχήμα 7αντίστοιχα.

sxima6.jpg

 

sxima7.png

Αντίστοιχα, η έλλειψη προστατευτικών μέτρων (μη τήρηση αποστάσεων και χρήση μάσκας) σε εσωτερικούς χώρους θρησκευτικής λειτουργίας, αναμένεται επίσης να έχει δυσμενή επίδραση στην επιδημιολογική εικόνα, αν και σε μικρότερο βαθμό από ότι οι μαζικές εορταστικές εκδηλώσεις, όπως παρουσιάζεται στα σχήματα που ακολουθούν (Σχήμα 8 και Σχήμα 9).

sxima8.jpg
sxima9.jpg

Στη περίπτωση που συνδυαστούν οι δύο παραπάνω επιβαρυντικές συνθήκες, η κατάσταση διαμορφώνεται ακόμα πιο δυσοίωνη, και τα 80 περιστατικά ημερησίως αναμένονται περίπου στις 20 Αυγούστου (Σχήμα 10).

sxima10.jpg
sxima11.jpg

 Επιπλέον, η κατάσταση μπορεί να επιδεινωθεί εάν δεν εντατικοποιηθούν περαιτέρω οι έλεγχοι στις πύλες εισόδου της χώρας, και κατά την περίοδο του Αυγούστου που αναμένεται να αυξηθεί η τουριστική κίνηση στη χώρα, θεωρήσουμε ότι συνολικά εισέρχονται καθημερινά 20 ασυμπτωματικοί/προσυμπτωματικοί φορείς. Στην περίπτωση αυτή, που αντιπροσωπεύει ένα πιθανό, αλλά δυσμενές σενάριο, τα 80 νέα κρούσματα ανά ημέρα αναμένονται νωρίτερα, στις 13 Αυγούστου (Σχήμα 12), ενώ εάν δεν ληφθούν επιπλέον μέτρα, η κατάσταση θα διαμορφωθεί με τρόπο παραπλήσιο των λοιπών Βαλκανικών χωρών μέχρι το τέλος του έτους (Σχήμα 13 και Σχήμα 14.

sxima12.jpg
sxima13.jpg
sxima14.jpg

Με βάση τα παραπάνω, κρίνονται αναγκαία, τόσο ο περιορισμός της διασποράς από τις μαζικές κοινωνικές εκδηλώσεις και στους χώρους θρησκευτικής λατρείας, όσο και της εντατικοποίησης των ελέγχων στις πύλες εισόδου, έτσι ώστε να μην εισέρχονται σε καθημερινή βάση περισσότεροι από 10-15 ασυμπτωματικοί/προσυμπτωματικοίφορείς. Εάν τα παραπάνω συνδυαστούν με τη χρήση προστατευτικής μάσκας σε περισσότερους εσωτερικούς χώρους, αυτό θα συντελέσει σε συνολικότερη μείωση της μεταδοτικότητας και σε πολύ καλύτερη πρόγνωση της επιδημιολογικής εικόνας, όπως παρουσιάζεται στα ακόλουθα σχήματα.

sxima15.jpg
sxima16.jpg

 

sxima17.jpg

Η σημαντικότητα του ελέγχου της ροής των ασυμπτωματικών/προσυμπτωματικών φορέων στις πύλες εισόδου, αποτυπώνονται ακόμα καλύτερα στα παρακάτω σχήματα, όπου παρουσιάζονται τα αντίστοιχα αποτελέσματα, εάν ο αριθμός τους περιοριστεί σε 10 ημερησίως: 

sxima18.jpg
sxima19.jpg

 

sxima20.jpg

Στην τελευταία περίπτωση, η άμεση εφαρμογή των παραπάνω μέτρων μπορεί να συντελέσει στον περιορισμό του ημερησίου αριθμού κρουσμάτων σε περίπου 60 ημερησίως για όλη την περίοδο του Αυγούστου, ενώ η αυξητικής τάση που αναμένεται μετά το τέλος Αυγούστου θα μπορούσε να αναχαιτιστεί με επιπλέον μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, τα οποία δε θα έπλητταν την τουριστική δραστηριότητα (π.χ. καθυστέρηση ανοίγματος των σχολείων, περιορισμός συγχρωτισμού σε δημόσιες υπηρεσίες, σούπερ μάρκετ και πολυκαταστήματα, κ.α.).

Συμπερασματικά, με βάση τα παραπάνω, κρίνεται αναγκαία

  • Η διατήρηση και μαζική εφαρμογή των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης σε κλειστούς χώρους και σε μέσα μαζικής μεταφοράς (με περιορισμό στο 50% της πληρότητάς τους και ανάλογη αύξηση των δρομολογίων για την εξυπηρέτηση του επιβατικού κοινού)
  • Η αποφυγή άσκοπου συγχρωτισμού, μαζικών κοινωνικών εκδηλώσεων και η μη τήρηση κανόνων σε χώρους θρησκευτικής λατρείας
  • Η υποχρεωτική και ορθή χρήση μάσκας σε εσωτερικούς χώρους

Τα παραπάνω μέτρα θα πρέπει να επιβληθούν και να γίνει υποχρεωτική η εφαρμογή τους με αντίστοιχη παρακολούθηση και επιβολή αυτής της εφαρμογής από όλους. Οι απλές συστάσεις δεν μπορούν να λειτουργήσουν. Τα δε πρόστιμα για την μη εφαρμογή των κανόνων θα μπορούσαν γίνουν πιο υψηλά σε αντιστοιχία με άλλες παρόμοιες χώρες του εξωτερικού (Κύπρος, Ιταλία όπου το πρόστιμο για τη μη εφαρμογή των μέτρων κυμαίνεται από 300 έως 500 €)

Επιπλέον πρέπει να διατηρηθεί ο υψηλός βαθμός ανίχνευσης των φορέων SARS-CoV-2 στη χώρα και να μειωθεί ο χρόνος ταυτοποίησης των θετικών στον κορωναϊό. Αυτός ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί με τα παρακάτω μέτρα:

  • Εντατικοποίηση των ελέγχων στις πύλες εισόδου για τον περιορισμό των ροών ασυμπτωματικών/προσυμπτωματικών φορέων με ταυτόχρονη μείωση του χρόνου ταυτοποίησης του ιού. Το τελευταίο μπορεί να επιτευχθεί με αύξηση των διαθέσιμων τεστ και ενεργοποίηση πανεπιστημιακών εργαστηρίων τα οποία μπορούν να αυξήσουν την ικανότητα της χώρας να ταυτοποιήσει τον κορωναϊό γεννητικά (με τεχνική RTPCR)σε λιγότερο από 24 ώρες.
  • Εντατικοποίηση των ελέγχων στην κοινότητα για τον εντοπισμό πιθανών φορέων που μπορούν να δημιουργήσουν νέες αλυσίδες μετάδοσης
  • Συνεχής επανεξέταση της κατάστασης με βάση την καθημερινή επιδημιολογική εικόνα, δεδομένης της αβεβαιότητας ως προς τον πραγματικό αριθμό των κρουσμάτων στην κοινότητα

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Κλείνει η ΛΑΡΚΟ, διακόπτεται η μισθοδοσία των εργαζομένων - Το σχέδιο της κυβέρνησης
Τι προβλέπεται σε απόφαση από τα υπουργεία Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Εργασίας
Κλείνει η ΛΑΡΚΟ, διακόπτεται η μισθοδοσία των εργαζομένων - Το σχέδιο της κυβέρνησης