Συνέντευξη στη ΛΕΜΟΝΙΑ ΒΑΣΒΑΝΗ
Τι συμβαίνει με την Κλιματική Αλλαγή; Τι μπορεί να αλλάξει με τη διεθνή συμφωνία για την κλιματική αλλαγή που υπόσχεται ότι θα αποτρέψει την περαιτέρω αύξηση της θερμοκρασίας της γης; Γιατί οι πράσινες μορφές ενέργειας είναι οικονομικά ασύμφορες για τις επιχειρήσεις και τι γίνεται στη χώρα μας που διανύει περίοδο οικονομικής κρίσης; «Έχουμε βάλει “στον πάγο” την προστασία του περιβάλλοντος», μας ανέφερε η Εμμανουέλα Δούση απαντώντας σε ερωτήσεις μας για το νέο της βιβλίο με τίτλο «Κλιματική Αλλαγή» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος (και συγκεκριμένα ανήκει στη σειρά Μικρές Εισαγωγές). Συμπληρώνει πως «Αν θέλουμε πραγματικά να προστατευτούμε από την κλιματική αλλαγή θα πρέπει να αναλάβουν δράση τόσο τα κράτη όσο και οι βιομηχανίες και οι ίδιοι οι πολίτες».
-Ποια είναι η τωρινή κατάσταση για την κλιματική αλλαγή;
-Η κλιματική αλλαγή συμβαίνει ήδη. Έντονα καιρικά φαινόμενα, συχνές πλημμύρες, παρατεταμένοι καύσωνες, ξηρασία και καταιγίδες, είναι μόνο μερικά δείγματα. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ η χώρα μας ανήκει στις δεκαοκτώ πιο ευάλωτες χώρες του πλανήτη εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Πού οφείλεται το πρόβλημα αυτό; Η κυριότερη αιτία είναι η αλόγιστη χρήση των ορυκτών καυσίμων. Δυστυχώς, όμως, η εξάρτηση της παγκόσμιας οικονομίας από την καύση ορυκτών καυσίμων είναι τεράστια. Γι’ αυτό και τα κράτη διστάζουν να λάβουν δραστικά μέτρα.
Το νέο δεδομένο είναι ότι από τον περασμένο Νοέμβριο που τέθηκε σε ισχύ, έχουμε μια νέα, ιστορικής σημασίας, διεθνή συμφωνία για την κλιματική αλλαγή που υπόσχεται ότι θα αποτρέψει την περαιτέρω αύξηση της θερμοκρασίας της γης. Τη συμφωνία αυτή υπέγραψαν σχεδόν όλα τα κράτη του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Παρ’ όλα αυτά, δεν προηγήθηκε ένας σοβαρός διάλογος για την έκταση του προβλήματος και τις προκλήσεις που συνεπάγεται για την ελληνική οικονομία και κοινωνία η αντιμετώπισή του.
-Πόσο ωφέλιμες είναι οι πράσινες μορφές ενέργειας και γιατί παραμένουν ακόμη και σήμερα οικονομικά ασύμφορες για τις επιχειρήσεις; Τι μπορεί να γίνει σε αυτό τον τομέα;
-Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής απαιτεί γρήγορη στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως την αιολική, την ηλιακή και την υδροηλεκτρική, οι οποίες είναι φιλικές προς το περιβάλλον και δεν αποδεσμεύουν αέρια του θερμοκηπίου.
Εντούτοις οι επενδύσεις σε καθαρές τεχνολογίες συναντούν ακόμη αρκετά εμπόδια. Όπως, παραδείγματος χάρη, τις επιδοτήσεις στα ορυκτά καύσιμα που, σύμφωνα με το Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, βρίσκονται ακόμη σε πολύ υψηλά επίπεδα. Θα πρέπει να καταργηθούν οι επιδοτήσεις αυτές και να δοθούν κίνητρα προς τις επιχειρήσεις να στραφούν σε καθαρές τεχνολογίες. Για το σκοπό αυτό χρειάζεται ένα συνολικό σχέδιο που να εισηγείται πολιτικές που κάνουν οικονομικά προσιτή την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, όπως π.χ. η πολιτική των εγγυημένων τιμών που εφαρμόζεται στη Γερμανία.
-Στο βιβλίο σας παραθέτετε κάποια σενάρια, άλλα αισιόδοξα και άλλα απαισιόδοξα. Εσείς τι πιστεύετε ότι θα γίνει στο μέλλον; Μπορούμε να αλλάξουμε την υπάρχουσα κατάσταση στην κλιματική αλλαγή; Να μειωθούν οι εκπομπές ρύπων;
-Τα σενάρια αυτά καταγράφονται στην πιο πρόσφατη έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για το Κλίμα, που είναι το επιστημονικό όργανο που μελετά και αξιολογεί την κλιματική αλλαγή για λογαριασμό του ΟΗΕ. Αυτό που έχει τονίσει επανειλλημμένως αυτή η διεθνής Επιτροπή είναι ότι αν δεν κάνουμε τίποτα, τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα συμβαίνουν ολοένα και συχνότερα και θα διαρκούν περισσότερο.
Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχει ακόμα χρόνος για δράση. Ωστόσο τα μέτρα που θα πρέπει να λάβουμε για να προστατευτούμε από την κλιματική αλλαγή απαιτούν μεγάλες αλλαγές στην ενέργεια, στην οικονομία αλλά και γενικότερα στην καθημερινή μας ζωή. Θα πρέπει να περιορίσουμε δραστικά την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων, να διαμορφώσουμε πόλεις που θα απαιτούν λιγότερες μετακινήσεις, να αλλάξουμε τις διατροφικές μας συνήθειες, με δυο λόγια να αλλάξουμε τον τρόπο ζωής μας ώστε να βασίζεται λιγότερο στην εντατική χρήση των ορυκτών καυσίμων.
-Η Ελλάδα της κρίσης σκέφτεται οικολογικά ή περισσότερο με βάση το οικονομικό συμφέρον;
-Από τότε που ξεκίνησε η κρίση, το περιβάλλον κατέβηκε αρκετά χαμηλά στον κατάλογο των προτεραιοτήτων. Ασχολούμαστε περισσότερο με τα οικονομικά προβλήματα που είναι ασφαλώς κρίσιμα, αλλά δεν είναι τα μόνα. Είναι σαν να έχουμε βάλει «στον πάγο» την προστασία του περιβάλλοντος. Σαν να λέμε «Περίμενε ... και θα ασχοληθούμε μαζί σου όταν θα έχουμε λύσει τα οικονομικά μας θέματα». Φοβάμαι όμως ότι τότε θα είναι πολύ αργά.
Από την άλλη πλευρά είναι δύσκολο να καταλάβουν την έννοια της κλιματικής αλλαγής και των συνεπειών αυτής όσοι αγωνίζονται για να βρουν φαγητό και να εξασφαλίσουν τα βασικά προς το ζην. Έτσι λοιπόν, το ζήτημα δεν είναι να κάνουμε κηρύγματα για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, αλλά να κάνουμε την οικονομία και την κοινωνία μας καλύτερη και πιο δίκαιη.
-Τελικά τη λύση θα τη δώσουν τα κράτη, οι βιομηχανίες ή οι ίδιοι οι πολίτες;
-Αν θέλουμε πραγματικά να προστατευτούμε από την κλιματική αλλαγή θα πρέπει να αναλάβουν δράση τόσο τα κράτη όσο και οι βιομηχανίες και οι ίδιοι οι πολίτες. Τα κράτη θα πρέπει να υλοποιήσουν τις διεθνείς τους δεσμεύσεις και να εξασφαλίσουν εκείνες τις συνθήκες που θα οδηγήσουν στη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλού άνθρακα. Οι βιομηχανίες θα πρέπει να στραφούν σε καθαρές και φιλικές προς το περιβάλλον τεχνολογίες. Όσο για τους πολίτες, θα πρέπει να επιστρέψουν σε ένα τρόπο ζωής πιο μετρημένο και λιγότερο σπάταλο.
Σύντομο βιογραφικό Εμμανουέλας Δούση,
Αναπληρώτριας Καθηγήτριας του Παν/μιου Αθηνών
Η Εμμανουέλα Δούση σπούδασε πολιτικές επιστήμες και νομικά στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Paris I, Panthéon-Sorbonne. Από το 1997 διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης) μαθήματα υποχρεωτικά και ειδικής επιλογής που αφορούν τους διεθνείς οργανισμούς, το σύστημα του ΟΗΕ, το διεθνές οικονομικό δίκαιο, το διεθνές δίκαιο περιβάλλοντος.
Έχει διδάξει ως επισκέπτρια καθηγήτρια στη Γαλλία, στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Dijon και στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Γκρενόμπλ. Έχει επίσης διατελέσει visiting fellow στο European University Institute. Συμμετέχει σε ερευνητικά προγράμματα που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος, τους διεθνείς οργανισμούς και το διεθνές δίκαιο της θάλασσας.
