Του Γιώργου Παπαδημητρίου
Υπήρξε λίγο σούσουρο, έγινε ένας κάποιος σαματάς αλλά η ουσία είναι μία: η Νέα Παραλία Θεσσαλονίκης είναι κλειστή, με την εξαίρεση ενός εξαώρου, από τις 8 το πρωί ώς τις 2 το μεσημέρι, και οι πολίτες της Θεσσαλονίκης πειθαρχούν σε αυτό το νέο μέτρο. Όπως άλλωστε πράττουν και οι πολίτες της χώρας, ως σύνολο, στα μέτρα που έχουν επιβληθεί, στοιχείο που καλό είναι να έχουμε υπόψη ενόψει των νέων μέτρων περιορισμού της κυκλοφορίας που αναμένεται να ανακοινωθούν τις προσεχείς μέρες.
Ας πιάσουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. Όταν πρόκειται να ληφθούν αποφάσεις, οι οποίες θα περιστέλλουν και θα περιορίζουν τις ατομικές και συνταγματικά κατοχυρωμένες ελευθερίες των πολιτών, για λόγους προάσπισης του δημόσιου συμφέροντος, είναι απολύτως λογικό αυτές οι αποφάσεις να ανακοινώνονται και να υλοποιούνται τμηματικά, σε δόσεις και με ρέγουλα. Σε αντίθετη περίπτωση, αυτά τα επαχθή μέτρα, τα οποία εξυπακούεται πως επηρεάζουν τη ζωή, την καθημερινότητα και την ψυχική μας διάθεση, θα συναντούσαν θερμότατες αντιδράσεις, δυσκολεύοντας την εφαρμογή τους στην πράξη. Σε απλά ελληνικά, όταν απαγορεύεις σε κάποιον να κυκλοφορήσει ελεύθερα, το πηγαίνεις λάου λάου ούτως ή άλλως. Ακόμη κι αν όλα πηγαίνουν κατ’ ευχήν, προχωράς σε ακόμη πιο εντατικά μέτρα που έχεις προαποφασίσει με προσοχή και επιφυλακτικότητα.
Παρότι, λοιπόν, η κατάσταση όσον αφορά την εξάπλωση και τη διασπορά του κορωνοϊού στη χώρα μοιάζει να βρίσκεται σε ελεγχόμενα επίπεδα από κάθε άποψη (αριθμός θανάτων, αριθμός νοσηλευομένων σε ΜΕΘ, οι κυριότερες παράμετροι) είναι μάλλον αναμενόμενο ότι θα υπάρξουν νέα μέτρα, νέοι περιορισμοί, νέες έκτακτες συνθήκες που θα περιορίσουν το πεδίο δράσης και κίνησης των πολιτών της χώρας. Μια τέτοια εξέλιξη είναι εντός λογικού πλαισίου, γεγονός που αντιλαμβάνεται και η συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων. Επομένως, είναι μάλλον άστοχο ή τουλάχιστον περιττό η οποιαδήποτε νέα λήψη μέτρων να συνδέεται με μία αχρείαστη και ολίγον παρωχημένη ρητορική ηθικολογίας και κούφιου πολιτικού σωφρονισμού, η οποία τάχα μου συναρτά τη λήψη νέων μέτρων με την υποτιθέμενη απειθαρχία που επιδεικνύουν οι πολίτες.
Ο κορωνοϊός και όλα τα αδιανόητα που έχει επιφέρει ίσως αποτελέσει μια καλή ευκαιρία για την Ελλάδα ώστε να επαναδιατυπωθούν ορισμένες παράμετροι της διαχρονικά προβληματικότατης σχέσης μεταξύ του κράτους και των πολιτών. Ως τώρα, οι πολίτες έχουν ανταποκριθεί σε μεγάλο, αν όχι σε εντυπωσιακό, βαθμό στις υποχρεώσεις τους, όχι μόνο βάζοντας τα γυαλιά στις Κασσάνδρες που προφήτευαν το αντίθετο, αλλά αποδεικνύοντας το (δυστυχώς όχι και τόσο) αυτονόητο: δεν υπάρχουν λαοί μεταφυσικά προσανατολισμένοι προς την ανευθυνότητα και τον ωχαδερφισμό. Αντιστοίχως, η υπευθυνότητα και η πειθάρχηση σε στοιχειώδεις κανόνες δεν αποτελεί δια μαγείας προνόμιο οποιασδήποτε γεωγραφικής περιοχής. Τα πάντα είναι ζήτημα συνθηκών, πλαισίου και προετοιμασίας, αλλά συγχρόνως και ζήτημα συγκυρίας, τυχαιότητας και ενστίκτου. Σίγουρα, δεν υπάρχει τίποτα εγγεγραμμένο σε κανένα DNA. Δεν είμαστε ούτε εκλεκτός περιούσιος λαός όπως υποστηρίζει ο κάθε μειωμένης αντίληψης φαντασιόπληκτος εθνικιστής ούτε κάποιος λαός βουτηγμένος στην αιώνια καταδίκη της μωρίας, όπως αρεσκόμαστε συχνά να υποστηρίζουμε.
Εξυπακούεται πως έχουν υπάρξει κρούσματα παραβατικότητας, εννοείται πως θα δούμε αντίστοιχες περιπτώσεις στους επικείμενους εορτασμούς του Πάσχα. Τούτο όμως δεν αναιρεί τη συνολική εικόνα, η οποία είναι μια εικόνα ως επί το πλείστον ικανοποιητική, αν όχι και ιδιαίτερα ενθαρρυντική. Οι Έλληνες έχουν ακολουθήσει κατά βάση πιστά τις οδηγίες που τους δόθηκαν, το κράτος (με την εξαίρεση του ζητήματος των εκκλησιών, όπου υπήρξε καθυστέρηση εξαιτίας της δαμόκλειου σπάθης ενός συντηρητικού ψηφοφορικού ακροατηρίου) έλαβε έγκαιρα τα μέτρα που όφειλε να λάβει (το ζήτημα της θωράκισης της δημόσιας υγείας είναι όντως πληγή και ας ελπίσουμε ότι κάτι μάθαμε από όλα αυτά που ζήσαμε). Ας ελπίσουμε ότι πλησιάζουμε στου δρόμου τα μισά, ας προσπαθήσουμε να περάσουμε αυτή τη δύσκολη φάση όσο το δυνατόν πιο ανώδυνα, και ας αφήσουμε τις ηθικολογίες και τις μεταφυσικές δοξασίες. Ας μείνουμε στα γεγονότα.
