Γράφει: Τάσος Θωμάς
Πριν καν ο Ντόναλντ Τραμπ αναλάβει εκ νέου τα καθήκοντά του, ο κόσμος μας έχει ήδη αλλάξει. Η πρώτη του θητεία μάς έδωσε μια γεύση της μετατόπισης, αλλά η δεύτερη είναι έτοιμη να επιφέρει βαθιές, ίσως και μη αναστρέψιμες, αλλαγές στην παγκόσμια σκηνή. Κανείς δεν μπορεί να ξέρει πού θα καταλήξουν τα πράγματα, όμως δημιουργείται μια αναπόφευκτη συνθήκη: Η ανατροπή των δεδομένων δεκαετιών, που υποχωρούν μπροστά στο νέο δόγμα μονομερούς ισχύος, επιβολής και επιρροής έναντι συμμάχων και αντιπάλων.
Εν αναμονή της ορκωμοσίας, ο νέος Πρόεδρος μετρά ήδη μια «αλά Τραμπ» επιτυχία. Η διασφάλιση κατάπαυσης του πυρός και συμφωνίας για την απελευθέρωση ομήρων στη Γάζα δεν ήρθε μετά από επισκέψεις στην περιοχή – όπως έκανε πολλάκις ο Μπλίνκεν – ούτε από μια βαθιά γνώση των ιδιαιτεροτήτων της Μέσης Ανατολής. Αντιθέτως, ήρθε με ένα τελεσίγραφο, μια απειλή με άγνωστες συνέπειες πως «all hell will break loose» (σ.σ. θα ξεσπάσει κόλαση, σε ελεύθερη μετάφραση), όπως το έθεσε. Μια διπλωματία αιχμηρών δηλώσεων, μια απόδειξη του δόγματος Τραμπ.
Ο πραγματιστής Τραμπ, άλλωστε, δεν ενδιαφέρεται στο ελάχιστο για την ιστορία πίσω από συγκρούσεις αιώνων στη Μέση Ανατολή, ούτε νοιάζεται για το πώς φτάσαμε στον πόλεμο της Ρωσίας με την Ουκρανία. Θεωρεί πως είναι ο κορυφαίος διαπραγματευτής στον πλανήτη και θα βάλει στο τραπέζι ό,τι χρειαστεί για να πετύχει τον στόχο του. Μάλιστα, ο κρυφός του άσσος, ένας άσσος που ποτέ άλλοτε δεν «έπαιξε» Πρόεδρος των ΗΠΑ, δεν είναι αυτός της στρατιωτικής ισχύος, αλλά εκείνος της αποχώρησης. Αν δεν συμμορφωθείτε, αποχωρώ, λέει προς συμμάχους και αντιπάλους.
Επιτυχίες όπως η εκεχειρία στη Γάζα εγείρουν σοβαρά ζητήματα ως προς την βιωσιμότητά τους μακροπρόθεσμα, ωστόσο οι παραδοσιακοί σύμμαχοι των ΗΠΑ είναι αυτοί που μοιάζουν πιο προβληματισμένοι. Σχέσεις που σφυρηλατήθηκαν σε έναν κοινό κώδικα αξιών, σταθερότητας και πολιτικής τάξης δεν σημαίνουν τίποτα για τον νέο Πρόεδρο των ΗΠΑ. Την Πρωτοχρονιά ο Τραμπ απείλησε την Ευρωπαϊκή Ένωση με δασμούς «μέχρι τέλους» αν δεν αγοράσουν περισσότερο αμερικανικό αέριο ή πετρέλαιο, ενώ στη συνέχεια η ατζέντα έγινε καθαρά επεκτατική. Από τη Γροιλανδία μέχρι τον Καναδά και τη Διώρυγα του Παναμά, η Αμερική του Τραμπ απεμπολεί τα χαρακτηριστικά της και ανοίγει ένα κεφάλαιο μονομερών επιλογών και στρατηγικών, μακριά από το ρόλο που ανέλαβαν οι ΗΠΑ από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά.
Την ώρα που δυνάμεις όπως η Κίνα ή η Ρωσία θα νιώσουν δικαιωμένες για την επιδίωξη επέκτασης ή εγκαθίδρυσης μιας απόλυτα ελεγχόμενης «σφαίρας επιρροής», μια πιθανή αποστασιοποίηση των ΗΠΑ από παραδοσιακές συμμαχίες θα δημιουργήσει κενά εξουσίας με απρόβλεπτες συνέπειες. Το μεγάλο ερώτημα παραμένει: Μπορεί το δόγμα Τραμπ που αμφισβητεί κεκτημένα δεκαετιών να εξασφαλίσει μακροπρόθεσμη σταθερότητα ή θα οδηγήσει σε μια νέα εποχή εντάσεων και ένα χάος σε παγκόσμια κλίμακα; Η απάντηση θα διαμορφώσει τον κόσμο μας τις επόμενες δεκαετίες.