Του Τάσου Θωμά,
Δεν υπάρχει πολιτική κουβέντα αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα που να μη συγκλίνει στο ίδιο συμπέρασμα: ότι η χώρα διάγει μια περίοδο έλλειψης ισχυρής αντιπολίτευσης. Τι σημαίνει, όμως, αυτό στην πράξη; Στην πραγματικότητα, αυτό που εννοεί ο κόσμος είναι πως δεν «βλέπει» κάποια συνθήκη στην οποία κάποιος άλλος εμφανίζεται έτοιμος να κυβερνήσει. Μπορεί, λοιπόν, εντός της Βουλής να έχουμε περισσότερους αρχηγούς από ποτέ, όμως, ουδείς εξ αυτών έχει καταφέρει να πείσει πως είναι ικανός ή ικανή να κυβερνήσει.
Οι κατηγορίες που προσάπτει ο κόσμος -από μονοθεματισμό μέχρι πατριδοκαπηλία ή… αχρωμία- στους πολιτικούς αρχηγούς είναι γνωστές και δεν έχει νόημα να επεκταθούμε ιδιαίτερα. Αυτές οι κατηγορίες δεν είναι τυχαίες. Είναι τα… ανάποδα «ταμπελάκια» από αυτά που επιδιώκουν οι ίδιοι οι αρχηγοί, ώστε να προσελκύουν «πελατεία» από συγκεκριμένα κομμάτια της ελληνικής κοινωνίας. Εδώ, βέβαια, πρέπει να γίνει μια διάκριση, ανάμεσα στα συστημικά και τα αντισυστημικά κόμματα. Τα αντισυστημικά κόμματα έχουν την ευχέρεια να κινούνται σε μια «ατζέντα» ευνοϊκή για τα ίδια, με εξαιρετικά συγκεκριμένο κοινό, την ώρα που κόμματα όπως το ΠΑΣΟΚ έχουν πολύ δυσκολότερο έργο. Να πάνε ταυτόχρονα κόντρα και στην κυβέρνηση, αλλά και στα οφέλη του να φωνασκείς διαρκώς, ενώ παράλληλα μιλούν επί ουσίας και κάνουν τον κόσμο να τους ακούσει. Ζόρικα πράγματα.
Για να είμαστε, όμως, δίκαιοι, η κρίση αντιπολίτευσης στην Ελλάδα δεν είναι μοναδική. Στην πραγματικότητα, αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης ευρωπαϊκής αδυναμίας εύρεσης ισχυρών ηγετών. Επί της ουσίας, η Ευρωπαϊκή Ένωση επί περίπου 15 χρόνια είχε ως «σταθερά» την Άνγκελα Μέρκελ, κι αυτό είναι κάτι που δεν πρέπει να ξεχνάμε όταν σκεπτόμαστε τη θέση που βρίσκεται σήμερα η ΕΕ. Είναι γερμανικές οι ευθύνες για το παρόν της Ένωσης, χωρίς αυτό να «αθωώνει» χώρες, όπως την Γαλλία, που είχαν όχι μόνο το μέγεθος, αλλά και το ιστορικό χρέος να αντισταθούν σε πολιτικές που εφαρμόστηκαν.
Αξίζει τον κόπο να περάσουμε στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού και να θυμηθούμε τη δική τους περασμένη αντίδραση, χρόνια πριν τον Τραμπ. Είχα την τύχη να βρίσκομαι στην Αμερική την εποχή της πρώτης εκλογής του Μπάρακ Ομπάμα. Οι στιγμές ήταν συγκλονιστικές, με ανθρώπους να κλαίνε στους δρόμους, μια έκρηξη χαράς για το σπάσιμο ενός ταβανιού που κάποτε φάνταζε αδιανόητο. Το σημαντικό όλων, όμως, δεν ήταν αυτό. Ήταν το γεγονός πως, τότε, η Αμερική αντιδρούσε στην βαθιά οικονομική της κρίση με ελπίδα. Η στεγαστική φούσκα, οι μαζικές κατασχέσεις κατοικιών και η κατάρρευση της Λίμαν Μπράδερς είχε βυθίσει τη χώρα σε ένα κλίμα μεγάλης ανασφάλειας. Ο Ομπάμα, τότε, δεν επένδυσε στον φόβο, αλλά στην ελπίδα, στην αλλαγή και στην εμπιστοσύνη. Μια τελείως διαφορετική Αμερική απ’ αυτή που βιώνουμε σήμερα.
Πρόσφατα, ένας άλλος Δημοκρατικός Πρόεδρος των ΗΠΑ, ο Μπιλ Κλίντον, κλήθηκε να δώσει την δική του ερμηνεία για το τι ορίζει έναν καλό ηγέτη. Να τονίσουμε, εδώ, πως ο Κλίντον ήταν ένας από τους πλέον πετυχημένους οικονομικά Προέδρους, ο οποίος όρισε για πολλά χρόνια τον κεντρώο χώρο εντός και εκτός Αμερικής. Ερωτώμενος, λοιπόν, για τα χαρακτηριστικά του καλού ηγέτη, ο Κλίντον έδωσε τρία πολύ συγκεκριμένα χαρακτηριστικά:
1. Θα πρέπει να κινεί γη και ουρανό ώστε να υλοποιεί όσα υποσχέθηκε προεκλογικά.
2. Θα πρέπει να αντιδρά με επάρκεια και διορατικότητα σε έκτακτες καταστάσεις που αναγκαστικά θα προκύπτουν.
3. Κάθε λίγο καιρό, θα πρέπει να αποστασιοποιείται από την τρέχουσα επικαιρότητα και να κοιτά πέντε με δέκα χρόνια μπροστά, ώστε με ένα μέτρο ή μια απόφαση να αφήνει παρακαταθήκη για κάτι μελλοντικό.
Το ερώτημα, λοιπόν, επιστρέφει σ’ εμάς: Ανταποκρίνονται οι πολιτικοί ηγέτες στον πήχη που θέτουν οι περιστάσεις; Στην Ελλάδα, πάντως, το εκλογικό σώμα φαίνεται να απαιτεί πολύ παραπάνω από όσα πράττει η σημερινή αντιπολίτευση. Γιατί, στο τέλος της ημέρας, κατανοεί πως ζούμε σε μια χρονική περίοδο μεγάλης αβεβαιότητας, όπου τα παλιά δεδομένα καταρρέουν και η αστάθεια έχει γίνει ο κανόνας. Υπό αυτές τις συνθήκες, η λογική και η ευθύνη είναι προαπαιτούμενο για όλους.
