Του Τάσου Θωμά
Ανήκω σε εκείνους τους λίγους ανθρώπους που δεν ενοχλούνται από τις τηλεφωνικές κλήσεις για προσφορές. Το αντίθετο. Τις απολαμβάνω, ανταποκρίνομαι με ενδιαφέρον και ρωτώ εξονυχιστικές λεπτομέρειες. Μπορεί το ίδιο το προϊόν να μην με απασχολεί στο ελάχιστο, αλλά βρίσκω πολύ ενδιαφέρουσα την όλη διαδικασία: Πώς θα «χτίσει» ο πωλητής το αφήγημα, ποια τεχνική θα χρησιμοποιήσει και ποιο κίνητρο θα στοχεύσει για να «κλείσει» την πώληση.
Όπως καταλαβαίνετε, λοιπόν, έχω συνομιλήσει με δεκάδες εκπροσώπους εταιρειών τηλεφωνίας, συνδρομητικών τηλεοράσεων και τραπεζικών προϊόντων. Οι πρόσφατες, όμως, εμπειρίες μου με παρόχους ενέργειας ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο.
Μετά από την απαραίτητη έρευνα για την καλύτερη δυνατή τιμή αποφάσισα να αλλάξω πάροχο. Αφού ολοκλήρωσα τη διαδικασία, έλαβα κλήση από την εταιρεία που αποχωρούσα. Η πρώτη ερώτηση ήταν -τουλάχιστον- αμήχανη: «Αλλάζετε πάροχο ή απλώς θέλατε να αλλάξετε το όνομα του λογαριασμού;». Αφού ξεπέρασα την προσποιητή αφέλεια -για μια πληροφορία που προφανώς ήδη είχαν στα χέρια τους- απάντησα σαφώς πως έχω ολοκληρώσει την αλλαγή παρόχου. Τότε, η κοπέλα στην άλλη άκρη της γραμμής με ρώτησε «σε ποια εταιρεία πηγαίνετε», πληροφορία που δεν θέλησα να της δώσω.
Το ύφος, τότε, από προκλητικό έγινε πιεστικό: «Σας καλώ για να σας κάνω μια εξαιρετική προσφορά. Μια προσφορά που αποκλείεται να έχετε λάβει». Όταν απάντησα ότι είχα ήδη ζητήσει προσφορά έναν μήνα πριν, χωρίς ανταπόκριση, η απάντηση ήταν η εξής: «Καλά, αν δίναμε σε όλους αυτά που σας δίνουμε εσάς, θα είχε κλείσει το μαγαζί»! Και συνέχισε: «Ποιος άλλος σας δίνει 100 ευρώ;». Το ύφος είχε γίνει, πλέον, ξεκάθαρα επιθετικό και επειδή δεν επιθυμώ τέτοιες… συγκινήσεις, τερμάτισα ευγενικά την κλήση.
Εννοείται πως δεν είναι η πρώτη φορά που συναντώ επιθετική προσέγγιση σε τηλεπώληση. Εδώ, όμως, υπάρχει μια σημαντική διαφορά: μιλάμε για τον τομέα της ενέργειας, όχι για κάποιο μαγειρικό σκεύος ή ένα σετ μαχαιριών. Η διαφορά είναι κολοσσιαία.
Πρέπει να γίνει σαφές σε όλους όσους ασχολούνται με αυτή την εξαιρετικά κερδοφόρα διαδικασία πως η δυνατότητα αλλαγής παρόχου θεσμοθετήθηκε ως ένα μέσο «ενδυνάμωσης» του καταναλωτή. Ένα μέσο περιορισμού της αισχροκέρδειας. Δεν μπορεί να καταλήγει σε ένα εργαλείο πιεστικής προσέγγισης αλλά και οριακά ψευδών προσφορών. Θα έπρεπε να είναι αυτονόητο πως απαιτείται ισότιμη πληροφόρηση και διαφάνεια στις προτεινόμενες τιμές.
Πολύ πρόσφατα, καταναλωτές ανά την Ευρώπη κατέθεσαν καταγγελίες κατά της κινεζικής πλατφόρμας Shein για αθέμιτες μεθόδους -διαδικτυακής- πώλησης. Οι εμπορικές πρακτικές για τις οποίες εγκαλείται ο κολοσσός αποκαλούνται «σκοτεινά μοτίβα» και περιλαμβάνουν πράγματα όπως ψεύτικους χρονομετρητές αντίστροφης μέτρησης, επαναλαμβανόμενες παροτρύνσεις αγοράς και καλλιέργεια φόβου «απώλειας ευκαιρίας» (το γνωστό μας… FOMO). Μάλιστα η Ευρωπαϊκή Οργάνωση Καταναλωτών (BEUC) χρησιμοποιεί τον πολύ εύστοχο όρο «confirm shaming», τεχνικές δηλαδή που κάνουν τον καταναλωτή να αισθάνεται ενοχές αν δεν κάνει την αγορά.
Τίποτα από αυτά δεν είναι μακριά από την ελληνική πραγματικότητα. Ως καταναλωτές έχουμε αποδεχτεί αρκετές τακτικές ως «φυσιολογικές». Είτε από κόπωση, είτε από έλλειψη επιλογών τις «επιβραβεύουμε» με τα χρήματά μας. Αλλά όταν μιλάμε για το ρεύμα δεν χωρούν «κόλπα». Οι κανόνες πρέπει να είναι αμείλικτοι, με συνεχή και διαρκή έλεγχο και σαφή όρια τόσο στις τιμές όσο και στις εμπορικές πρακτικές.
Γιατί αλλιώς, η αγορά δεν απελευθερώνεται. Απλώς γίνεται ανεξέλεγκτη.
