Του Γιώργου Παπαδημητρίου
Την προηγούμενη εβδομάδα, μοιραστήκαμε μαζί σας κάποιες σκέψεις για την επομένη μέρα μιας τραγωδίας. Ήρθε η ώρα για τις ακόμη πιο ζόρικες σκέψεις που γεννιούνται για την επομένη της επόμενης μέρας.
Ο φαύλος κύκλος της φιλαυτίας
Ίσως και να ξεκίνησε με τις καλύτερες προθέσεις. Ίσως οι εμπνευστές του να ήταν ορμώμενοι από τα πιο ευγενή κίνητρα. Ίσως όμως κι «ο δρόμος για την κόλαση να είναι στρωμένος με τις καλύτερες προθέσεις», όπως υποστηρίζει και το αιχμηρό ρητό. Je suis Charlie, nous sommes tous Charlie και ξάφνου ο δυτικό κόσμος εμφανίστηκε ενωμένος υπό τη σκέπη μιας φράσης. Σύσσωμος, συμπαγής, ενοποιημένος και ευαισθητοποιημένος με τον τρόπο που γνωρίζει, με τον μόνο τρόπο που έχει μάθει να λειτουργεί. Με αυταρέσκεια και υπαρξιακό άγχος. Με διάθεση μάρκετινγκ και με κανόνες μόδας. Ξεκινώντας από τα πρωτογενή, είναι μάλλον εμφανές πως ο δυτικός κόσμος αδυνατεί να πενθήσει με τον οποιοδήποτε τρόπο. Σαν να έχει αποβάλλει το πένθος από το ψυχικό του σύστημα. Αδυνατεί να αφεθεί σε μια βουβή θλίψη, η οποία, ως πρώτο στάδιο, θα οδηγήσει στο δεύτερο και σημαντικότερο. Στην περισυλλογή, στον στοχασμό, στη σκέψη. Το άγχος της πράξης και της ενέργειας έχει λάβει διαστάσεις φιλοσοφικές. Η Δύση χρησιμοποίησε την τραγωδία για να διατρανώσει για μία ακόμη φορά την αυταρέσκεια της. Η ίδια γνωρίζει τι συνέβη, γιατί συνέβη, πώς δεν θα ξανασυμβεί και δηλώνει η ίδια βαθιά ικανοποιημένη και συγκινημένη με το πώς διαχειρίστηκε την κατάσταση. Ένας ατέρμων κύκλος αυτόαναφορικότητας και εδραίωσης μιας κυρίαρχης ιδεολογίας ανωτερότητας. Από εμάς, για εμάς. Αποκλειστικά.
Η ιδιοκτησία των αρετών και η τέχνη του μακιγιάζ
Η Δύση, επιδεικνύοντας ταχύτατα αντανακλαστικά, έσπευσε να εκπέμψει προς πάσα κατεύθυνση τον συμβολικό χαρακτήρα της αντίδρασής της. «Με αυτό που συνέβη, απειλείται η ελευθερία της έκφρασης, το μέγιστο αγαθό του πολιτισμού μας.» Η ελευθερία της έκφρασης δεν είναι αντικείμενο ιδιοποίησης. Είναι μία έννοια που οφείλει να διαπερνά τα πάντα, σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου. Να αγγίζει το μέρος και το όλον. Να κατοχυρώνεται στις εξωτερικές συνθήκες των κοινωνιών και να βιώνεται στον ενδότερο κόσμο του κάθε ατόμου. Κανένα αξιακό σύστημα οποιασδήποτε μορφής κι οργάνωσης δεν δικαιούται το μονοπώλιο στις αρετές, τα δικαιώματα και τις ελευθερίες. Δικαιούχοι, εκφραστές και προασπιστές των παραπάνω είναι οι άνθρωποι.
Αν βέβαια η Δύση επιθυμεί σώνει και καλά να αναζητήσει τα συστατικά στοιχεία της ταυτότητάς της, ας μπει στον κόπο να βαδίσει και σε λίγο πιο σκοτεινά μονοπάτια. Δεν είναι δυνατόν να υποτίθεται πως αναλύουμε σε βάθος αυτό το φρικιαστικό συμβάν και να μην παρεισφρέουν έστω φευγαλέα στη συζήτηση οι ιστορικές αλήθειες της αποικιοκρατίας, της επιβολής και της ηγεμονίας της Δύσης, οι οποίες διήρκεσαν αιώνες και εξακολουθούν να αναπτύσσουν την άμεση και έμμεση ισχύ τους μέχρι και σήμερα. Η Δύση που εθελοτυφλεί, η Δύση που αρνείται, η Δύση που εξακολουθεί να ενδύει την ιστορική της διαδρομή με τα χρώματα και φορεσιές που ξεγελούν και καλλωπίζουν. Που βαφτίζει υπερπόντιες αιματοβαμμένες εκστρατείες ως «ιεραποστολές», «εξερευνήσεις» και «πολέμους για τη δημοκρατία».
Που φοβάται να αναστοχαστεί απέναντι σε οποιοδήποτε ιερό της σύμβολο, απέναντι σε οποιαδήποτε καθαγιασμένη της περίοδο. Αλήθεια, ποιος θυμάται ότι τη Γαλλική Επανάσταση διαδέχτηκε η επονομαζόμενη Τρομοκρατία, όπου η γκιλοτίνα δούλευε υπερωρίες και ότι όταν εν τέλει καθιερώθηκε μια υποτυπώδης Δημοκρατία, αυτή τσαλαπατήθηκε με συνοπτικές διαδικασίες από τη Ναπολεόντεια Αυτοκρατορία; Στην ιστορική ανάλυση, δεν χωράνε φαντασιακές εξάρσεις. Τα γεγονότα, οι συνθήκες και οι άνθρωποι είναι μπλεγμένοι σε ένα ατελείωτο γαϊτανάκι, το οποίο κουβαλά πάμπολλες συνιστώσες και λεπτομέρειες, αλλά καμία αδιαμφισβήτητη και υπεράνω όλων αλήθεια.
Η εικόνα της αγκαζέ πορείας των τεθλιμμένων πολιτικών ηγετών χαρακτηρίστηκε από πολλούς ως υποκριτική. Ήταν κάτι περισσότερο από αυτό. Ήταν πέρα για πέρα χυδαία. Ήταν όμως τουλάχιστον ταιριαστή με αυτό που αντιπροσωπεύουν οι ηγέτες. Ήταν απομονωμένη και αυτάρεσκη. Όπως ακριβώς κι η εξουσία.
