Του Γρηγόρη Μυστιλιάδη
Είναι αυτή η εποχή του χρόνου που ακούς δεξιά κι αριστερά κάθε – ξεχασμένο και μη – κλισέ που έχει να κάνει με την άνοιξη: η Φύση που ξυπνά, το καλοκαίρι που μυρίζει, τα πουλιά που επιστρέφουν, οι ψυχές που ανθίζουν δίπλα στα λουλούδια και πολλά, πολλά ακόμα αυτής της συνομοταξίας. Και είναι η ίδια εποχή που σου θυμίζει εμφατικά ότι όλα αυτά τα κλισέ – όπως και κάθε κλισέ στην ανθρώπινη ιστορία – έφτασαν να γίνουν κλισέ για κάποιο λόγο.
Οι ρυθμοί της κοινωνίας μας έχουν αλλάξει δεκαετίες τώρα. Όσο για τη συγκυρία, σε αυτήν τη χώρα που περνάμε τα χρόνια μας, κάθε άλλο παρά ιδανική είναι για να μπορεί κανείς να ξεκλέβει λίγη από την ομορφιά με την οποία – ομολογουμένως – είναι προικισμένος ο τόπος. Αλλά την άνοιξη το έργο που παίζεται γύρω σου σε αναγκάζει να το προσέξεις. Ίσως φευγαλέα, ίσως ασυναίσθητα. Αλλά θα το προσέξεις. Λίγες μέρες πριν, περπατώντας στο κέντρο της πόλης, συνοδευόμενος – μετά από καιρό – από μια καλοδεχούμενη λιακάδα, σταμάτησα καθώς ανέβαινα την πλατεία Ναυαρίνου. Απότομα, σχεδόν ανεξήγητα αρχικά. Η πόλη – ναι, η πόλη – μύριζε πανέμορφα γύρω, κόσμος περπατούσε ράθυμα και, σε μια γωνία του πεζόδρομου, ένας τύπος κρατούσε την κιθάρα του και τραγουδούσε.
Τώρα, για να τα λέμε όλα, δεν είναι ότι το παλικάρι έκανε και τίποτα φοβερά πράγματα. Συνηθισμένη φυσιογνωμία, συνηθισμένο ντύσιμο, συνηθισμένο παίξιμο, συνηθισμένη φωνή. Τίποτα το ασυνήθιστο, το αξιοσημείωτο. Αλλά να, είναι που έπαιζε Ντίλαν… Και χαμογελούσε στους περαστικούς, αν και, καθώς πρόσεξα, δεν έπαιρνε τίποτα σε αντάλλαγμα μέχρι εκείνο το σημείο: ούτε χαμόγελα, ούτε ψιλά. Κάθισα σε μια γωνία να αποτελειώσω τον καφέ που κρατούσα στο χέρι, ίσα μέχρι να ακούσω όλο το τραγούδι. Το καλύτερο, κατά τη γνώμη μου, τραγούδι του Ντίλαν, το «Don’t think twice, it’s alright». Κάπου εκεί στις τελευταίες νότες, αντιλήφθηκα πόσο όμορφα ήταν όλα γύρω μου. Ο ήλιος, ο κόσμος, οι ήχοι της πόλης, όλα σκεπασμένα από τη μουσική. Σηκώθηκα να φύγω, στάθηκα δίπλα στον τύπο με την κιθάρα, άφησα μερικά ψιλά στη θήκη, απάντησα με ένα «ήσουν καλή παρέα» στο χαμογελαστό του «ευχαριστώ» και συνέχισα τον δρόμο μου.
Δυο μέρες αργότερα, είδα στην τηλεόραση τις εικόνες από τη θάλασσα. Τα κορμιά, στα ανοιχτά της Λαμπεντούζα. Είχα πολύ καιρό να νιώσω τέτοιο σφίξιμο, και δεν νομίζω ότι έχει να κάνει με το μέγεθος της τραγωδίας. Απλούστατα, γιατί εκείνη τη στιγμή δεν το γνώριζα. Σίγουρα δεν είχε να κάνει με την εγγύτητά της σε μένα. Ξέρετε, ο άνθρωπος είναι προγραμματισμένος στα άσχημα νέα να μετράει την εγγύτητα. Για αυτό και μας αγγίζει περισσότερο ένα αεροπορικό δυστύχημα από μια βάρκα μεταναστών που τουμπάρει. Γιατί το αεροπλάνο, την επόμενη φορά, μπορεί να είναι εκείνο που είμαστε μέσα κι εμείς. Ενώ η άλλη περίπτωση είναι πολύ μακριά από τα ενδεχόμενα που μπορούν να τύχουν στη ζωή μας. Είμαστε, βλέπεις, από πολιτισμένη χώρα.
Το τόσο σφίξιμο ήρθε από την ομορφιά. Την ομορφιά που είδα γύρω μου πριν λίγες μόλις ώρες, και είχα να τη δω καιρό. Την ομορφιά που είχα ξεχάσει, όπως την ξεχνάμε όλοι καθώς τρέχουμε γύρω γύρω στις ζωές και τις ζωούλες μας. Και κατάλαβα πως, όταν ξεχνάς με τι μοιάζει η ομορφιά, είναι αδύνατον να συλλάβεις το μέγεθος του δράματος, της δυστυχίας, της ασχήμιας.
Το μόνο πραγματικά θλιβερό σε αυτήν τη ζωή είναι η απάθεια. Το μόνο αβάσταχτο, να βλέπεις καλούς ανθρώπους να καταντούν αδιάφοροι μπροστά στην τραγωδία που δεν τους αγγίζει. Το ίδιο με το να μένουν απαθείς απέναντι στην ομορφιά του κόσμου. Δεν είναι δα και τόσο μακριά το ρίγος που σου προκαλεί το ένα, από το σφίξιμο που σου φέρνει το άλλο. Και σήμερα από την αρχή, στη Ρόδο. Και μετά η συζήτηση. Η ίδια, συνεχής, απαράλλαχτη.
Μπορούμε πάντα να μαλώσουμε μιαν άλλη μέρα. Μπορούμε να έχουμε ο καθένας την άποψή του. Αρκεί να μην ξεχνάμε να ψάχνουμε την ομορφιά γύρω μας. Μόνο και μόνο, για να είμαστε ικανοί να καταλάβουμε τον πόνο όταν μας χτυπά την πόρτα. Κι ας μην είμαστε εμείς που πονάμε. Στη φωτογραφία ένας άντρας τραβάει από τα κύματα μια γυναίκα. Κι ας μην είναι «νόμιμη». Είναι που βλέπεις μπροστά σου έναν άνθρωπο να βουλιάζει και, να, ξέρεις, είναι άνθρωπος. Don’t think twice, it’s alright.
