Με το χθεσινό διάγγελμα Πούτιν να ανοίγει τον ασκό του Αιόλου στην Ανατολική Ευρώπη, καθώς ρωσικά στρατεύματα προελαύνουν στις περιοχές του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ, η Δύση ετοιμάζει την αντίδρασή της, υπό τον φόβο μιας ευρύτερης σύγκρουσης.
Βρισκόμαστε σε φάση «περιορισμένης εισβολής»
Ο Γιώργος Παγουλάτος, καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, επισκέπτης καθηγητής στο Κολέγιο της Ευρώπης στην Μπριζ, και γενικός διευθυντής του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ), σχολιάζει στο iefimerida ότι «η αναγνώριση από το καθεστώς Πούτιν των δύο αποσχισθεισών ρωσόφωνων περιοχών δεν συνιστά (ακόμα) γενικευμένη στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία». Αντιστοιχεί σε αυτό που ο πρόεδρος Μπάιντεν είχε χαρακτηρίσει «περιορισμένη εισβολή» (incursion)».
Ο αναθεωρητισμός και ο αλυτρωτισμός δημιουργούν συνθήκες απειλής για ανατολικά κράτη-μέλη της ΕΕ
«Το σκεπτικό αυτής της ενέργειας, όπως ανακοινώθηκε στην ποταμώδη ομιλία Πούτιν, είναι ίσως ακόμα πιο επικίνδυνο από μια εισβολή, διότι δημιουργεί μια βάση εκτεταμένης αμφισβήτησης των μετασοβιετικών συνόρων, όπως ισχύουν τις τελευταίες τρεις δεκαετίες», προειδοποιεί ο Γιώργος Παγουλάτος. «Ο αναθεωρητισμός και αλυτρωτισμός αυτός δημιουργεί συνθήκες απειλής για ανατολικά κράτη-μέλη της ΕΕ, υποχρεώνοντας την ΕΕ να αντιδράσει με οικονομικές και άλλες κυρώσεις, σε συντονισμό με τις ΗΠΑ», επισημαίνει.
Ο αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας και αναλυτής διεθνών θεμάτων του ANT1, Kωνσταντίνος Φίλης, αναλύει την ίδια στιγμή, το μάθημα Ιστορίας που επιχείρησε να περάσει ο Ρώσος πρόεδρος στο διάγγελμά του, όπου αναγνώρισε την ανεξαρτησία των αποσχισθεισών περιοχών της ανατολικής Ουκρανίας του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ. Επισημαίνει ποιο ήταν το πιο ανησυχητικό απόσπασμα της ομιλίας Πούτιν και εξηγεί γιατί η αδυναμία της Δύσης ενθάρρυνε τον Ρώσο πρόεδρο αλλά και γιατί η αυτοπεποίθηση που έδειξε μπορεί να τον οδηγήσει σε περιπέτειες στο μέλλον.
Παράλληλα, σημειώνει πως πρόκειται για τη δραματικότερη κίνηση μετά το 2014 και την προσάρτηση της Κριμαίας, καθώς ο Πούτιν κατέστησε σαφές ότι η Ρωσία αποκλείει το διάλογο με την παρούσα ουκρανική κυβέρνηση, την οποία θεωρεί αμερικανική-ΝΑΤΟϊκή μαριονέτα, ενώ τοποθέτησε πολύ ψηλά τον πήχη για τις διαβουλεύσεις, όποτε κι αν αυτές γίνουν, με τη Δύση συνολικά. Τέλος, τονίζει τη δύσκολη θέση στην οποία έχουν περιέλθει ο Εμανουέλ Μακρόν και η ΕΕ συνολικά και την απελπιστική θέση του Ζελένσκι και της Ουκρανίας.
Υπενθυμίζεται ότι ο κ. Φίλης σε πρόσφατη συνέντευξή του στο iefimerida.gr είχε εκτιμήσει ότι μια πολεμική σύρραξη Ρωσίας-Δύσης στην Ουκρανία δεν ήταν πιθανή με βάση τον ορθολογισμό, εκτός εάν «ανοίξει η πόρτα του φρενοκομείου», όπως τόνιζε χαρακτηριστικά.
Η ανάλυση του Κωνσταντίνου Φίλη για το διάγγελμα Πούτιν:
Το μάθημα Ιστορίας του Πούτιν
Σε ένα μάθημα Ιστορίας, αποκαλυπτικό των προθέσεών του, ο πρόεδρος Πούτιν, στο τέλος του διαγγέλματός του, ανακοίνωσε την αναγνώριση των περιοχών του Λουγκάνσκ και Ντόνετσκ ως ανεξάρτητων. Προφανώς αυτή η κίνηση είναι η δραματικότερη μετά το 2014 και την προσάρτηση της Κριμαίας. Κατέστη σαφές ότι η Ρωσία αποκλείει το διάλογο με την παρούσα ουκρανική κυβέρνηση, την οποία θεωρεί αμερικανική-ΝΑΤΟϊκή μαριονέτα, ενώ τοποθέτησε πολύ ψηλά τον πήχη για τις διαβουλεύσεις, όποτε κι αν αυτές γίνουν, με τη Δύση συνολικά.
Το πιο ανησυχητικό σκέλος του διαγγέλματος Πούτιν
Δεν είναι μόνον η κίνηση της αναγνώρισης που επιβαρύνει το κλίμα, είναι και η αυτοπεποίθηση από την οποία διακατέχεται ο Ρώσος πρόεδρος. Η οποία προσώρας δικαιολογείται από την αδυναμία των ΗΠΑ και την αποτυχία στο Αφγανιστάν, καθώς και την εμφανή απροθυμία και αδυναμία στήριξης της Ουκρανίας, αλλά στο μέλλον μπορεί να τον οδηγήσουν σε μεγάλες περιπέτειες. Το πιο ανησυχητικό μέρος της ομιλίας του ήταν η επιθυμία του να διορθώσει την Ιστορία και είναι εν προκειμένω το λάθος του Λένιν, ανοίγοντας έτσι το κουτί της Πανδώρας. Διότι είναι αντιληπτό πως σε έναν κόσμο όπου η δικαιοκρατική τάξη βρίσκεται σε υποχώρηση, και δυνάμεις αναθεωρητικές ως προς το διεθνές σύστημα επιδιώκουν να επιβάλουν με κάθε τρόπο, ακόμα και με τη χρήση στρατιωτικών μέσων ή την απειλή χρήσης βίας, τις επιθυμίες τους, πόσο επικίνδυνες είναι τέτοιες σκέψεις.
Η αδυναμία της Δύσης ενθάρρυνε τον Πούτιν
Αυτά είναι επακόλουθο και του λάθος τρόπου με τον οποίο η Δύση διαβάζει τον Πούτιν. Υποτίμησε την προσάρτηση της Κριμαίας και θεώρησε ότι το Ουκρανικό τελείωσε εκεί. Το Κίεβο, με ανεπαρκή κυβέρνηση, βασίστηκε υπερβολικά στη Δύση, η οποία δεν ήταν πρόθυμη να πάει μέχρι τέλους, όπως η Μόσχα. Η αδυναμία της Δύσης ενθάρρυνε τον Πούτιν και η ανικανότητα να βρεθεί εγκαίρως ένα μείγμα πολιτικής που θα ικανοποιούσε μερικώς τις ρωσικές ανησυχίες ώστε να μετρίαζε τις ρωσικές φιλοδοξίες, συνδυαστικά με τον μονοσήμαντο τρόπο που διαβάζει πλέον η ρωσική ηγεσία τις περιφερειακές και διεθνείς εξελίξεις, μας έφεραν στο σημερινό αδιέξοδο.
Σε δύσκολη θέση Μακρόν και ΕΕ
Η Γαλλία και ο Μακρόν, που χθες φαινόταν να έχουν «δέσει» τη συνάντηση Μπάιντεν-Πούτιν και να αποκλιμακώνουν την ένταση, τώρα βρίσκονται σε πολύ δύσκολη θέση. Το ίδιο και η Ε.Ε., η οποία όχι μόνο θα δυσκολευθεί να μιλήσει με ενιαία φωνή για το ζήτημα, αλλά ακόμη και να συμφωνήσει στη φύση των κυρώσεων και την ταχύτητα επιβολής τους. Οι ΗΠΑ προφανώς θα πιέσουν προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά θα έχει ενδιαφέρον να δούμε, κατά πρώτον, αν θα υπάρξει συμφωνία ανάμεσα σε Ηνωμένες Πολιτείες και Ευρωπαϊκή Ένωση στον τύπο των κυρώσεων και, κατά δεύτερον, αν αυτές θα στραφούν σε βάρος των αποσχισθεισών περιοχών της Ανατολικής Ουκρανίας και μέχρι ποίου σημείου θα αγγίξουν τη Ρωσία. Η δε Γερμανία θα δεχθεί την περισσότερη κριτική, για την πολιτική κατευνασμού που ακολούθησε απέναντι στον Πούτιν, το γεγονός ότι δεν του άσκησε πίεση με εργαλείο τον αγωγό Nord Stream 2, και για το ότι, ως συνήθως, πρόταξε τα οικονομικά της συμφέροντα έναντι της παροχής οποιασδήποτε μορφής αλληλεγγύης απέναντι στην Ουκρανία ή/και υιοθέτησης μιας σκληρής στάσης έναντι της Μόσχας. Είναι, πάντως, ευκαιρία για τη Δύση να βρει κοινό βηματισμό. Αν δεν το κάνει τώρα, τότε πότε;
Σε απελπιστική θέση ο Ζελένσκι
Ο Ζελένσκι και η Ουκρανία, από την άλλη, βρίσκονται σε δυσχερέστατη, αν όχι απελπιστική, θέση. Αν δεν αντιδράσει το Κίεβο, η κυβέρνηση θα απονομιμοποιηθεί στα μάτια των περισσότερων (ενώ υποτίθεται ότι προετοιμαζόταν για να αντιμετωπίσει μια μεγάλης κλίμακας εισβολή), το ηθικό θα καταρρακωθεί και θα έχει υποστεί ακρωτηριασμό της εδαφικής της επικράτειας με αναίμακτο τρόπο. Αν, από την άλλη, επιχειρήσει να υπερασπιστεί την επικράτειά της, κινούμενη εναντίον των Λουγκάνσκ και Ντονέτσκ, θα προσφέρει στη Μόσχα το τέλειο άλλοθι ακόμη και για μαζική εισβολή, με τον κίνδυνο της σαλαμοποίησης έτσι κι αλλιώς να ελλοχεύει. Φανταστείτε πόσο ατυχείς ακούγονται σήμερα οι προχθεσινές δηλώσεις Ζελένσκι ότι Ουκρανία θα θέσει υπό τον έλεγχό της, με ειρηνικά μέσα, την Κριμαία και τις ανατολικές επαρχίες της.
Εξαιρετικά αμφίβολη η αποτελεσματικότητα των όποιων κυρώσεων
Ο Γ. Παγουλάτος σημειώνει παράλληλα ότι «δεν είναι καθόλου αυτονόητη η συμφωνία στην έκταση των κυρώσεων αυτών, δεδομένου και του κόστους που θα έχουν για κράτη-μέλη με πυκνές εμπορικές συναλλαγές με τη Ρωσία, όπως η Γερμανία. Οι κυρώσεις θα είναι κατ’ αρχήν στοχευμένες και περιορισμένες, υπό την έννοια ότι κατά πάσα πιθανότητα δεν θα εκτείνονται στην εισαγωγή φυσικού αερίου. Είναι αμφίβολο σε ποιον βαθμό η Ευρώπη θα είναι έτοιμη να προχωρήσει σε χρηματοπιστωτικό αποκλεισμό της Ρωσίας από τις διεθνείς αγορές, πράγμα που θα έπληττε και πολλές συναλλασσόμενες με τη Ρωσία ευρωπαϊκές εταιρείες. Εξαιρετικά αμφίβολη επίσης και η αποτελεσματικότητα των όποιων κυρώσεων».
Το είδος αλληλεγγύης που θα αξίωνε η Ελλάδα σε ανάλογη περίπτωση
Ο καθηγητής υπογραμμίζει ότι η ΕΕ θα πρέπει να αποδείξει ότι μπορεί να απαντήσει, αλλά ακόμα περισσότερο ότι μπορεί να στέκεται αλληλέγγυα προς τους εταίρους και τα μέλη της.«Η αμφισβήτηση του συνοριακού status quo υποχρεώνει την ΕΕ να επιδείξει ενότητα στην προστασία της αξιοπιστίας της, και αλληλεγγύη προς τα ανατολικά κράτη-μέλη της». Και συμπληρώνει: «Είναι το ίδιο είδος αλληλεγγύης που θα αξίωνε και η Ελλάδα, εάν αντιμετώπιζε μια παρόμοια επιθετική αμφισβήτηση της κυριαρχίας της από τον ανατολικό γείτονά της».
Πηγή: iefimerida
ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΣΗΜΕΡΑ:
Μεντβέντεφ: Η Ευρώπη θα πληρώνει 2.000 ευρώ για 1.000 κυβικά μέτρα φυσικό αέριο
Την αποστρατιωτικοποίηση της Ουκρανίας ζητά ο Πούτιν
Συμφωνία για ηλεκτρικό ρεύμα από Βουλγαρία - Εγγύηση για να μην υπάρξουν διακοπές
