Του ΤΑΣΟΥ ΘΩΜΑ
Το αιφνίδιο ταξίδι αστραπή των Μέρκελ - Ολάντ σε Κίεβο και Μόσχα αποδεικνύει την κρισιμότητα των στιγμών για την Ευρωπαϊκή Ήπειρο. Ο Γάλλος Πρόεδρος χρησιμοποίησε την έκφραση «ολοκληρωτικός πόλεμος», λέγοντας πως «η διπλωματία δεν μπορεί να συνεχίζεται επ’ άπειρον». Η Γερμανίδα Καγκελάριος ακούστηκε πλήρως απαισιόδοξη, χαρακτηρίζοντας το ταξίδι «απέλπιδα προσπάθεια». Τον τελευταίο χρόνο, η Άνγκελα Μέρκελ, άρτια γνώστης της ρωσικής γλώσσας, είχε περισσότερες από 40 τηλεφωνικές επαφές με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Ούτε όμως πριν από την προσάρτηση της Κριμαίας δεν είχε ταξιδέψει μέχρι τη Μόσχα για να συναντηθούν.
Η συμφωνία εκεχειρίας έχει καταρρεύσει. Η πολιορκία και ο βομβαρδισμός πόλεων με θύματα άμαχο πληθυσμό ξυπνούν μνήμες Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Κομμάτια της ανατολικής Ουκρανίας είναι κυριολεκτικά ισοπεδωμένα. Με την κατάσταση εκτός ελέγχου, η Γερμανίδα υπουργός Άμυνας, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωνε πως «Το να νικήσεις στρατιωτικά τη Ρωσία θα κόστιζε πολλές, πολλές, πολλές ζωές». Για πρώτη φορά, ακουγόταν από ευρωπαϊκά χείλη η πιθανότητα εμπλοκής σε πόλεμο με τη Ρωσία – ακόμη κι αν αναφερόταν σε εξοπλισμό της ουκρανικής κυβέρνησης, κάτι που δεν επιθυμεί η ΕΕ.
Τελείως αντίθετη η στάση των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Τζο Μπάιντεν έσπευσε να στηλιτεύσει το ταξίδι των Μέρκελ-Ολάντ από ευρωπαϊκό έδαφος. Μιλώντας από τις Βρυξέλλες, ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ τόνιζε πως κάθε απόπειρα προσέγγισης του Πούτιν έχει πέσει στο κενό. «Ο Πρόεδρος Πούτιν εξακολουθεί να καλεί σε ειρηνευτικό σχέδιο, την ίδια ώρα που τα στρατεύματά του πορεύονται στην Ουκρανία και ο ίδιος αγνοεί κάθε συμφωνία που έχει υπογράψει η χώρα του στο παρελθόν και πρόσφατα», δήλωσε κατά τη συνάντησή του με Ευρωπαίους ηγέτες.
Γιατί πήγαν τώρα;
Η χρονική στιγμή του ταξιδιού Μέρκελ-Ολάντ στη Μόσχα οφείλεται στο γεγονός πως εντός της Αμερικής αυξάνονται οι φωνές που καλούν σε στρατιωτική ενίσχυση του Κιέβου. Μία τέτοια εξέλιξη μπορεί να απορρίπτεται από την ΕΕ, όμως, οι συνέπειες μίας αμερικανικής ενίσχυσης θα οδηγήσει στη διαιώνιση ενός νέου Ψυχρού Πολέμου.
Θα πετύχουν;
Προφανώς, ουδείς μπορεί να προβλέψει το αποτέλεσμα των επαφών Μέρκελ-Ολάντ-Πούτιν. Αυτή τη στιγμή, όμως, φαίνεται πως ο «γαλλογερμανικός άξονας» δρα δίχως την αμερικανική συγκατάθεση. Την προηγούμενη φορά που το έκανε αυτό απέτυχε παταγωδώς. Το μεγαλύτερο πρόβλημα, λοιπόν, είναι πως ούτε ο Πούτιν, ούτε ο Ποροσένκο μπορούν να εμπιστευτούν τους Μέρκελ και Ολάντ. Από τη μία πλευρά, ο Πούτιν αμφισβητεί τη δυνατότητα της Ευρώπης να ελέγξει την κατάσταση στο Κίεβο και γνωρίζει πως μέχρι σήμερα η ΕΕ ακολουθεί τις εντολές του Λευκού Οίκου, έστω και απρόθυμα ορισμένες φορές. Από την άλλη πλευρά, ο Ποροσένκο γνωρίζει πως η ΕΕ έχει πληγεί από τις κυρώσεις προς τη Ρωσία και πως θα ήθελε να τις άρει, άρα θεωρεί μειωμένες τις δυνατότητες διαπραγμάτευσης μεταξύ Βερολίνου, Παρισιού και Μόσχας.
Η ευρωπαϊκή… μυωπία
Γυρνώντας λίγο πίσω, είναι απαραίτητο να σημειώσουμε πως ήταν η μυωπική στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης αυτή που έθεσε το δίλημμα στην Ουκρανία: Ή με τη Ρωσία ή με την Ευρώπη. Μάλιστα, ήταν τόσο μυωπική η ευρωπαϊκή στρατηγική, που θεώρησε πως μπορεί να ελέγξει τον αμερικανικό παράγοντα, αλλά και τη ρωσική αντίδραση.
Ωστόσο, σύντομα η Ευρώπη μπήκε στο περιθώριο. Η πρώτη συμφωνία ανάμεσα σε Γερμανία, Γαλλία, Πολωνία, Ρωσία και Γιανουκόβιτς (σ.σ. όταν ακόμη μιλούσαμε για τα οδοφράγματα στο κέντρο του Κιέβου) δεν κράτησε ούτε ένα 24ωρο, με τον τότε Πρόεδρο της Ουκρανίας να ανατρέπεται και να φεύγει από τη χώρα σαν κυνηγημένος. Έκτοτε, το «κουμάντο» ανέλαβαν οι ΗΠΑ, θέτοντας σε λειτουργία το δικό τους σχέδιο – την ταυτόχρονη αποδυνάμωση τόσο της Μόσχας, όσο και του Βερολίνου. Ο σημερινός πρωθυπουργός του Κιέβου, Αρσένι Γιατσένιουκ, θεωρείται ο άνθρωπος των Αμερικανών και συχνά πυκνά έχει οδηγήσει σε ανάφλεξη μία ήδη εύφλεκτη κατάσταση.
Κακός οιωνός
Γιατί θυμίζουμε το πώς έφτασε η ευρωπαϊκή ήπειρος να ξαναζεί πολιορκίες και ισοπέδωση πόλεων; Γιατί η Ευρώπη αδυνατούσε να προβλέψει πως η πίεση προς το Κίεβο θα οδηγούσε σε κατακλυσμιαία αποτελέσματα από την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία και τη σημερινή διχοτομημένη Ουκρανία μέχρι την ενίσχυση του ΝΑΤΟ στην ανατολική Ευρώπη. Αυτή η… αβάσταχτη ελαφρότητα των ευρωπαϊκών κινήσεων στην Ουκρανία αποτελεί κακό οιωνό για τη χώρα μας, εν όψει μίας διαπραγμάτευσης που μπορεί (εν δυνάμει) να κρίνει το μέλλον της ίδιας της κοινής νομισματικής ένωσης.
