Του Κωνσταντίνου Μ. Τζίκα*
Μια από τις πρώτες μου παρεμβάσεις από τον Σεπτέμβριο του 2019 στα δημοτικά συμβούλια του Δήμου μας (Δ. Ωραιοκάστρου), στην οποία επέμεινα σθεναρά, ήταν η συντήρηση του οδοστρώματος στην Παλαιά Εθνική οδό Θεσ/νίκης – Κιλκίς δεδομένου οτι η διάνοιξη λακκουβών στο οδόστρωμα ύστερα από κάθε νεροποντή αποτελεί μια ζοφερή πραγματικότητα. Αναφέρθηκα επίσης και σε περιοχές ευθύνης του Δήμου, δεδομένου οτι η συντήρηση της Π.Ε.Ο αποτελεί περιοχή ευθύνης της Περιφέρειας. Απευθύνθηκα όμως και στην Περιφέρεια.
Συνέπεια των λακκουβών, η πρόκληση ζημιών στα οχήματα των πολιτών αλλά και η πρόκληση τραυματισμών, ακόμη και θανάτων. Επίσης πολλές φορές προκαλούνται υλικές ζημίες στα ανωτέρω οχήματα αλλά και σωματικές βλάβες και από την πτώση κλαδιών λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών.
Ύστερα από όλα αυτά, ο πολίτης νομίμως δικαιούται να αποκαταστήσει την ζημία που υπέστην. Γι αυτό και απευθύνεται στον αρμόδιο Δήμο ή Περιφέρεια και αιτείται την αποζημίωση του, προσκομίζοντας και το δελτίο συµβάντος τροχαίου ατυχήµατος και ο,τι άλλο απαιτείται. Ωστόσο οι αρμόδιοι φορείς ζητούν σχεδόν πάντα δικαστική απόφαση για την αποζημίωση. Πολλές φορές όμως το ύψος της διεκδικούμενης ζημίας υπολείπεται του κόστους της δικαστικής διαμάχης με συνέπεια να λειτουργεί αυτό αποτρεπτικά στην έγερση του δικαστικού του αιτήματος.
Υπάρχει όμως η δυνατότητα να αντιμετωπισθεί αυτή η κατάσταση εξωδικαστικά, η οποία όμως δεν αξιοποιείται από τους πολίτες διότι προφανώς δεν την γνωρίζουν. Αυτή η δυνατότητα είναι να απευθυνθεί ο παθών στον Συνήγορο του Πολίτη και να αιτηθεί την διαμεσολάβηση αυτής της Αρχής προς τον Δήμο ή την Περιφέρεια, για την αποκατάσταση της ζημίας του.
Ο Συνήγορος του Πολίτη (εφεξής: ΣτΠ) αναφέρει στο προοίμιο της ειδικής του έκθεσης (2004) για την αστική ευθύνη Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης με τίτλο “Η περίπτωση υλικών ζημιών σε οχήματα από ανωμαλίες του οδοστρώματος ή άλλες παρεμφερείς αιτίες”, οτι δέχεται αναφορές µε αίτηµα τη διαµεσολάβηση της Ανεξάρτητης αυτής Αρχής προς τους Οργανισµούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α΄ και Β΄ βαθµού, προκειµένου οι τελευταίοι να προβούν στην αποκατάσταση των ζημιών που υπέστησαν οι εν λόγω πολίτες.
Στις αναφορές αυτές που έχουν κατατεθεί στον ΣτΠ., ζητήθηκε η άµεση, “δηλαδή χωρίς προσφυγή στη δικαιοσύνη, χρηµατική ικανοποίηση πολιτών για βλάβες που υπέστησαν τα οχήµατά τους από κακοτεχνίες του δηµοτικού και επαρχιακού οδικού δικτύου (λ.χ. λακκούβες), οφειλόµενες σε έλλειψη συντήρησης ή αδυναµία διατήρησης αυτού σε κατάσταση που να ανταποκρίνεται στον λειτουργικό του προορισµό. Τα αιτήµατα αποζηµίωσης των πολιτών αφορούσαν και ατυχήµατα από ελλιπή ή πληµµελή σήµανση οδών, ζηµίες από πτώση κλαδιών ή κορµών δένδρων, µετακινήσεις κάδων απορριµµάτων ή και από άλλες παρεµφερείς αιτίες”.
Με την εν λόγω Ειδική του Έκθεση, ο ΣτΠ “επιχειρεί να αποτυπώσει τα ειδικότερα προβλήµατα που ανακύπτουν όταν οι πολίτες ζητούν από τους Ο.Τ.Α να ικανοποιηθούν, χωρίς όµως να εµπλακούν σε δικαστικό αγώνα µαζί τους”.
Επίσης επισημαίνει οτι “η προσφυγή στα δικαστήρια για τέτοιου είδους υποθέσεις, κατά κανόνα απλές, έχει διπλό κόστος: επιβαρύνει το σύστηµα απονοµής δικαιοσύνης και καταπονεί οικονοµικά τα δύο εµπλεκόµενα µέρη, συχνά µάλιστα µε το κόστος της δικαστικής διαµάχης να ξεπερνά κατά πολύ το ύψος της διεκδικούµενης αποζηµίωσης”. Επιπλέον, δεν πρέπει να ξεχνάμε και την καθυστέρηση που υπάρχει στο Διοικητικό Πρωτοδικείο αναφορικά με την εκδίκαση των αγωγών, η οποία πολλές φορές φτάνει και τα πέντε έτη.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, όπως αναφέρει ο ΣτΠ, η εξώδικη διεκδίκηση της αποζηµίωσης µέσω της Αρχής, παραµένει επικουρική της δικαστικής για αυτό και επισημαίνω με το κείμενο αυτό οτι δεν θα πρέπει να λησμονείται η προθεσμία παραγραφής της αξίωσης αυτής έναντι των Ο.Τ.Α.
Ο ΣτΠ διατυπώνει τις προτάσεις του στην εν λόγω έκθεση του εν προκειμένω να εµπεδώσει την πρακτική της εξώδικης χρηµατικής αποκατάστασης της ζηµίας που υφίστανται οι πολίτες, όταν χρησιµοποιούν δηµόσιο χώρο, τη διάθεση και απρόσκοπτη χρήση του οποίου οφείλει να εγγυάται η τοπική αυτοδιοίκηση.
Εν κατακλείδι, ο ΣτΠ αναφέρει οτι παρά την, κατά κανόνα, αρνητική στάση των φορέων (όπως αυτή περιγράφεται στην ειδική του έκθεση), σε κάποιες από τις υποθέσεις, στις οποίες διαµεσολάβησε, η έκβαση υπήρξε θετική και οι πολίτες αποζηµιώθηκαν.
* ο Κωνσταντίνος Τζίκας είναι δικηγόρος & διαμεσολαβητής Υ.Δ.Δ.Α.Δ. Επίσης είναι Δημοτικός Σύμβουλος του Δ. Ωραιοκάστρου. www.tzikas-lawfirm.gr
