*Του Δημήτρη Κετικίδη | Από την έντυπη έκδοση «Τύπος Θεσσαλονίκης»
Σοκ προκάλεσε στην κοινωνία της Δράμας ο προ ολίγων ημερών θάνατος του ορειβάτη Χρήστου Σταυριανίδη, λόγω πτώσης από μεγάλο υψόμετρο μετά από επίθεση αρκούδας. Το τραγικό συμβάν, επανέφερε στον δημόσιο διάλογο τους κινδύνους που ελλοχεύουν στην επαφή με την άγρια φύση, αλλά και τα μέτρα που πρέπει να λάβει κάποιος για μια ασφαλή εξόρμηση στο βουνό.
Ο «Τύπος Θεσσαλονίκης» επικοινώνησε με τον καθηγητή του τμήματος Φυσικής του ΑΠΘ και αντιπρόεδρο του Συλλόγου Ορειβατών Θεσσαλονίκης κ. Χρήστο Ελευθεριάδη ο οποίος μεταξύ άλλων είπε ότι «η αρκούδα δεν είναι ιδιαίτερα επιθετικό ζώο για τον άνθρωπο» και ότι «για να επιτεθεί, πρέπει να νιώσει απειλή, και ότι δεν έχει διαφυγή».
Αρχικά ο κ. Ελευθεριάδης μίλησε για το αν υπάρχει κάποιο «πρωτόκολλο» αντίδρασης για έναν ορειβάτη, όταν συναντά μια αρκούδα, λέγοντας:
«Όταν κινoύμαστε σε τέτοια μέρη, πρέπει να κάνουμε θόρυβο. Η αρκούδα θα ακούσει και θα απομακρυνθεί. Γενικά σαν ζώο δεν είναι επιθετική. Το πρόβλημα ανακύπτει όταν κινείσαι σε κάποιο δύσκολο σημείο που δεν έχει πολλές διαφυγές, και μπορεί να στριμωχθεί η αρκούδα.
Εκεί θα πρέπει να βγεις από τον δρόμο της και να αποχωρήσεις για να της δώσεις περιθώρια να απομακρυνθεί. Αν την προκαλέσεις, τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα. Σε ίσιο πεδίο ή ανηφορικό, είναι σχεδόν σίγουρο ότι έχεις χάσει.
Στον κατήφορο ίσως έχεις ένα περιθώριο. Γενικά όμως πρέπει να κάνεις θόρυβο. Οι αρκούδες απομακρύνονται αλλά όταν έχουν μωρά οι θηλυκές αρκούδες, εκεί τα πράγματα είναι πιο δύσκολα. Αν σε πλησιάσουν τα μικρά τους μπορεί να θέλει η αρκούδα να τα προστατέψει».
Αναφορικά με το αν τα μέλη ενός συλλόγου είναι αρκετά εκπαιδευμένα έτσι ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν τέτοια περιστατικά, ο κ. Ελευθεριάδης είπε:
«Εμείς λέμε αυτά που πρέπει, κάθε φορά που πηγαίνουμε κάπου για ορειβασία, έτσι ώστε να μάθουν και αυτοί που δεν γνωρίζουν.
Στην προκειμένη περίπτωση, χάθηκε ένας ορειβάτης πολύ έμπειρος. Γενικά η εμπειρία σίγουρα παίζει ρόλο, ωστόσο σε αυτήν την υπόθεση δεν τον έσωσε ούτε η εμπειρία.
Πρέπει να κάνεις αισθητή την παρουσία σου στο βουνό. Δεν είναι βέβαια ο μόνος κίνδυνος η αρκούδα. Καλό θα είναι κάποιος να κρατάει κάτι όπως τα μπατόν που μπορεί να σε προστατέψει».
Απαντώντας στο ποια είναι τα τρία πιο σημαντικά πράγματα που πρέπει να έχει ή να ξέρει ένας πεζοπόρος όταν κινείται σε περιοχές με αρκούδες, εξέφρασε την άποψη ότι «δεν πρέπει να πηγαίνεις μόνος σου. Στο βουνό πρέπει να είσαι με παρέα, διότι το να είσαι μόνος στο πουθενά, είναι πολύ επικίνδυνο. Ίσως ο ιδανικός αριθμός ατόμων είναι πέντε, έτσι ώστε να μείνουν δύο με κάποιον τραυματία, και οι άλλοι δύο να πάνε για βοήθεια.
Από εκεί και πέρα πρέπει να έχεις τον κατάλληλο εξοπλισμό. Πρέπει π.χ. να φοράς ένα ορειβατικό παπούτσι που έχει πάτο που δεν γλιστράει, και να φοράς παπούτσια που δεν σε χτυπάνε. Θα πρέπει να φοράς ελαφριά ρούχα που στεγνώνουν γρήγορα λόγω του ότι ιδρώνεις αλλά θα πρέπει να φοράς και καπέλο με μεγάλο περίγυρο. Γυαλιά ηλίου αν πας ψηλά και αντηλιακό αλλά και μακρύ παντελόνι το οποίο όμως να είναι φαρδύ αλλά και επαρκή ποσότητα νερού αλλά και ηλεκτρολύτες» είπε.
«Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αφήνει κανείς τρόφιμα έξω από σκηνές. Με αυτόν τον τρόπο, είναι σαν να λέει στις αρκούδες ελάτε να τα φάτε. Η διανυκτέρευση στο βουνό (όχι σε καταφύγιο) έχει πιο ειδικές απαιτήσεις» δήλωσε χαρακτηριστικά.
Σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης μιας αρκούδας, ο κ. Ελευθεριάδης αναφέρθηκε και στα όσα έχουν ειπωθεί για τη χρήση σπρέι πιπεριού.
«Τα σπρέι πιπεριού που έχει μια γυναίκα για να αντιμετωπίσει έναν επίδοξο βιαστή, δε νομίζω να μπορούν να αντιμετωπίσουν μια αρκούδα. Τα σπρέι πιπεριού για αρκούδες, εκτοξεύουν σε μεγάλη απόσταση και νομίζω πως δεν κυκλοφορούν στην Ελλάδα.
Εμείς παίρνουμε τα μέτρα μας, τα οποία είναι όλα αυτά που σας είπα παραπάνω, και έχουμε δει αρκούδα από απόσταση και δεν κινδύνευσαμε.
Η αρκούδα δεν είναι ιδιαίτερα επιθετικό ζώο για τον άνθρωπο. Προτιμά να μας αποφύγει, αρκεί να μπορεί να το κάνει. Για να επιτεθεί, πρέπει να νιώσει απειλή και ότι δεν έχει διαφυγή» ανέφερε.
Υπάρχει «ιδανική» απόσταση που πρέπει να κρατήσει ένας ορειβάτης σε περίπτωση που δει μια αρκούδα; «Η ιδανική απόσταση είναι όσο πιο μακριά γίνεται» απαντά ο κ. Ελευθεριάδης, υπογραμμίζοντας ότι «θα πρέπει ο ορειβάτης να τη δει να φεύγει».
Το τελευταίο διάστημα είναι ιδιαίτερα συχνό το φαινόμενο της… επίσκεψης αρκουδών σε κατοικημένες περιοχές, με τον κ. Ελευθεριάδη να σχολιάζει ότι αυτό συμβαίνει λόγω του περιορισμού του ζωτικού τους χώρου.
Σύμφωνα με τον καθηγητή, «ο άνθρωπος δεν πρέπει να προχωρήσει στην κατάτμηση της παρθένας γης». Ο ίδιος, υπογραμμίζει ότι «είναι ένας κίνδυνος που αντιμετωπίζουν τα βουνά, κυρίως από τα αιολικά. Με τον περιορισμό της παρθένας γης, στριμώχνεται η άγρια ζωή, κι έτσι δημιουργείται κίνδυνος».
«Με το να γεμίζουμε δρόμους τα βουνά και τα λαγκάδια, είναι σαν να κόβουμε τον ζωτικό χώρο των ζώων που ζουν εκεί. Έτσι νιώθουν ότι στριμώχνονται, και αναγκαστικά έρχονται πιο κοντά σε εμάς.
Όλα αυτά είναι μηνύματα, τα οποία όμως κάποιοι δεν αντιλαμβάνονται. Η παρθένα γη είναι περιβαλλοντικός πόρος και πρέπει να προστατευθεί» είπε στο τέλος.
