Την απόφαση της Τουρκίας να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί καταδίκασε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, αναφέροντας σε γραπτή του δήλωση ότι προσβάλλει τον οικουμενικό χαρακτήρα της και προσβάλλει όλους όσοι αναγνωρίζουν το μνημείο ως κτήμα του παγκόσμιου πολιτισμού.
Παράλληλα προειδοποιεί την Τουρκία πως με την απόφαση αυτή επηρεάζονται όχι μόνο οι σχέσεις της με την Ελλάδα αλλά και με την ΕΕ, την Unesco και συνολικά με την παγκόσμια κοινότητα. «Είναι θλιβερό ότι η τουρκική ηγεσία, που εργάστηκε το 2005 για τη Συμμαχία των Πολιτισμών, επιλέγει σήμερα να κινηθεί στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση», τονίζει ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Αναλυτικά η δήλωση του πρωθυπουργού:
«Η Ελλάδα καταδικάζει με τον πιο έντονο τρόπο την απόφαση της Τουρκίας να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί. Η απόφαση αυτή -και μάλιστα 85 χρόνια από την ανακήρυξή της ως μουσείου- προσβάλλει τον οικουμενικό χαρακτήρα της. Πρόκειται για επιλογή που προσβάλλει επίσης όλους όσοι αναγνωρίζουν το μνημείο ως κτήμα του παγκόσμιου πολιτισμού. Και, βεβαίως, επηρεάζει όχι μόνο τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ελλάδα. Αλλά και τις σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Unesco και την παγκόσμια κοινότητα συνολικά. Είναι θλιβερό ότι η τουρκική ηγεσία, που εργάστηκε το 2005 για τη Συμμαχία των Πολιτισμών, επιλέγει σήμερα να κινηθεί στην ακριβώς αντίθετη.
Νωρίτερα σε πανηγυρικό διάγγελμα ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μετά τη δικαστική απόφαση και το προεδρικό διάταγμα για την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, ανακοίνωσε ότι θα ανοίξει επίσημα τις πύλες της στους πιστούς στις 24 Ιουλίου και έως τότε κάλεσε τους πολίτες να μην συγκεντρώνονται στο σημείο ή να διοργανώνουν διαδηλώσεις προκειμένου να μην εμποδίσουν τις προετοιμασίες για την λειτουργία της ως τέμενος.
Χαρακτήρισε μάλιστα την Αγία Σοφία «μαργαριτάρι» της Κωνσταντινούπολης και ισχυρίστηκε ότι οι πύλες της θα είναι ανοιχτές για όλους «ντόπιους και ξένους, μουσουλμάνους και μη μουσουλμάνους».
Το τουρκικό Συμβούλιο της Επικρατείας ακύρωσε αρχικά σήμερα το μεσημέρι την απόφαση του 1934 με την οποία η τότε τουρκική κυβέρνηση είχε μετατρέψει την Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης σε μουσείο.
Το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο της Τουρκίας έκρινε ότι το προεδρικό διάταγμα του Κεμάλ Ατατούρκ το 1934 δεν έχει ισχύ και άνοιξε τον δρόμο για την λειτουργία του μνημείου ως τζαμί.
Ακολούθως, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υπέγραψε και το σχετικό διάταγμα.
Στην απόφαση του τουρκικού ΣτΕ αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι ο ιστορικός ναός αποτελεί κτήμα του κοινωφελούς ιδρύματος που είχε ιδρύσει ο Σουλτάνος Μωάμεθ ο Πορθητής μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης και είχε μετατρέψει τον ορθόδοξο ναό σε τέμενος. Κατά συνέπεια «δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για άλλο σκοπό, εκτός από αυτόν του τεμένους».
Στο άκουσμα της απόφαση πλήθος συγκεντρώθηκε έξω από την Αγία Σοφία πανηγυρίζοντας, ενώ διαβάστηκε και το πρώτο Αδδάν, δηλαδή το κάλεσμα σε προσευχή των μουσουλμάνων.
Η απόφαση για μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί έχει προκαλέσει την αντίδραση σύσσωμου του πολιτικού κόσμου στην Ελλάδα, όπως και διεθνείς αντιδράσεις από κράτη και οργανισμούς.
Η Unesco ανακοίνωσε χαρακτηριστικά απόψε ότι η Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς θα αξιολογήσει εκ νέου το καθεστώς της Αγίας Σοφίας, αφού ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν την ανακήρυξε τζαμί, νωρίτερα σήμερα.
«Είναι λυπηρό που η απόφαση της Τουρκίας δεν ήταν αντικείμενο διαλόγου, ούτε υπήρξε κάποια γνωστοποίηση νωρίτερα» ανέφερε η Εκπαιδευτική, Επιστημονική και Επιμορφωτική Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών, σε ανακοίνωσή της.
«H Unesco καλεί τις τουρκικές αρχές να ξεκινήσουν χωρίς καθυστέρηση διάλογο προκειμένου να αποφευχθεί η οπισθοχώρηση από την παγκόσμια αξία αυτής της σπάνιας κληρονομιάς, η διατήρηση της οποίας θα επανεξεταστεί από την Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς στην επόμενη συνεδρίασή της» πρόσθεσε η διευθύντρια της Unesco, Οντρεΐ Αζουλέ.
Η Αγία Σοφία είναι ενταγμένη στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς ως μουσείο.
Αντίστοιχα ο εντεταλμένος της ομοσπονδιακής κυβέρνησης της Γερμανίας για θρησκευτικά ζητήματα Μάρκους Γκρίμπελ δηλώνει ότι είναι "πολύ λυπηρό το γεγονός ότι η Αγία Σοφία διατίθεται αποκλειστικά σε μία θρησκεία για την τέλεση προσευχής" και επισημαίνει ότι "το κτίριο έχει μία ιδιαίτερη ιστορική σημασία, τόσο για τον Χριστιανισμό όσο και για το Ισλάμ". Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης η είδηση για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί σχολιάζεται ποικιλοτρόπως, μεταξύ άλλων και από ορισμένους πολιτικούς. Ο Φλόριαν Χαν, αναπληρωτής γενικός γραμματέας και βουλευτής των Βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών (CSU) δηλώνει μέσω Twitter, ότι "η χρήση της Αγίας Σοφίας ως τεμένους συμβολίζει την εντεινόμενη αποξένωση ανάμεσα στην ΕΕ και την Τουρκία του Ερντογάν. Μόνο μία συνέπεια μπορεί να υπάρξει: οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία πρέπει να τερματιστούν. Έχουν καταντήσει φάρσα". Σε ακόμη πιο υψηλούς τόνους η Μπέατριξ φον Στορχ, αντιπρόεδρος της Κ.Ο. του ακροδεξιού κόμματος "Εναλλακτική για τη Γερμανία' (AfD) δηλώνει ότι "η Τουρκία είναι ισλαμιστική χώρα και δεν ανήκει στην Ευρώπη. Όχι στην ένταξή της στην ΕΕ".
