Συνέντευξη στη Λεμονιά Βασβάνη
Στη Ζαν και τον Σιμόν, δίδυμα αδέλφια, παραδίδεται ένας φάκελος με τις τελευταίες επιθυμίες της μητέρας τους, της Ναουάλ Μαρουάν. Ανατρέποντας το παρόν των δύο παιδιών, η Ναουάλ τούς ζητά να αναζητήσουν έναν πατέρα, τον οποίο νόμιζαν νεκρό, και έναν αδελφό που δεν γνώριζαν την ύπαρξή του. Η προσωπική διαδρομή των ηρώων αποκαλύπτει, καθώς ξετυλίγεται, την τραγική ιστορική πραγματικότητα ενός εμφυλίου πολέμου.
«Οι “Πυρκαγιές” είναι μια άγρια ποιητική ανατομία του ανθρώπου, με καθόλου όμως προφανή τρόπο», ανέφερε η Ιώ Βουλγαράκη που σκηνοθετεί την νέα παράσταση του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος η οποία είναι βασισμένη στο ομώνυμο έργο του Ουαζντί Μουαουάντ και που θα κάνει πρεμιέρα στο Βασιλικό Θέατρο απόψε, Σάββατο 2 Φεβρουαρίου 2019.
Συμπλήρωσε πως ο χαρακτήρας της Ναουάλ Μαρουάν είναι βασισμένος στο σύμβολο της αντίστασης για τους Λιβανέζους, τη Σούχα Μπεσάρα, συνομήλικη του Μουαουάντ, που τον ενέπνευσε. Και τόνισε: «Για μένα, είναι εξαιρετικά σημαντικό ότι διατηρεί την ανωνυμία αυτής της χώρας στο έργο, ότι μπλέκει πραγματικά γεγονότα με φανταστικά (…). Είναι σημαντικό γιατί με αυτή την δημιουργική ελευθερία ξεπερνά την αυτοβιογραφία και μας δίνει ένα έργο τέχνης».
-Αρκετοί γνωρίζουν τις «Πυρκαγιές» του Ουαζντί Μουαουάντ μέσα από την ομώνυμη ταινία. Πρόσφατα υπήρξε ανέβασμα στην χώρα μας στην Αθήνα, στο Εθνικό Θέατρο, ενώ ένα ανέβασμα έγινε και από τον ΘΟΚ στην Κύπρο. Εσείς ποια επαφή είχατε με το έργο; Και τι εντύπωση σας άφησε η πρώτη ανάγνωση/ματιά;
-Το έργο μου το πρότεινε ο Γιάννης Αναστασάκης, εγώ δεν το γνώριζα, δεν το είχα δει σε άλλο ανέβασμα ούτε είχα δει την κινηματογραφική του εκδοχή. Αυτό, νομίζω, ήταν σωτήριο, γιατί μου επέτρεψε να συναντηθώ μαζί του, σε αυτό το μυστικό ραντεβού που λέγεται “πρώτη ανάγνωση”, εντελώς απροετοίμαστη. Συνήθως το να αποφασίσω να αναμετρηθώ με ένα κείμενο είναι μια αρκετά χρονοβόρα διαδικασία για μένα. Όμως εδώ κάτι πολύ δικό μου ανταποκρίθηκε στη γραφή του Μουαουάντ από την πρώτη στιγμή, παρόλο που ερχόμαστε από τόσο διαφορετικές ζωές. Οι «Πυρκαγιές» είναι μια άγρια ποιητική ανατομία του ανθρώπου, με καθόλου όμως προφανή τρόπο. Σπουδαίο πράγμα δεν είναι αυτό, ειδικά σήμερα; Να είσαι κατανοητός αλλά να μην είσαι προφανής. Να φτάνεις σε βάθος.
-Πρόκειται για μια οικογενειακή ιστορία που σημαδεύεται από τον εμφύλιο. Τι σχολιάζει ο συγγραφέας από την ιστορία αυτή; Και πώς χρησιμοποιήσατε εσείς το στοιχείο του πολέμου και των όσων αυτός φέρνει τις ζωές των ανθρώπων;
-Στη δική μας παράσταση ο εμφύλιος είναι μια καθοριστική συνθήκη, που αποκαλύπτει τον σουρεαλισμό του ανθρώπινου είδους. Δεν υπάρχει άλλωστε τίποτα πιο παράλογο από τον πόλεμο και κάθε πόλεμος είναι εμφύλιος. Ο σκηνικός χώρος εκφράζει, όπως εξελίσσεται μέσα στην παράσταση, αυτόν τον σουρεαλισμό. Εμείς όμως δεν βλέπουμε ποτέ μέσα στο έργο τον πόλεμο, βλέπουμε πάντα το ”πριν” και το ”μετά” κι αυτό ακριβώς είναι που φωτίζει το τι ο πόλεμος φέρνει στις ζωές των ανθρώπων. Οι άνθρωποι μετά τον πόλεμο είναι σε ένα συνεχές μετα-τραύμα. Είναι σπασμένοι, απολιθώματα, άλλοι ακίνητοι, θαρρείς, για το υπόλοιπο της ζωής τους, άλλοι ανίκανοι να συνδεθούν συναισθηματικά με οτιδήποτε, άλλοι σημαδεμένοι από την ενοχή. Νομίζω πως ο Μουαουάντ γράφει για την ευθύνη που έχουμε όλοι ο ένας απέναντι στον άλλον και απέναντι στη ζωή και άρα για την ευθύνη της ύπαρξής μας. Δυο παιδιά διανύουν την πιο επώδυνη διαδρομή, αυτή της αυτογνωσίας και της ενηλικίωσης. Και είναι επώδυνη γιατί ενηλικίωση σημαίνει αποδοχή, συνύπαρξη, συγχώρεση. Θέλει θάρρος. Καμιά φορά υπερβολικά πολύ θάρρος.
-Το έργο εκτυλίσσεται σε διαφορετικούς χρόνους. Πώς λειτούργησε αυτό στον σχεδιασμό της παράστασης;
-Πράγματι, υπάρχει το Τώρα της ιστορίας μας, το μακρινό παρελθόν και το πιο πρόσφατο παρελθόν. Και κάπου κάπου ξεπηδά κι ένας φαντασιωτικός χρόνος, όπου συναντιούνται άνθρωποι που είναι αδύνατον πια να συναντηθούν. Η αφήγηση είναι γεμάτη χρονικά πισωγυρίσματα και αυτό πρακτικά σημαίνει πως έπρεπε καταρχάς να ενώσουμε όλα τα κομμάτια της ιστορίας σε μια γραμμική χρονική σειρά, με ασκήσεις και πολύ επίμονες -ως προς το ζήτημα των χρόνων δράσης- αναγνώσεις. Κι έπειτα αρχίσαμε να συνθέτουμε ένα, ας το πούμε, ”μοντάζ” παράλληλων δράσεων. Αυτό που στον κινηματογράφο θα ήταν το πιο αυτονόητο πράγμα, εδώ έπρεπε να βρει από την αρχή τη δική του, θεατρική, γλώσσα.
-Υπάρχουν αυτοβιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα στο κείμενο;
-Ο Μουαουάντ έφυγε από τον Λίβανο σε ηλικία 8 ετών με την οικογένειά του, για να σωθούν από τον εμφύλιο πόλεμο που ρήμαζε τη χώρα τους. Ο ίδιος ομολογεί πως έγραψε τις «Πυρκαγιές» θέλοντας να επιστρέψει στον τόπο των παιδικών του χρόνων και να διαχειριστεί μέσα από το έργο τον εκτοπισμό του και τη φρίκη που τον προκάλεσε. Επομένως στην πραγματικότητα η δική του βιογραφία συνδέεται περισσότερο με τη Γαλλία και τον Καναδά, όπου και αυτοεξορίστηκε, παρά με τον Λίβανο. Όμως δεν παύει να είναι ένα έργο μνήμης. Ο χαρακτήρας της Ναουάλ Μαρουάν είναι ξεκάθαρα βασισμένος στο σύμβολο της αντίστασης για τους Λιβανέζους, τη Σούχα Μπεσάρα, συνομήλικη του Μουαουάντ, που τον ενέπνευσε και που μελετήσαμε κι εμείς αρκετά στις πρώτες μας πρόβες. Για μένα, είναι εξαιρετικά σημαντικό ότι διατηρεί την ανωνυμία αυτής της χώρας στο έργο, ότι μπλέκει πραγματικά γεγονότα με φανταστικά, δεν τον ενδιαφέρει η ιστορική συνέπεια, δεν χρησιμοποιεί καν τις λέξεις ”χριστιανοί” και ”μουσουλμάνοι”. Είναι σημαντικό γιατί με αυτή την δημιουργική ελευθερία ξεπερνά την αυτοβιογραφία και μας δίνει ένα έργο τέχνης.
-Σε σημείωμά σας για την παράσταση χαρακτηρίζετε το έργο ως μια σύγχρονη τραγωδία. Γιατί;
-Γιατί οι ήρωές μας αναμετριούνται με το Άγνωστο. Και οι πράξεις τους είναι πράξεις ζωής και θανάτου. Αλλά μένουν μόνοι, ολομόναχοι, με τον εαυτό τους και πρέπει να τον αντιμετωπίσουν. Αυτό είναι, για μένα, το σύγχρονο τραγικό: το σύμπαν όπου δεν υπάρχει πια Θεός.
Συντελεστές
Παίζουν: Μάρκος Γέττος (Ουαχάμπ), Δανάη Επιθυμιάδη (Ζαν), Ελένη Θυμιοπούλου (Σαουντά, Ελχάμ), Νίκος Καπέλιος (Γιατρός, Μανσούρ), Γιώργος Καύκας (Ερμίλ Λεμπέλ), Δημήτρης Κοτζιάς (Αμπντελμαλάκ), Ανδρέας Κουτσουρέλης (Αμπντεσσαμάντ), Ευσταθία Λαγιόκαπα (Ναουάλ 14-19 χρόνών), Ντίνα Μιχαηλίδου (Ναουάλ 60-64 χρόνων), Γρηγόρης Παπαδόπουλος (Ραλφ, Πολιτοφύλακας, Φωτογράφος), Κώστας Σαντάς (Χαμσεντίν), Εύη Σαρμή (Ναουάλ 40-45 χρόνων), Δημήτρης Σιακάρας (Φαχίμ), Χρίστος Στυλιανού (Νιχάντ), Ορέστης Χαλκιάς (Σιμόν), Κωνσταντίνος Χατζησάββας (Αντουάν).
Χρήσιμα
Παραστάσεις: Τετάρτη 18:00, Πέμπτη-Παρασκευή-Σάββατο 20:30, Κυριακή 19:00. Είσοδος από 5 έως 13 €.
Σημείωση: Η παράσταση αφιερώνεται στη μνήμη του σπουδαίου Λιθουανού σκηνοθέτη Εϊμούντας Νεκρόσιους, που έφυγε από τη ζωή τον Νοέμβριο του 2018.
