Συνέντευξη στη Λεμονιά Βασβάνη
Το πρώτο εγχείρημα παγκοσμίως για καταγραφή μελοποιημένης ποίησης στη Βλαχική γλώσσα αποτελεί το βιβλίο – cd “Ο lele / Ω λέλε” το οποίο θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά δημόσια την Παρασκευή 15 Νοέμβρη στις 5μμ, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Βαλκανικής Μουσικής Beyond Borders στο λιμάνι στην Αποθήκη Γ' στη Θεσσαλονίκη.
Ο Καθηγητής Κοινωνικής Λαογραφίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του πανεπιστημίου Ιωαννίνων Βασίλης Νιτσιάκος που έγραψε τα ποιήματα αυτού του βιβλίου με στόχο να μελοποιηθούν μίλησε στο TyposThes για τα Βλαχικά, που είναι «μια γλώσσα χάνεται και πρέπει κάτι να κάνουμε γι' αυτό». Αναφέρθηκε στις δυσκολίες του εγχειρήματος, αλλά και στην απόφασή του να φτιάξει αυτό το βιβλίο – cd “, το οποίο τόνισε πως για τον ίδιο προσωπικά «είναι υπόθεση ψυχής και ταυτότητας».
-Πώς προέκυψε η ιδέα για το βιβλίο- cd Ο lele / Ω λέλε;
-Από πολλά χρόνια είχα κατά νου να γράψω στίχους στην Βλαχική γλώσσα που θα μπορούσαν να μελοποιηθούν, αλλά η ιδέα αυτή μετατράπηκε σε ανάγκη μέσα μου, όταν πριν πέντε χρόνια έφυγε από την ζωή ο πατέρας μου κι έτσι έπαψε να μιλιέται στο πατρικό μου η γλώσσα αυτή. Σημειωτέον ότι οι γονείς μου απευθύνονταν σε μας στα ελληνικά, ενώ μεταξύ τους μιλούσαν Βλαχικά. Εντελώς αυθόρμητα άρχισα παράλληλα με την ποίηση που γράφω στα ελληνικά (έχω εκδόσεις τρεις συλλογές) να σκαρώνω στίχους και στην άλλη μητρική μου γλώσσα. Όταν συνειδητοποίησα ότι στέκουν κάπως ως στιχουργήματα, αναζήτησα συνθέτη. Έτσι κατέληξα στον Σούλη Λιάκο και στον Μάκη Σεβίλογλου.
-Πόσο δύσκολη ήταν η συλλογή, καταγραφή και μελοποίηση του υλικού;
-Η όλη υπόθεση της δημιουργίας ήταν δύσκολη και επίπονη αλλά γοητευτική. Κατέληξε να είναι μια υπόθεση αυτογνωσίας για όλους μας. Κατ' αρχάς υπήρχε η δυσκολία ότι οι συνθέτες δεν γνωρίζανε την γλώσσα. Ο Σούλης Λιάκος μόνο, που μεγάλωσε σε Βλαχομαχαλά της Βέροιας γνώριζε λέξεις και φράσεις, "είχε" τους ήχους...
Έπρεπε, λοιπόν, να διδάξω, τρόπον τινά, στοιχεία της γλώσσας, συντακτικά, φωνητικά κ.λπ. Το ίδιο έπρεπε να κάνω με όλους τους τραγουδιστές και τραγουδίστριες. Έτσι πήρε πάρα πολύ χρόνο η διαδικασία εξοικείωσης με την γλώσσα αλλά και άλλα στοιχεία της πολιτισμικής έκφρασης των Βλάχων. Τους κώδικες αξιών, το ήθος κ.λπ.
Βασανιστική ήταν επίσης η στιγμή που έπαιρνα τις προτάσεις μελοποίησης και έπρεπε να πω την γνώμη μου, να συζητήσουμε ώρες πολλές, ώσπου να φτάσουμε σε μια τελική εκδοχή.
Εξίσου δύσκολη ήταν επίσης και η διαδικασία των μεταφράσεων των λογοτεχνικών κειμένων και ποιημάτων που περιέχονται στο βιβλίο, ιδιαίτερα στην Βλαχική.
-Τι κάνει τη Βλαχική γλώσσα ιδιαίτερη; Πόσο ομιλείται σήμερα;
-Η Βλαχική γλώσσα είναι λατινογενής με πολλές φυσικά επιδράσεις από την ελληνική. Έχει μείνει κατά βάσιν προφορική γλώσσα, παρότι προσπάθειες εγγραφισμού της έγιναν από τα τέλη του 18ου αιώνα. Σήμερα μιλιέται κυρίως στα Βλαχοχώρια της Κεντρικής και Βόρειας Ελλάδας από έναν αριθμό ανθρώπων που δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια και που βαίνει μειούμενος...
-Τι θέλετε να μεταφέρετε στο κοινό μέσα από το έργο σας;
-Το βασικό μήνυμα είναι ότι υπάρχει μια γλώσσα που χάνεται και πρέπει κάτι να κάνουμε γι' αυτό. Επίσης, να μιλήσουμε για την οικουμενικότητα των συναισθημάτων και των μουσικών πολιτισμών. Να μιλήσουμε για την έννοια της πατρίδας ουσιαστικά, δηλαδή με όρους βιωματικούς. Για μένα προσωπικά είναι υπόθεση ψυχής και ταυτότητας.
Χρήσιμα
Τη γενική μουσική επιμέλεια του βιβλίου –cd έχει ο συνθέτης Σούλης Λιάκος, ο οποίος έχει συνθέσει οχτώ από τα δέκα τραγούδια της έκδοσης. Συμμετέχει, επίσης συνθετικά με δύο τραγούδια ο Μάκης Σεβίλογλου.
Τραγουδούν οι Σούλης Λιάκος, Μάκης Σεβίλογλου, Μαρία Δάφκα, Πλειάδες. Δεύτερες φωνές κάνει ο Νίκος Ζιώγαλας. Ειδική συμμετοχή έχει το γυναικείο πολυφωνικό σύνολο «Πλειάδες». Η έκδοση του πολυτελούς βιβλίου + cd πλαισιώνεται από λογοτεχνικά και ποιητικά κείμενα που βοηθούν στην πρόσληψη της μουσικής καθώς και από έργα ζωγραφικής με παρόμοιο ρόλο. Όλα τα κείμενα εκτός από την Βλαχική έχουν αποδοθεί και στην Ελληνική και την Αγγλική γλώσσα.
Η είσοδος στην παρουσίαση είναι ελεύθερη.
Από την έντυπη έκδοση της εφημερίδας Τύπος Θεσσαλονίκης.
