Skip to main content
Menu Αναζήτηση
espa-banner

Παρασκευή Μακρίδου: «Η μελέτη του έργου του Φωστιέρη ήταν ένα παιχνίδι χαμένου θησαυρού»

Η συγγραφέας μίλησε για το βιβλίο της με τίτλο «Όψεις αμφίσημου λόγου στην ποίηση του Αντώνη Φωστιέρη»

Συνέντευξη στην Λεμονιά Βασβάνη

 

«Φως» σε άγνωστες πτυχές του έργου του ποιητή Αντώνη Φωστιέρη δίνει η Παρασκευή Μακρίδου μέσα από τις σελίδες του βιβλίου της με τίτλο «Όψεις αμφίσημου λόγου στην ποίηση του Αντώνη Φωστιέρη».

«Όταν έγραφα το βιβλίο γνώριζα ότι πρόκειται για ένα αχαρτογράφητο πεδίο που χωρίς αμφιβολία έκρυβε και το ενδεχόμενο παρερμηνείας. Προχώρησα ωστόσο, ελπίζοντας να επαληθευτεί το λατινικό ρητό «Fortunafavetfortibus» (Η τύχη ευνοεί τους τολμηρούς)», ανέφερε η ίδια στον «Τύπο Θεσσαλονίκης», προσθέτοντας πως η μελέτη του έργου του συγκεκριμένου ποιητή ήταν «ένα παιχνίδι χαμένου θησαυρού».

Κατά την ίδια «Η ποίηση υπάρχει γύρω μας, στην καθημερινή ζωή και στα καθημερινά λόγια των ανθρώπων, στα πράγματα που μας περιβάλλουν(…) Είναι μια λέξη που σε εκπλήσσει και κουβαλάει μέσα της μια ωραία εικόνα».

Περισσότερα στην συνέντευξη που ακολουθεί.

fostieris.jpg

– Πώς γεννήθηκε η ιδέα του βιβλίου;

– Η ιδέα προέκυψε σταδιακά, καθώς προϋπήρχε μια πρώτη μαγιά του περιεχομένου που διαβάζετε ως ένα από τα τρία κεφάλαια έρευνας που διεξήχθη στο πανεπιστήμιο Αθηνών το 2018, στο πλαίσιο της διπλωματικής μου διατριβής, που το θέμα της ήταν «Αμφισημία, ομοηχία και σχήμα ετυμολογικό στην ποίηση του Αντώνη Φωστιέρη». Ωστόσο, αυτές οι έρευνες συνήθως δεν αποκτούν ορατότητα, καθώς προορίζονται για ενδο-ακαδημαϊκή χρήση. Έτσι απέσπασα την αμφισημία και προχωρώντας εσωτερικότερα επέκτεινα το δείγμα εξέτασης σε πιο πρόσφατες συλλογές του ποιητή Αντώνη Φωστιέρη, θωρακίζοντας παράλληλα το νέο υλικό που προέκυψε εντός ενός πιο συμπαγούς θεωρητικού πλαισίου βασισμένου σε σύγχρονες βιβλιογραφικές προσεγγίσεις. Όταν έγραφα το βιβλίο γνώριζα ότι πρόκειται για ένα αχαρτογράφητο πεδίο που χωρίς αμφιβολία έκρυβε και το ενδεχόμενο παρερμηνείας. Προχώρησα ωστόσο, ελπίζοντας να επαληθευτεί το λατινικό ρητό «Fortunafavetfortibus» (Η τύχη ευνοεί τους τολμηρούς).

 

– Επικεντρωθήκατε στις όψεις αμφίσημου λόγου στην ποίηση του Φωστιέρη. Γιατί;

– Ο ποιητικός λόγος του Αντώνη Φωστιέρη, φιλοσοφικά στοχαστικός και ταυτόχρονα γριφώδης, αντιστέκεται σθεναρά στις αναγνωστικές βεβαιότητες, αγαπά την «αμφιβολία πού συναρπάζει», την «άλλη όψη των πραγμάτων», και ιδιαίτερα την πολλαπλή σημασία των λέξεων. Η τεχνική της αμφισημίας, της ιδιότητας δηλαδή των λέξεων να παράγουν διπλά νοήματα, ανάγεται από τον ποιητή σε διακριτό στοιχείο ύφους, που σταθερά αυξάνει τη διαδραστική σχέση κειμένου-αναγνώστη συμβάλλοντας σε μια ηθελημένη πρόκληση αβεβαιότητας. Αβεβαιότητας που, εν πολλοίς, οδηγεί στην ώσμωση του αντικειμενικά ορατού με το αθέατο, στο γαλβάνισμα της αναγνωστικής έξαψης, στον «έρωτα του ενδεχομένου», που δεν είναι άλλος από τον έρωτα της Ποίησης. Ομολογώ ότι η όλη διαδικασία της μελέτης και αργότερα της συγγραφής λειτούργησε σαν ένα παιχνίδι χαμένου θησαυρού, που παράγει την πιο υψηλή ενέργεια: «Να αποκαλύπτεις το κρυμμένο, να ξυπνάς τη λέξη τη θαμμένη στη γη, να προκαλείς την εμφάνιση του άλλου που είμαστε, και που ποτέ δεν παύομε ολότελα να είμαστε» (ΟctavioPaz).

– Τι ξεχωρίζετε στο έργο του συγκεκριμένου ποιητή;

– Συνήθως έχω ένα προσωπικό τρόπο να αναγνωρίζω τα κείμενα που θα με απασχολήσουν: είναι αυτά που μετά την ανάγνωσή τους τα σκέφτομαι, επιστρέφω σ΄αυτά ξανά και ξανά, γράφω αποσπάσματά τους σε μια μικρή ατζέντα που κουβαλάω μαζί μου ή τα θυμάμαι απ’ έξω. Την πρώτη φορά που διάβασα τη συλλογή του Αντώνη Φωστιέρη Ο διάβολος τραγούδησε σωστά (1981) θυμόμουν από στήθους το ποίημα «Μιλάει ο διάβολος». Οδηγούσα και το έλεγα απ’ έξω. Ήταν η πρώτη συνειδητοποίηση ότι έπρεπε να ασχοληθώ ερευνητικά με το συγκεκριμένο ποιητικό έργο. Προχωρώντας, αντιλήφθηκα ότι είχα μπροστά μου ένα ποιητικό έργο καθόλου κοινότοπο, ιδιαίτερα απαιτητικό, η «προσπέλαση» του οποίου χρειαζόταν συνεχώς νέες προσπάθειες, υλικό που απαιτούσε αφοσίωση και μονοπώλιο χρόνου. Κι αυτό γιατί πρόκειται για «σκληρό» ποιητικό υλικό που δεν προσφέρεται για μονοσήμαντες προσεγγίσεις, ενώ η επιμονή του ποιητή σε θέματα υπαρξιακά και οντολογικά, σε θέματα που ταλανίζουν την ανθρώπινη ύπαρξη, όπως ο θάνατος, συνιστούν μια θαυμαστή πνευματική συνθήκη. Χωρίς αμφιβολία, τα πάντα στην ποίηση του Αντώνη Φωστιέρη εκβάλλουν στον θάνατο είτε ως η μόνη βεβαιότητα, είτε ως η σπάθη του αμετάθετου αλλά και ως το επικείμενο μέλλον. Ωστόσο, η θεματική προσήλωση του ποιητή στον θάνατο από φόβητρο γίνεται κατάφαση της κάθε στιγμής, μια πρόταση στοχαστικής ενατένισης των πραγμάτων, συνεχής υπενθύμιση της θνητότητας, που δύναται να λειτουργήσει, εκ του αντιθέτου, ως συνειδητό carpediem.

makridoy.jpg

– Τι σημαίνει για εσάς η ποίηση;

– Συνήθως διαχωρίζω την έννοια της Ποίησης από την έννοια του ποιήματος. Η ποίηση υπάρχει γύρω μας, στην καθημερινή ζωή και στα καθημερινά λόγια των ανθρώπων, στα πράγματα που μας περιβάλλουν. Τη συναντάς στον δρόμο, στο μετρό, στα μαγαζιά. Κάποτε ένα πολύ απλός άνθρωπος στο χωριό μου, που δεν ήταν ποιητής, μου είπε: «Δες τα σύννεφα στον ουρανό. Δεν είναι βροχοφόρα». Αυτό είναι ποίηση για μένα. Μια λέξη που σε εκπλήσσει και κουβαλάει μέσα της μια ωραία εικόνα. Σύννεφα βροχοφόρα. Ο αιφνιδιασμός της στιγμής που δημιουργεί μια εσωτερική συγκίνηση. Περνώντας τα χρόνια αγάπησα πολύ την ποίηση που γράφεται και «υιοθέτησα» πολλά ποιήματα.

– Η Ποίηση έχει τη θέση που της αρμόζει στο εκπαιδευτικό μας σύστημα;

– Η θέση της ποίησης στο εκπαιδευτικό μας σύστημα συνδέεται πρωτίστως με τη διδασκαλία της λογοτεχνίας. Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στην ποίηση εξακολουθούμε είτε να τηρούμε την τεχνική του «λεμονοστίφτη» που αναφέρει ο T.SEliot είτε να «στραγγαλίζουμε» το ποίημα θέλοντας να βρούμε «τι θέλει να πει ο ποιητής» και όχι τι λέει στους μαθητές μας το ίδιο το ποίημα. Ποια συναισθηματική άλω αφήνουν οι λέξεις σε κάθε μαθητή. Ωστόσο, για να μην μεμψιμοιρούμε, υπάρχουν και οι φωτεινές περιπτώσεις διδασκόντων που εντάσσουν στα μαθήματά τους πρωτοποριακές μεθόδους δημιουργικής γραφής ή ανάγνωσης της ποίησης, διατηρούν ποιητικά εργαστήρια, ενθαρρύνουν τους μαθητές τους να συμμετέχουν σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς, να διαβάζουν ποίηση, να απαγγέλλουν ποιήματα.

– Τι διαβάζετε αυτό το διάστημα;

– Αυτή την περίοδο διαβάζω το πολύ ενδιαφέρον μυθιστόρημα «Αγκριτζέντο» του Κώστα Χατζηαντωνίου. Μετά από δύο χρόνια εγκλεισμού λόγω της πανδημίας, το ταξίδι στην πόλη Αγκριτζέντο της Σικελίας, που δεν είναι άλλη από την αρχαία ελληνική αποικία του Ακράγαντα, πιστεύω ότι είναι μια εξαιρετική διαδρομή-διαφυγή από την καθημερινότητα που συνθλίβει.                                                                                                  

Λίγα λόγια για την Παρασκευή Μακρίδου

Η Παρασκευή Μακρίδου γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ροδόλιβος Σερρών. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Σπούδασε Ιστορία-Αρχαιολογία και συνέχισε τις σπουδές της στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Στην διάρκεια των μεταπτυχιακών της σπουδών "Ρητορική: Θεωρία και πράξη" του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστήμιο Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.), ξεκίνησε να γράφει ρητορικά παραμύθια και άλλες ιστορίες.

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΣΗΜΕΡΑ:

Artozyma - Detrop: Πρωτάθλημα Ψωμιού, διαγωνισμός ελαιολάδου και master classes

Σπύρος Παπαδόπουλος: «Δεν της έδωσα το ρόλο και είπε μετά ότι της την έπεσα»

Θεσσαλονίκη: Κολυμβητικοί αγώνες αγάπης στη μνήμη του Άλκη – Το μήνυμα Ζέρβα

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ